تقابل حقانی و هبت‌الله؛ چه کسی خودخواه‌تر است؟

سراج حقانی؛ وزیر داخله رژيم طالبان اظهار داشت که باید از رفتارهای خودخواهانه پرهیز شود و بین مردم و مقامات حکومت افغانستان نباید فاصله ‌ای باشد.
 
سراج الدین حقانی در پیام خود به مناسبت عید فطر گفت نیروهای حکومتی نباید با مردم بدرفتاری کنند و موجب رنج مردم شوند.
 
عبدالمتین قانع؛ سخنگوی وزارت داخله طالبان به نقل از حقانی گفت مشکلات در افغانستان وجود دارد و حکومت کنونی کابل نیز آن را درک می‌کند.
 
رییس شبکه حقانی همچنین خواست تا در برابر مشکلات باید صبر کرد و با اتحاد و همبستگی به توسعه و ثبات در افغانستان دست یافت.
 
وی پیش از این نیز در یک گردهمایی با مقام ‌های محلی و امنیتی شهر کابل گفته بود که حکومت کنونی بدون پشتیبانی مردم پایدار نخواهد بود.
 
سراج الدین حقانی تاکید کرده بود که مسئولان طالبان باید در ظاهر و باطن یکرنگ باشند تا حکومت ‌داری شان را ادامه بدهند.
 
سراج الدین حقانی که اعضای شبکه حقانی از او به عنوان «خلیفه» یاد می کنند، رقیب جدی ملا هبت الله آخوندزاده؛ رهبر اقتدارگرای طالبان و حلقه قندهار محسوب می شود که نزدیکانش او را «امیرالمؤمنین» می خوانند. تحلیلگران، از این رقابت به عنوان تقابل کابل – قندهار یاد می کنند.
 
البته این رقابت، ریشه های نیرومندی در تنش های درون قومی پشتون ها نیز دارد که در آن غلجایی ها به طور سنتی در برابر درانی قرار می گیرند.
 
از نظر ژئوپلیتیکی، ولایت های خوست و پکتیا و پکتیکا و بخش هایی از لوگر و نورستان، حوزه نفوذ حقانی ها محسوب می شود و ولایت های قندهار و هلمند و زابل و ارزگان و ننگرهار و غزنی و میدان وردک، تحت سیطره درانی ها بوده است.
 
سراج الدین حقانی پیش از این نیز به طور تلویحی از رفتارها، فرامین و رویکردهای انحصارطلبانه و اقتدارگرایانه رهبر طالبان که در قندهار پنهان شده، انتقاد کرده و درباره پیامدهای این رویکرد نسبت به بقای سلطه این رژيم هشدار داده است؛ چیزی که در پیام تازه او به مناسبت عید فطر هم تکرار شده است.
 
این نشان می دهد که گزارش ها و ارزیابی سازمان های بین المللی و رسانه ها درباره شکاف شدید و اختلاف عمیق میان رهبران طالبان به ویژه شبکه حقانی و طالبان، درست است و این امر به اندازه ای جدی است که رهبران طالبان را نسبت به چشم انداز تداوم سلطه شان نگران کرده است.
 
نکته قابل تامل این است که هردو طرف این تنش، جانب مقابل را به خودخواهی متهم می کنند و درباره پیامدهای آن برای سیطره این رژيم هشدار می دهند.
 
پیش از سراج الدین حقانی، هبت الله آخوندزاده؛ رهبر طالبان نیز در پیام مفصل عید فطر خود به‌گونه کم‌ سابقه‌ای به اعضای این گروه تاکید کرد که نباید مانند مجاهدین سابق در میان شان اختلاف ایجاد شود، و باید «از اختلاف و خودخواهی اجتناب ورزند».
 
در پیام مفصل کتبی هبت‌الله آخوندزاده تاکید شد که «دشمنان ما در انتظار اند مانند مجاهدین که پس از پیروزی جهاد بر ضد کمونیزم میان شان اختلاف پیدا شد، میان مسئولین امارت اسلامی (حکومت طالبان) نیز اختلاف رونما گردد.»
 
رهبر طالبان در پیامش گفت: «از چهره‌ های بدنام دوره‌های گذشته عبرت بگیرید.»
 
بسیاری از تحلیلگران، این بخش از پیام بسیار طولانی رهبر طالبان را خطاب به سراج الدین حقانی و محور کابل ارزیابی کرده و نتیجه گرفتند که این هشدار نشان می دهد که اختلاف ها نه تنها برطرف نشده؛ بلکه تشدید یافته و گسترش پیدا کرده است.
 
پیام اخیر سراج الدین حقانی هم این برداشت را تایید و تقویت کرد و نشان داد که دوطرف با متهم کردن دیگری به خودخواهی، حاضر به عقب نشینی از موضع خویش به نفع دیگری و به بهانه کمک به بقای رژیم نیستند.
 
در پیام ملا هبت الله حتی یک اشاره گزنده به کارنامه مجاهدین سابق وجود داشت و از آنها به عنوان «چهره های بدنام دوره های گذشته» یاد شد که باید از آنان عبرت گرفت. این می تواند متوجه جلال الدین حقانی؛ بنیانگذار شبکه حقانی و برخی دیگر از رهبران این جنبش مخوف جهادی باشد که سابقه حضور در صفوف مجاهدین سابق را داشتند و به روایتی، در کنار حزب اسلامی گلبدین حکمتیار، بیشترین پول و تسلیحات کمکی امریکا و سی آی ای و پاکستان و آی اس آی را به دست می آوردند و از این نظر، جزو چهره های منفور و بدنام مجاهدین سابق محسوب می شوند.
 
به هر حال، پیام های عیدی رهبران دو جناح کابل و قندهار، بیانگر آن است که جنگ قدرت میان آنها به شدت جریان دارد و این جنگ به احتمال قوی، ابعاد تازه و پیچیده ای پیدا کرده است به گونه ای که هردو طرف، متوجه پیامد خطرناک آن یعنی تهدید بقای رژيم، شده اند. علیرغم این درک مشترک اما هیچ نشانه ای از فروکش کردن تنش در نتیجه عقب نشینی یکی از طرف ها مشاهده نمی شود؛ زیرا هنوز هرکدام دیگری را متهم به «خودخواهی» می کند و مقصر و مسئول پیامدهای آن می داند.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور