مأموریت ناتو در افغانستان؛ تمدید یا تغییر؟

اشتون کارتر؛ وزیر دفاع امریکا از متحدان این کشور در سازمان ناتو خواسته تا کشورهای عضو در مورد خروج سربازان شان از افغانستان انعطاف بیشتری نشان دهند.
آقای کارتر در بروکسل؛ پایتخت بلژیک گفت که واشنگتن در نظر دارد ماموریت نظامیان امریکایی را در افغانستان پس از سال ۲۰۱۶ میلادی تمدید کند.
او گفت:"برخی از کشورها علاقمندی نشان داده اند که در برنامه خروج از افغانستان تغییراتی به میان آورند. فکر می کنم که شماری زیادی از کشورها، خواهان ادامه ماموریت شان در افغانستان هستند و موقف امریکا هم همین است."
در همین حال، ینس استولتنبرگ؛ دبیرکل ناتو گفت:"تمامی همپیمانان مان توافق کرده اند که به حمایت از افغانان ادامه بدهند. البته بحث ما در باره ماندن و بیرون شدن نیست، زیرا ما در افغانستان حضور خواهیم داشت. ما تنها در باره شمار سربازان و مکان هایی که آنان در افغانستان حضور خواهند داشت، گفتگو می کنیم."
دبیرکل ناتو یکبار دیگر تکرار کرد که کشورهای عضو این پیمان، افغانستان را تنها نخواهند گذاشت.
اینکه امریکا اعلام می کند پس از ۲۰۱۶ نیز در افغانستان حضور نظامی خواهد داشت، لزوما نمی تواند مساله عجیبی باشد. امریکا بدون تردید صرفا برای ۱۵ سال به افغانستان لشکرکشی نکرده است و هزینه هایی که صرف این مأموریت دشوار کرده نیز چیزی نیست که با حضور ۱۵ ساله امریکا جبران شود. به همین صورت است تامین اهداف و منافع بلندمدت و استراتژيک امریکا در افغانستان که طی ۱۵ سال قطعا برآورده نخواهند شد.
از جانب دیگر، اینکه وزیر دفاع امریکا از کشورهای عضو ناتو و به ویژه آن گروه از کشورهایی که در افغانستان، نیروی نظامی دارند، درخواست می کند که در خصوص خروج از افغانستان، انعطاف بیشتری نشان دهند و با درنگ و تأمل، تصمیم بگیرند نیز نشان دهنده آن است که امریکا به تعبیر رییس جمهوری این کشور دیگر قادر نیست مسایل مبتلابه بین المللی را به تنهایی حل و فصل کند و یا از عهده مدیریت آنها برآید؛ بنابراین، ناگزیر است، مجموعه ای از کشورها را در مأموریت های دشوار نظامی با آینده ای نامشخص با خود همراه کند، تا به این ترتیب، بتواند در برابر بلوک در حال احیای شرق، مقاومت کند و از جایگاه خود به عنوان ابرقدرت، دفاع نماید.
اینکه دیگر اعضای ناتو به این درخواست وزیر دفاع امریکا، پاسخ مثبت خواهند داد یانه، در نهایت به چند موضوع مهم بستگی دارد: یکی اینکه این کشورها تا چه میزان امنیت و مصونیت خود را در برابر قدرت های معارض به ویژه روسیه؛ غول در حال ظهور و چین؛ تهدید بزرگ بالقوه و ائتلافی از کشورهای کوچکی که این دو قدرت در حال شکل گیری را همراهی می کنند، وابسته به پشتیبانی امریکا از خود می دانند.
به تعبیر بهتر، میزان وابستگی امنیتی آنها به امریکا، تعیین کننده میزان پیروی شان از دستورات امریکایی هاست.
نکته دوم، سرنوشت روند جاری در افغانستان است. اگر اوضاع به همین صورت، به پیش برود، وضعیت به شدت در حال عراقی شدن است و کارشناسان از هم اکنون نسبت به عراقی شدن افغانستان، هشدار می دهند که در این صورت، همان تجربه ای که در مأموریت اشغال نظامی عراق به واسطه امریکا در سال ۲۰۰۳ پیش آمد، در مورد افغانستان نیز تکرار خواهد شد و آنگاه، امریکا فرار را بر قرار ترجیح خواهد داد.
فعال تر شدن یا نشدن محور شرق با بازیگری قدرت هایی مانند روسیه، چین، هند و ایران در افغانستان هم تاثیر زیادی روی آینده ماموریت ناتو در افغانستان و تصمیم کشورهای عضو برای حفظ یا خروج نیروهای نظامی شان از این کشور خواهد داشت.
اما در این میان، آنچه البته برای ناتو و امریکایی ها اهمیتی ندارد، نگاه مردم و دولت افغانستان به ادامه ماموریت نظامی ناتو و امریکا در افغانستان است.
در این زمینه، نوعی دوگانگی و شکاف عمیق و ریشه ای میان دولت و مردم وجود دارد. دولت همانگونه که پیمان امنیتی با امریکا و ناتو را چشم بسته امضا کرد و در نهایت، نتوانست از آن هیچ بهره ای ببرد، به همان صورت نیز خواستار تمدید حضور نظامی آنها بدون هیچ چشمداشت تازه ای است و مأموریتی هم فراتر از این برای خود قایل نیست؛ اما مردم، حتی اگر با این مأموریت موافق هم باشند –که دلیلی وجود ندارد موافق باشند- بیشتر خواستار «تغییر» این ماموریت اند تا «تمدید» آن.
به باور آنها، به صورت فعلی، امریکا و ناتو اگر ده ها سال دیگر نیز در افغانستان حضور داشته باشند، چیزی تغییر نمی کند. آنها باید دایره صلاحیت ها و مسؤولیت های خود را تغییر دهند و در قبال امنیت افغانستان، تجهیز و تقویت و آموزش نیروهای امنیتی و در نهایت، خودکفایی آنها، مبارزه با تروریزم، مبارزه با دشمنان خارجی افغانستان، روند صلح و... مسؤولیت های شفاف، روشن و تعریف شده ای بپذیزند.
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور