دولت دست‌نشانده‌ای که دشمن قسم خورده شد

وزارت خارجه پاکستان در بیانیه‌ای به شدت به اظهارات اخیر طالبان درباره اعتراضات ضد دولتی تحریک انصاف واکنش نشان داده و آن را «مداخله بیهوده در امور داخلی» این کشور، خوانده است.

 

وزارت خارجه پاکستان نوشته است که «به جای انتقاد در امور داخلی یک کشور دموکراتیک، بر مشکلات داخلی خود: ایجاد یک اداره فراگیر، پاسخگویی به نیازها و خواسته‌های مردم و حق تحصیل برای زنان و دختران افغان تمرکز کنید».

 

این وزارت، حاکمیت طالبان را متهم به فراهم ساختن زمینه فعالیت‌های گروه‌های تروریستی کرده که بر اساس این بیانیه حضور آن‌ها در افغانستان «صلح و امنیت در منطقه را به طور جدی مورد تهدید قرار داده است».

 

بیانیه شدیداللهن و کم سابقه وزارت امور خارجه پاکستان علیه اظهارات بحث برانگیز و مداخله جویانه طالبان در قبال اعتراضات جاری در اسلام آباد و سایر شهرهای این کشور نشان می‌دهد که دور تازه‌ای از تنش و تقابل میان دو دوست قدیمی آغاز شده است.

 

این بیانیه حتی در میان سرسخت‌ترین منتقدان طالبان در عرصه بین‌المللی نیز بی‌مانند است. این در حالی است که انتظار می‌رفت پاکستان بزرگترین حامی دولت طالبان در جامعه جهانی باشد؛ اما ادبیات به کار رفته در بیانیه تازه وزارت خارجه این کشور نشان می‌دهد که نه تنها این گونه نیست؛ بلکه بالعکس پاکستان و طالبان تبدیل به دشمنان قسم خورده همدیگر شده‌اند.

 

بدیهی است که یکی از انگیزه‌های پاکستان در انتشار این بیانیه شدیداللحن، موضع‌گیری مداخله جویانه طالبان در قبال اعتراضات ضد دولتی حزب تحریک انصاف به رهبری عمران خان علیه دولت اسلام آباد است و نشان می‌دهد که اسلام آباد علی رغم اتخاذ رویکردی نسبتاً محتاطانه در تقابل با طالبان تلاش این گروه برای مداخله در امور داخلی خود را برنمی‌تابد و در صدد قطع روابط قدیمی طالبان با حامیان پیشین خود در عرصه سیاست پاکستان است.

 

با این حال، بیانیه مورد اشاره وزارت خارجه پاکستان بسیار فراتر از پاسخ سخت اسلام آباد به مداخله طالبان در امور داخلی آن کشور است. پاکستان در این موضع‌گیری با صراحتی کم سابقه وضعیت داخلی بحرانی در افغانستان را به چالش کشید و آن را به حاکمیت قومی و ایدئولوژیک طالبان نسبت داد؛ چیزی که هرگز پیش از این دست کم به این صراحت از سوی دولتمردان پاکستانی ابراز نشده بود.

 

واضح است که طالبان از اعتراضات ضد دولتی جاری در پاکستان حمایت می‌کنند و خواستار بازگشت عمران خان به قدرت هستند؛ درست همانگونه که رهبران تحریک انصاف از رویکرد کنونی اسلام آباد علیه طالبان به شدت انتقاد می‌کنند و برخلاف رویکرد فعلی دولتمردان مسلط بر اسلام آباد، خواستار راه‌اندازی دوره تازه‌ای از گفتگو برای دستیابی به صلح با تروریست‌های طالبان پاکستانی هستند که به باور دولت و ارتش پاکستان از حمایت طالبان افغان برخوردار اند.

 

با این حال، ابراز حمایت صریح و بی‌پروای طالبان از اعتراضات ضد دولتی تحریک انصاف، روابط حاکمان کنونی کابل با دولتمردان پاکستانی را وارد مرحله تازه از تنش و تقابل خواهد کرد؛ چیزی که در بیانیه شدیداللحن وزارت خارجه پاکستان به خوبی مشهود است.

 

اکنون دیگر هیچکس در پاکستان به رژیم طالبان به عنوان یک دولت دست نشانده نگاه نمی‌کند؛ بلکه با توجه به مداخله صریح طالبان در امور داخلی پاکستان حتی سرسخت‌ترین حامیان آنها در ارتش و دولت غیرنظامی اسلام آباد نیز معتقد اند که رژیم طالبان مانند بسیاری از دولت‌های پیشین افغانستان، رویکردی خصمانه نسبت به همسایه جنوبی دارد.

 

البته به جز موضع‌گیری مداخله جویانه و بحث برانگیز وزارت خارجه طالبان نسبت به اعتراضات داخلی پاکستان، نشانه‌های فراوانی دیگری نیز وجود دارد که تایید می‌کند طالبان بنا به هر دلیلی حاضر نیستند دست نشانده پاکستان به نظر برسند. تنش‌های مستمر ارضی و مرزی، خط فرضی نامیدن مرز بین‌المللی دیورند، متهم کردن پاکستان به پناه دادن به داعش و تبانی با امریکا برای نقض حریم هوایی افغانستان، درگیری‌های مرگبار نظامی، ادامه حمایت از گروه‌های تروریستی ضد پاکستانی، اقدامات متقابل علیه تاجران و فعالان اقتصادی، مهار آب‌های سرزمینی به منظور محروم کردن پاکستان از منابع آبی افغانستان و اعمال شدیدترین رژیم‌های کنسولی بر شهروندان عادی از جمله مواردی است که نشان می‌دهد طالبان عمداً به تقابل با پاکستان دامن می‌زنند و درجه تنش‌ها میان دوطرف را بالا نگه می‌دارند.

 

در چنین شرایطی، شاید عوامل سیاست خارجی طالبان به این نتیجه رسیده باشند که تنها راه ترمیم روابط پرتنش با اسلام آباد، حمایت از بازگشت عمران خان به قدرت باشد. در مقابل، بیانیه شدیداللحن وزارت خارجه پاکستان نیز بر این نکته تاکید می‌کند که افغانستان تحت سلطه طالبان نه تنها یک تهدید جدی برای ثبات و امنیت منطقه محسوب می‌شود؛ بلکه به بروز بحران‌های بزرگ در داخل این کشور نیز منجر شده؛ بحران‌هایی که تنها با ایجاد یک دولت فراگیر، تامین حقوق مشروع همه مردم افغانستان و رفع ممنوعیت از کار و تحصیل زنان و دختران قابل حل هستند.

 

نرگس اعتماد - جمهور

​​​​