معضل فرامنطقه اي جنگ و صلح تركيه با کردها

سياستمدار و ديپلمات سابق جمهوري تركيه كه از نوادگان عثماني است و معتقد به اصول كماليزم، چنين مي پندارد كه: " منشاء همه بحران هاي چندسال اخير در منطقه، وقوع و پيروزي انقلاب اسلامي در ايران است. زيرا هم امنيت اسرائيل و نيز سلطه جهانخواران را مورد تهديد و تحديد قرار داد. لذا غرب به رهبري آمريكا جهت حفظ و تامين منافعش با ايجاد فتنه هاي مذهبي و قومي در برخي كشورهاي مخالف و مقاوم، خاورميانه را به آتش كشيد تا نقشه جديدي تحت عنوان « طرح خاورميانه بزرگ» يعني تقسيم منطقه به ۲۲ كشور را ترسيم و محقق سازند.
در جمهوري تركيه نيز قرار بود طي حمايت همه جانبه غرب، حكومت حزب عدالت و توسعه به رهبري آقاي اردوغان، مدل و الگويي براي منطقه گردد، اما بهار عربي (بيداري اسلامي ) محاسبات و معادلات غربي ها را به هم ريخت؛ اگر غربي ها دير جنبيده بودند و دخالت نمي كردند، رهبران وابسته و مرتجع ساقط و جبهه مردمي مقاومت اسلامي، منسجم تر و فعال تر مي گرديد، اما آنها خيلي زود توانستند حوادث بعدي را مديريت و هدايت نمايند. لذا با تغيير شرايط منطقه، برخي كشورها مانند عراق، ليبي، سوريه، ويران شدند، اخواني هاي مصر به انزوا كشانده شدند، ج.ا.ايران طي اتهام ايجاد هلال سبز ( شيعي) در منطقه، با تحريم هاي جهاني و خصومت هاي منطقه اي مواجه شد. اما تركيه محصور در افتخارات عثماني، متاسفانه به بازي كشانده شد تا يكي از بزرگترين بازندگان حوادث سوريه گردد. البته شايع است كه اين بچه مسلمان هاي جاه طلب، گاه همانند طفلي نافرمان شيطنت كردند و مي خواستند پا در كفش بزرگان نمايند! آري اينك براي سران حكومت حزب عدالت و توسعه تركيه مسجل شده است كه كودتاي نافرجام نظامي ۲۵ تيرماه ۱۳۹۵ ( ۱۵ جولاي ۲۰۱۶.م ) طي حمايت جناح صهيونيستي آمريكا و نيز بخشي از خاندان سعودي، طراحي گرديده بود. "
گويي در راستاي طرح امحاي انقلابيون مسلمان، كشتار مسلمانان به دست مسلمانان، از طريق ايجاد درگيري هاي مذهبي ( سني – شيعي ) و قومي ( عرب – عجم- ترك – كرد – و.... ) در منطقه و نيز مطالبه رژيم غاصب صهيونيستي جهت تشكيل كردستان بزرگ در مناطق اسكان کردها كشورهاي عراق- سوريه – تركيه - ج.ا.ايران، مصائب غمبار برادركشي « ترك – كرد» فراتر از جغرافياي تركيه به مرزهاي عراق و سوريه نيز كشانده شود.
در حالي كه اكثريت مردم، بويژه ساكنان مناطق كرد نشين جنوب شرقي تركيه نيازمند و خواهان برقراري فوري صلح هستند، حكومت حزب عدالت و توسعه با ادعاي حراست از مرزهايش و مبارزه جهاني با داعش، طي عمليات موسوم به «سپر فرات» به بخشي از خاك سوريه تجاوز نمود و موجباتي فراهم ساخت تا گروه هاي تروريستي مخالف بشار اسد كه مورد آموزش و حمايت آنكارا قرار دارند، تحت عنوان« ارتش آزاد سوريه» به مناطق مرزي اعزام شوند و با كردهاي شمال سوريه كه خواهان خودمختاري هستند، به مقابله بپردازند. در واقع رهبران حزب عدالت و توسعه معتقدند تشكيل حكومت فدراتيو کردها در شمال سوريه، سرآغازي براي راه اندازي حكومت فدراتيو در مناطق كرد نشين تركيه است.
در اين خصوص « برت استفان» نویسنده روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال و يكي از مشاوران امنيتي كاخ سفيد طي مقاله اخيرش از تجزيه سوریه به عنوان بهترین راه ‌حل دفاع می‌نماید و براین باور است که تحقق یکپارچگی سوریه واقع‌بینانه نيست و پیشنهاد می‌دهد كه دولت جدید آمریکا كه در ژانویه ٢٠١٧.م برسر کار می‌آید، از این هدف دست برداشته و از تز تجزيه سوريه استقبال کند. وي پيشنهاد مي دهد كه با اقناع ترکيه، شمال سوریه و شمال عراق یکی شوند و اگر ترکيه به این معترض شود، ارتباط کردهای سوريه با نيروهاي مسلح حزب كارگران كردستان موسوم به PKK قطع شود و نیروهای هوایی آمریکا جغرافیایی كه در نتیجه الحاق شمال سوریه و شمال عراق پدید می‌آید را مورد حمایت و دفاع قرار دهد. وي خواستار راه اندازي دومین نیرو تحت عنوان «نیروی چکش» است كه این بار نه تنها شمال عراق و PKK بلكه شمال سوریه و PYD را نیز مورد حمایت و نظارت قرار دهد. در واقع پيشنهاد مذكور در راستاي طرح صهيونيستي «ايجاد كردستان بزرگ» در منطقه است كه دو پايه اساسي پروژه « حزب كارگران كردستان» در مقطع فعلي است. يعني تأسیس دو دولت وابسته به PKK در شمال سوریه و شمال عراق، دو پايه آتي نيز در جنوب شرقی ترکيه و سپس در شمال غرب ایران مدنظر است. اگرچه پیشنهاد مذكور باسیاستهای اعمالی آمریکا نیز تفاوت چندانی ندارد.
همچنين «جان برنان» رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا « سیا» در مصاحبه با سایت «سی.تی.سی» پیرامون آینده دو کشور عراق و سوریه پس از شکست داعش، اظهار نظر مي نمايد كه: "نمیدانم که آیا دوباره میتوان ساختار قبلی دو کشور را برگرداند یا نه؟ در این دو کشور خونهای زیادی ریخته شده، خرابی های زیادی به بار آمده و اختلافات فرقه ای زیادی بوجود آمده است. در اين كه در عراق و سوریه مانند گذشته دولت مقتدر مرکزی بوجود بیاید و بتواند منصفانه حکومت کند، تردید دارم. اما چیزی شبیه به ساختار فدرالی برای این دو کشور می بینم، یعنی یک دولت مرکزی وجود داشته باشد و در عین حال برخی مناطق خودمختار در این کشورها بوجود بیاید"
در اين راستا، اندیشکده شورای اروپایی روابط خارجی، به رسمیت شناخته شدن کردها در سوریه به عنوان یکی از بازیگران تقابلات این کشور و ایجاد وضعیت ویژه برای آنها تاکید دارد. انديشكده مذكور درگزارشی به قلم جهاد یازیجی، از کشورهای اروپایی خواسته است این واقعیتها را درک کنند و تمرکز زدایی را به عنوان یک پیش شرط در مذاکرات صلح سوریه تعیین کنند. این امر مستلزم درگیر کردن کردها در آن به عنوان یکی از عوامل موثر در صحنه سوریه است. در این گزارش تاکید شده که سوریه باید یک سیستم تمرکززدا را برپایه انتقال قدرت از دمشق به استانها و نواحی این کشور در پیش بگیرد و مناطق کردنشین از وضعیت ویژه ای برخوردار شوند و قدرت آنها در راستای تمرکز زدایی افزایش یابد. نام این کشور نباید دارای کلمه عربی باشد و کودکان از همه اقلیتها باید بتوانند به زبان مادری تحصیل کنند. کردها در مناطق کردنشین شمال سوریه و مناطق اکثرا کردنشین دمشق و حلب بتوانند هم به زبان عربی و هم کردی تحصیل کنند.
چنين مي نمايد که مسكو و واشنگتن بیش از آنكه در شامگاه جمعه ۱۹ شهريورماه ۱۳۹۵ به یك تفاهم بلندمدت در مورد توقف جنگ در سوريه رسیده باشند، به یك توافق كوتاه مدت و آزمایشی دست یافته‌اند و به همین دلیل آن را «برنامه كاری» عنوان كرده اند. به نظر مي رسد مهم‌ترین امتیازی كه روسيه از آمريكا دریافت كرد، مجاب كردن واشنگتن برای همكاری عملیاتی با مسكو جهت هدف قراردادن القاعده و داعش در سوریه است؛ مسئله‌ای كه ناظران توافق امریكا با آن را به معنای افتادن واشنگتن در دام مسكو توصیف كرده‌اند و معتقدند كاخ سفید با این توافق سند انهدام گروه‌های مسلح اعم از تروريست و میانه رو را امضاكرده است.
در حالي كه مسكو- واشنگتن و نيز تهران با آنكارا و رياض، پیرامون اوضاع سوریه با یکدیگر اختلاف دارند. اما تهران توانست به نوعي ابتکارعمل را در سوريه بدست گيرد، روسیه نيز به منظور حملات هوایی به سوریه، گذشته از اینکه از پایگاه هوایی ج.ا.ایران به شکل موقت استفاده کرد، با نزدیکی به آنكارا و نيز واشنگتن به بازيگري موثر در سوریه تبديل گرديده است. غرب به رهبري آمریکا از تحرکات تهران و مسكو ناراضي و نگران است و همین امر مانع هماهنگی دیدگاههای واشنگتن و مسكوپیرامون سرنوشت سیاسی آينده سوريه، بويژه شخص « بشار اسد» شده است.
با توجه به نقش اسد در جبهه مقاومت، آيا تهران خواهد پذيرفت كه مخالفان براي دمشق، حكومت تعيين كنند؟
آيا « پان عرب هاي » تحت حمايت آل سعود و اقمارش، پس از فتح بغداد (مركز خلافت عباسيان )، توسط شيعيان، اين بار فتح شام ( مركز خلافت امويان) توسط علويان را تحمل خواهند كرد؟
آيا جمهوري تركيه از ادعاي ميراثي در موصل، كركوك، حلب، صرفنظر كرده و به تعهدات بين المللي رفع تهديدات كردي، قانع خواهدشد؟
آيا سياستهاي ژله اي رهبران كرد خواهد توانست گروههاي مسلح كرد را جهت حفظ آتش بس و تداوم آرامش در سرزمين هايشان راضي سازد؟
اينك بايد منتظر عملكرد كنشگران منطقه اي و نيز نقش پردازان بين المللي در خصوص رعايت مفاد توافق مسكو- واشنگتن بود. مسلماً ادامه درگيري ها در راستاي مطامع سلطه گران جهاني و به زيان مردم منطقه خواهد بود .
احمد مرجاني نژاد – مترجم و پژوهشگر مسائل بين الملل
خبرگزاری جمهور