ملا برادر در ایران؛ چشم‌انداز روابط اقنصادی تهران - طالبان

 

معاون نخست‌وزیر طالبان و هیأت همراهش در جریان این سفر با مقام‌های ایرانی درباره‌ مناسبات دوجانبه، تجارت، ترانزیت، ترانسپورت، زیربناها، خط آهن، اتصال منطقه‌ای، افزایش تجارت از طریق بندر چابهار و انکشاف همکاری‌های اقتصادی گفتگو می‌کنند.

 

دفتر عبدالغنی برادر گفته که او دولت ایران و سکتور خصوصی آن کشور را به سرمایه‌گذاری در بخش‌های زراعت، معادن، ترانسپورت و صنعت تشویق خواهد کرد.

 

ایران از جمله کشورهایی است که رابطه‌‌ای نزدیک با طالبان دارد.

 

دولت آن کشور سفارت افغانستان در تهران را به دیپلمات‌های طالبان سپرده و همچنین سفارت ایران در کابل نیز پس از تحولات همچنان فعال مانده است.

 

رسانه‌های ایرانی هم گفته‌اند که این سفر در حوزه همکاری های اقتصادی، تجاری، سیاسی، حمل و نقل، بهداشت و درمان، توریسم و گردشگری و کشاورزی خواهد بود.

 

بر این اساس، علیرغم مسایل مهم سیاسی و چالش های بزرگ دیگر در سایر حوزه ها، رسانه ها و ناظران ایرانی به طور ویژه بر اهمیت اقتصادی این سفر تاکید می کنند. این در حالی است که مسایلی مانند «حقابه» ایران از رودخانه هلمند/ هیرمند، ناامنی های مرزی، مساله تشکیل دولت فراگیر که به نظر می رسد اصل ثابت سیاست خارجی تهران در قبال رژيم طالبان است، سرنوشت جریان های مخالف طالبان و چالش بزرگ میلیون ها مهاجر افغانستانی که ایران در پی «ساماندهی» آنان است و طالبان تاکید می کنند که اخراج اجباری شان باید متوقف شود، همچنان در روابط دو کشور وجود دارد که در برخی مقاطع به بروز تنش و موضع گیری های شدید لفظی هم منجر می شود.

 

با اینهمه برای ایرانی ها اهمیت زیادی دارد که در اقنصاد بکر افغانستان، سرمایه گذاری کنند و سهم خود از بازار افغانستان را همچنان بالا نگه دارند.

 

در حال حاضر گفته می شود که ایران «بزرگترین» شریک تجاری افغانستان است و ۳۵ درصد بازار کشور را در اختیار دارد؛ اما اقتصاد افغانستان، روز به روز رقابتی تر می شود؛ زیرا قدرت های عظیم اقتصادی مانند چین، روسیه و نیز اقتصادهای نوظهور دیگری مانند کشورهای عربی، ترکیه و حتی کشورهای در حال توسعه در همسایگی افغانستان در آسیای مرکزی، پاکستان و... در صدد گسترش مشارکت، همکاری و استحکام روابط اقتصادی و تجاری شان با طالبان اند.

 

این واقعیتی است که ایرانی ها به خوبی از آن آگاه اند و با دعوت از مقام های طالبان به تهران، آنان را ترغیب می کنند که با توسعه همکاری های اقتصادی، تجاری و ترانزیتی با ایران، سهم شایسته همسایه غربی در اقتصاد نابسامان کشور را تضمین کنند.

 

به نظر می رسد که دعوت از ملا برادر و هیات همراه او به تهران نیز در شعاع همین هدف صورت می گیرد؛ زیرا کابل اخیرا میزبان یک هیات مهم اقتصادی از ازبکستان بود که در نتیجه آن، قراردادهایی به ارزش بیش از میلیارد دالر میان دوطرف، امضا شد.

 

از آنسو چین نیز روز به روز بر دامنه همکاری های اقتصادی خود با طالبان می افزاید و فرصت های بیشتری را در حوزه معادن، راه سازی، حمل و نقل و... تصاحب می کند. اخیرا طالبان حتی برای پیوستن به ابرپروژه بین المللی «کمربند و جاده» که به ابتکار و سرمایه گذاری سرسام آور چین راه اندازی شده نیز ابراز تمایل کردند و برای ابراز این تمایل خود به مقام های چینی، وزیر صنعت و تجارت طالبان در دهمین سالگرد آغاز این پروژه عظیم به چین سفر کرد.

 

همه اینها مواردی است که ایرانی ها را به تکاپوی بیشتر برای توسعه روابط اقتصادی با طالبان، ترغیب می کند؛ زیرا علیرغم مشارکت فعال شرکت ها و دولت ایران در پروژه های زیربنایی طالبان، ناظران اقتصادی در ایران می گویند که با توجه به ظرفیت های موجود و زمینه های توسعه همکاری، روابط تهران با طالبان هنوز به سطح ایده آل نرسیده است.

 

از نظر سیاسی نیز طالبان مایل اند که با توسعه همکاری و ایجاد زمینه های رشد و منفعت مشترک با کشورهای منطقه و جهان، زمینه مشروعیت سیاسی خود را نیز فراهم آورند. سیاست گذاران طالبان احتمالا روی این تاکتیک حساب کرده اند که هرچه بیشتر، کشورهای منطقه را درگیر پروژه های پرسود و بلندمدت اقتصادی در افغانستان زیر سلطه خود کنند، امکان چالش آُفرینی از سوی آنها در حوزه های سیاسی و امنیتی به حداقل می رسد؛ زیرا این کشورها دیگر تمایلی به آسیب زدن به منافع سودآور خود در بازار افغانستان نخواهند داشت.

 

با وجود همه اینها رهبران سیاسی مخالف طالبان، پیش از این بارها با ابراز نگرانی درباره قراردادهای بسیار ارزان، عمیقا سخاوتمندانه، برای طرف مقابل سودبخش و از نظر زمانی، طولانی مدت طالبان با کشورهایی مانند چین به ویژه در حوزه استخراج معادن، هشدار داده اند که این قراردادها با یک دولت نامشروع، منعقد شده و با تغییر وضعیت و تشکیل یک دولت مشروع و ملی، کلیه این قراردادها فسخ و بی اعتبار خواهند شد.

 

محمدرضا امینی - جمهور