سایه منافع اقتصادی بر نگرانی‌های امنیتی

نشست سه جانبه وزیران خارجه چین، پاکستان و طالبان در اسلام آباد برگزار شد و در آن دو کشور چین و پاکستان وعده همکاری اقتصادی با حکومت طالبان را دادند.
 
چین گانگ؛ وزیر خارجه چین در اسلام آباد با بلاول بوتو زرداری همتای پاکستانی خود و وزیر خارجه طالبان دیدار کرد.
 
او پس از گفتگو با امیرخان متقی گفت کشورش آماده حمایت از کابل در بازسازی اقتصادی است.
 
وزارت خارجه طالبان می‌گوید در این نشست سه جانبه درباره مناسبات اقتصادی، سیاسی و تجارت و ترانزیت منطقه‌ای صحبت شده است.
 
همچنین در چهارمین دور گفتگوهای استراتژیک اسلام آباد- پکن نیز افغانستان یکی از موضوعات مورد بحث بوده است.
 
وزارت خارجه پاکستان گفته که دو کشور تاکید کردند که «صلح و ثبات در افغانستان برای توسعه اجتماعی-اقتصادی، اتصال و رفاه در منطقه حیاتی است»، هر دو کشور خواهان تداوم کمک‌های جهانی و آزادشدن دارایی مسدود شده افغانستان شده‌اند.
 
نشست سه جانبه اسلام آباد در فاصله ای اندک از نشست دوحه درباره طالبان و بلافاصله پس از نشست وزرای امور خارجه کشورهای عضو سازمان منطقه ای شانگهای در هند برگزار شد و به همین دلیل، انتظار می رفت که وزرای خارجه چین و پاکستان، پیام دو نشست یادشده را به همتای طالب خود منتقل کنند و از متقی بخواهند که رژيم طالبان برای تعامل سازنده با جهان، برخی سیاست های بحث برانگیز خود را تعدیل کند، به تعهدات افغانستان در قبال صلح و امنیت جهانی، مقابله با تروریزم، مهار مواد مخدر، تامین حقوق بشر و... بازگردد و به سمت تشکیل یک دولت به معنای واقعی فراگیر، گام بردارد.
 
با این حال، دست کم آنچه در بیانیه های رسمی وزارتخانه های امور خارجه پاکستان و طالبان آمده، محور اصلی نشست اسلام آباد، نه انتقال پیام نشست های قطر و هند؛ بلکه رایزنی درباره تقویت طالبان، تامین منابع مالی برای استحکام و پایداری این رژیم و راه اندازی پروژه های سودآور منطقه ای با مشارکت طالبان بوده است.
 
این نشان می دهد که هم پکن و هم اسلام‌ آباد، مخالف هرگونه تغییر سیاسی در کابل اند و بقای رژيم طالبان را به نفع سیطره و هژمونی استراتژیک و اقتصادی خود می دانند؛ زیرا به زعم آنها طالبان فاقد روحیه استقلال طلبانه در برابر قدرت هایی مانند چین و پاکستان اند و از دستورات پکن و اسلام آباد، بیش از هر جریان افغانی دیگری پیروی می کنند.
 
از سوی دیگر، از نظر چین و پاکستان، این تنها طالبان هستند که می توانند امنیت پروژه های عظیم منطقه ای را که افغانستان هم بخشی از آن باشد، تامین کنند و همانگونه که در بیانیه وزارت خارجه پاکستان نیز تصریح شده «صلح و ثبات، برای توسعه اجتماعی – اقتصادی، اتصال و رفاه در منطقه حیاتی است»؛ بنابراین، چین و پاکستان در پی تشکیل دولت فراگیر در کابل نیستند و چه بسا در این مسیر، عمدا مانع ایجاد می کنند و برای بقای رژيم طالبان، منابع بیشتری را اختصاص می دهند.
 
طالبان هم در مقابل با طرح این شعار ریاکارانه که سیاست خارجی آنها «اقتصادمحور» است و توسعه روابط اقتصادی بدون مداخله سیاسی و امنیتی، از اولویت های اصلی دستگاه دیپلماسی این رژيم محسوب می شود، قدرت های منطقه و جهان را از طرح مسایل و خواسته هایی مانند تشکیل دولت فراگیر، رعایت حقوق زنان، احترام به حقوق بشر، مشارکت اقوام در قدرت و... برحذر می دارند و این موارد را «مساله داخلی» افغانستان می خوانند.
 
با اینهمه و علیرغم جاذبه وسوسه انگیز پروژه های پول ساز و سودآور اقتصادی در مقیاس منطقه ای با مشارکت چین، پاکستان و افغانستان، هرگز نمی توان این واقعیت را نادیده گرفت که بقای طالبان به صورتی که اکنون وجود دارد، یک تهدید جدی برای امنیت و ثبات در منطقه است و این چیزی است که وضعیت وخیم امنیتی در پاکستان که روز به روز بدتر می شود به وضوح بر درستی آن شهادت می دهد و خود پاکستانی ها هم اذعان می کنند که بخش بزرگ این وضعیت، ناشی از بازگشت دوباره طالبان افغان به قدرت است. از سوی دیگر، چین هم نمی تواند از پیامدهای ویرانگر استقرار و استحکام یک رژيم حامی تروریزم و مبلغ صریح اندیشه های افراط گرایانه که با گروه های پیکارجویی مانند جنبش ترکستان شرقی و... پیوندهای پیچیده و عمیق دارد، برکنار و در امان بماند.
 
علیرغم این نگرانی ها و تهدیدها اما نشست سه جانبه اسلام آباد نشان داد که منافع کوتاه مدت اقتصادی بر تهدیدهای بلندمدت امنیتی غلبه دارد و کشورهای دخیل در این قضایا خطر حمایت از رژيم طالبان برای امنیت ملی و منطقه ای و جهانی را دست کم گرفته اند.
 
نرگس اعتماد - جمهور