انتخاب ترامپ؛ زلزله ای که غرب را تکان داد

باراک اوباما؛ رئیس جمهور امریکا در مورد احتمال "صعود ملی گرایی خام" در فضای بعد از انتخابات ریاست جمهوری امریکا و رفراندم خروج انگلیس از اتحادیه اروپا هشدار داد.
او سه شنبه، در جریان آخرین سفر خارجی خود به اروپا، خواستار هوشیاری در مقابل "قبیله گرایی" شکل گرفته بر مبنای تضاد میان "ما" و "آنها" شد.
اوباما گفت که امریکا به طوری دردناک از خطرات شکاف در جامعه بر مبنای نژاد، مذهب یا قومیت آگاه شده است.
او پیروزی ترامپ را محصول نگاه امریکاییانی دانست که "تنها می خواستند اوضاع را تکان بدهند". اوباما افزود:"در شرایط فشار زیاد، مردم به دنبال چیزی می گردند و ممکن است تغییر را انتخاب کنند حتی اگر مطمئن نباشند این تغییر چه دستاوردی خواهد داشت."
او تاکید کرد که انتخابات امریکا و رفراندوم خروج انگلیس از اتحادیه اروپا نشان داد "مردم کمتر اطمینان دارند که هویت ملی و جایگاهشان در جهان حفظ می شود" و این موضوع، به تقویت "جنبش های عوامگرای چپ و راست" می‌انجامد.

سخنان اوباما دیگر هیچ مصرف سیاسی جانبی ندارد و به همین دلیل، هیچ تفسیر و تحلیلی را برنمی تابد جز اینکه نتیجه گرفته شود او واقعا نگران است؛ نگران شکل گیری موجی از آرای اعتراضی به یک درصد حاکم بر رژیم های سیاسی وابسته به اردوگاه لیبرال دموکراسی در غرب.

در این شکی نیست که رأی دهندگان امریکایی، گزینه خوبی برای انتقال و انتشار این اعتراض شان، در اختیار نداشتند؛ زیرا ترامپ هم در نهایت، یک میلیاردر امریکایی است که در قلب منهتن، قصر مجلل اش را برافراشته است؛ چیزی که میتواند نمادی از سرمایه سالاری محرز حاکم بر جامعه طبقاتی امریکا باشد.

از این منظر، دونالد ترامپ نه نماینده برگزیده آن ۹۹ درصد در سایه و انکار شده جامعه سیاسی، نظام اجتماعی و طبقه اقتصادی امریکا؛ بلکه نماد تام و تمام وال استریت و انباشت بی رویه و غیر عادلانه ثروت به حساب می آید؛ اما رأی دهندگان امریکایی، چاره ای جز برگزیدن او نداشتند؛ زیرا او تنها کسی بود که در درون یک سیستم به شدت در انحصار یک درصد حاکم، شعار «خارج از سیستم» سر می داد و در این راه، به اندازه ای پیش رفت که حتی از وابستگی سیاسی اش به حزب جمهوری خواه هم خرج کرد و با نخبگان اصلی این حزب درافتاد.

او در بخش تأمین هزینه های انتخاباتی اش نیز برخلاف عرف معمول در امریکا و برعکس رقیب اش هیلاری کلینتون که متکی به لابی ها، مؤسسات مالی، شرکت های چندملیتی، کشورهای خارجی، رسانه های بزرگ و... بود از همان ابتدا اعلام کرد که در نظر دارد فارغ از نفوذ و سلطه لابی ها، تمام مخارج مورد نیاز برای کمپاین های انتخاباتی اش را خود تأمین کند تا در آینده مجبور نباشد دولتی بر پایه مشارکت و سهمیه بندی لابی های دوران انتخابات، تشکیل دهد.

در نتاج انتخاباتی هم مشخص شد که بعد از سفیدپوست ها، گروه های دیگری که به ترامپ رأی دادند، کارگران، طبقات محروم و در حاشیه جامعه یعنی همان انکارشده های ۹۹ درصدی که هیچگاه از سوی آن یک درصد حاکم دیده نشدند و به نظر نیامدند و نیز طبقه متوسط و به کالج نرفته هایی بودند که بر علیه سنت لیبرالی حاکم بر سیاست امریکا شورش کردند و در نهایت، توانستند یک نامزد غیر معمول اما خارج از سیستم را وارد کاخ سفید کنند.

حتی در انتخابات مقدماتی و درون حزبی امریکا نیز حضور شانه به شانه برنی سندرز؛ رقیب چپ گرای هیلاری کلینتون که میلیون ها رأی به دست آورد؛ ولی در نتیجه یک لابی گری توطئه آمیز توسط سران حزب دموکرات، کنار زده شد، به خوبی نشان داد که تمایل به شورش علیه طبقه حاکم و تغییر در ساختار هسته مرکزی قدرت، در میان امریکایی ها بیش از هر زمان دیگری موج می زند؛ همان چیزی که پیش از آن، در انگلیس با رأی مردم به خروج از اتحادیه اروپا تجربه شد که به برگزیت معروف گشت.

با این حساب، اوباما حق دارد که نگران باشد؛ همان گونه که پوتین حق دارد، شاد و امیدوار باشد؛ زیرا غرب با یک زلزله سیاسی و ایدئولوژيک سراسری، مواجه است؛ زلزله ای که پیش بینی می شود طی ماه های آینده در انتخابات های پیش رو در فرانسه، آلمان، ایتالیا، هالند و اتریش، ابعاد گسترده تری پیدا کند و با قد برافراشتن بی سابقه جریان های چپ و راست متأثر از گفتمان های رو به توسعه ناسیونالیزم، اسلام ستیزی، بیگانه هراسي، حرکت های ضد مهاجرت، بومی گرایی افراطی و... از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون، غرب و نظام لیبرال دموکراسی حاکم بر آن را به چالش بنیادین وجود و عدم فرابخواند.

سیدعلی حسینی- خبرگزاری جمهور