امریکا و پاکستان، نجیب و اشرف‌غنی

اشرف غنی؛ رئیس جمهوری گفته است ناامنی در کشور باعث ناآرامی در پاکستان نیز خواهد شد.
 
رئیس جمهوری که روز یکشنبه، ۲۹ حمل در مراسم اعطای مدال‌های دولتی به ۱۶ تن از اعضای پولیس و امنیت ملی صحبت می‌کرد، افزود که "تصمیم در دست پاکستان است".
 
او به بازنگری روابط کشورهای منطقه با افغانستان اشاره کرده و خطاب به پاکستان گفت: "اگر شما آسایش ما را می‌خواهید، شما نیز آسایش خواهید داشت. انتخاب دوستی و دشمنی در دست شما است."
 
او اضافه کرد در صورتی که پاکستان دوستی را انتخاب کند، افغانستان آماده است که با افزایش همکاری کشورهای منطقه و جهان، با پاکستان همکاری کند.
 
آقای غنی گفت که افغانستان برای "حفاظت از خاک خویش، آمادگی کامل" دارد و وقت آن رسیده است که حاکمیت ملی افغانستان به گونه کامل اجرا و این کشور "بی‌طرفی" خود را ثابت کند.
 
اظهارات رییس جمهوری یکبار توجهات را به چشم انداز روابط کابل و اسلام آباد پس از خروج قوای خارجی از افغانستان، معطوف می دارد. پاکستان اگرچه روی کاغذ، یکی از اعضای ائتلاف بین المللی «ضد تروریزم» به رهبری امریکا بود و از این رهگذر از واشنگتن سالانه مقادیر هنگفتی پول هم دریافت می کرد؛ اما در عمل، مخالف حضور قوای خارجی در افغانستان بود؛ زیرا آن را مانع و مخل به قدرت رسیدن دوباره طالبان می دانست.
 
ارتش پاکستان در طول ۲۰ سال گذشته، نقش مهمی در شکست امریکا بازی کرد. این چیزی نیست که قابل انکار و کتمان باشد؛ زیرا هم شکست امریکا محرز است و هم دخالت پاکستان در حمایت های وسیع و مستقیم از طالبان و دیگر گروه های تروریستی برای تحقق این هدف.
 
با این حال، پاکستان همچنان برای امریکا ۵۰ برابر افغانستان، اهمیت استراتژيک دارد؛ درست همانگونه که جو بایدن در زمان حضور در دولت باراک اوباما به کرزی گفته بود و درست همان سان که تاریخ روابط امریکا با کابل و اسلام آباد، شهادت می دهد.
 
پاکستان یک قدرت اتمی است و واشنگتن نمی تواند این نیروی استراتژيک را در تنظیم روابط خود با اسلام آباد نادیده بگیرد. از سوی دیگر، امریکا به خوبی نسبت به نقش راهبردی پاکستان در شکست شوروی در افغانستان آگاه است و از آن زمان به این سو به این نتیجه رسیده است که هیچ طرح سلطه و اشغالی در افغانستان، بدون همراهی و حمایت پاکستان، موفق نمی شود. به نظر می رسد که تجربه ۲۰ سال حضور نظامی غرب در افغانستان نیز یکبار دیگر این تجربه را مورد تایید و تاکید قرار داد.
 
بنابراین، تصمیم به خروج نظامیان امریکایی از افغانستان و حتی پیش از آن، امضای توافقنامه صلح با طالبان، از رهگذر مشورت های فشرده و بسیار نزدیک واشنگتن و اسلام آباد به دست آمده است. بی جهت نبود که زلمی خلیلزاد در هر دوره از سفرهای منطقه ای اش برای صلح با طالبان، با فرمانده ارتش پاکستان نیز دیدار می کرد؛ این به خوبی نشان می دهد که پاکستان حتی بهتر و بیشتر از کابل، در سراسر فرایند مذاکرات و دستیابی به توافق میان امریکا و طالبان، نقش داشته و چه بسا بدون این حضور و نقش آفرینی، هرگز چنین توافقی به دست نمی آمد.
 
با توجه به این واقعیت ها موضع گیری رییس جمهوری درباره آینده روابط کابل و اسلام آباد پس از خروج کامل قوای خارجی هم بیش از هر چیزی ناشی از نگرانی جدی ارکان عالی دولت افغانستان درباره خطری است که از سوی پاکستان، امنیت و حاکمیت ملی افغانستان را تهدید می کند.
 
این خطر البته تنها محدود به طالبان به مثابه پیاده نظام ارتش پاکستان در افغانستان نمی شود؛ بلکه گستره نفوذ پاکستان فراتر از طالبان حتی به شماری از جریان های پرقدرت مجاهدین نیز می رسد و به همین دلیل، آقای غنی در موقعیتی شبیه موقعیت داکتر نجیب قرار گرفته و یکی از نقاط مشترک دو رهبر، این است که این بار نیز درست مانند دوران نجیب، قدرت اشرف غنی را جنبش های مورد حمایت پاکستان تهدید می کنند.
 
بنابراین، موضع آقای غنی به نحوی یادآور همان هشدارهایی است که ده ها سال پیش از امروز، داکتر نجیب درباره دشمنی پاکستان با افغانستان ابراز داشته بود.
 
حتی مناسبتی که برای بیان این سخنان برگزیده شده نیز شبیه دیدارهای روزهای آخر نجیب با فرماندهان و درجه داران طراز اول نیروهای مسلح است. این نشان می دهد که کابل یکبار دیگر نیاز دارد تا آرایش نظامی خود برای فصل دشوار پیش رو را مورد ارزیابی قرار دهد و در این میان، حمایت و حفظ روحیه رزمی فرماندهان جنگی و منصب‌داران نظامی، از اهمیت بسیار حیاتی و تعیین کننده برخوردار است.
 
در دوران نجیب، نیروهای وفادار به جنرال دوستم، در آخرین لحظات، اجازه خروج رییس جمهوری از طریق میدان هوایی کابل را ندادند و همین امر هم در نهایت، موجب پناهندگی رییس جمهور به دفتر سازمان ملل و در نهایت مرگ فجیع او به دست طالبان شد. این بار آقای غنی می خواهد با حفظ حمایت حد اکثری قوای مسلح از قدرت خود، مانع از تکرار تجربه پیشین شود و یکی از عواملی که به این هدف کمک می کند، جلب توجه فرماندهان نظامی به دشمنی دیرینه و ریشه دار پاکستان با افغانستان است.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور