قیام 24 حوت هرات، پیامی دندان شکن به استعمار و استبداد

در 24 حوت سال 1357 هجری خورشیدی، مردم هرات در اعتراض به شکل گیری نظام دست پروده کمونیست های وابسته به شوروی پیشین، دست به قیام زدند.
مردم هرات که از تجاوز استعمار خارجی و ستم استبداد داخلی، کاسه صبر شان لبریز شده بود در 24 حوت کمر همت بستند و در مقابل خونخوارترین دشمنان دین و وطن خویش قیام کردند.
یک طرف، جبهه ای با مدرن ترین تسلیحاتی که برای اولین بار به آزمایش گذاشته می شد و در سوی دیگر جبهه مردم پابرهنه؛ اما با ایمان، ثابت قدم، پایدار، مصمم و با اراده قرار داشت.
عده ای قیام مردم هرات را نقطه عطفی در انقلاب های سیاسی افغانستان می خوانند و عده ای دیگر این قیام را زوال ابرقدرت زمان و به زانو درآمدن کمونیزم برمی شمارند.
خبرگزاری جمهور عوامل و انگیزه های این قیام، نحوه شکل گیری آن و اثرات و پیامدهای آن را با نمایندگان مردم هرات در مجلس و همچنین کسانی که در این قیام سهیم بوده اند در میان گذاشته و چشم دیدهای آنان را جویا شده است.
غلام فاروق مجروح؛ نماینده مردم هرات در مجلس نمایندگان در مورد قیام 24 حوت می گوید:"در 24 حوت 1357 به خاطر ظلم و بی عدالتی که از طرف حکام وقت بالای مردم مظلوم و بیچاره مردم افغانستان صورت می گرفت، مردم ولایت هرات دست به قیام عمومی و همگانی علیه رژیم دست نشانده روس ها در افغانستان زدند."
مجروح افزود که این قیام از یکطرف افکار عامه و ذهنیت مردم افغانستان را بیدار ساخت تا قیام های بعدی در سراسر افغانستان شکل بگیرد و از طرف دیگر، یک قیام اسلام خواهی در مقابل اسلام ستیزان وقت بود.
به گفته وی علاوه بر اینکه این قیام، پایه های حکومت زمان را به لرزه درآورد، در جریان قیام 24 حوت و قیام های بعد از آن، نزدیک به 24 هزار نفر به دست ایادی حکومت وقت به شهادت رسیدند.
این نماینده مردم در پارلمان در مورد عوامل و انگیزه ها و بسترهای سیاسی-اجتماعی این قیام می گوید:"عوامل متعددی مردم را وادار ساخت تا دست به قیام بزنند، از یکطرف به مقدسات مردم توهین می شد، از طرف دیگر به نوامیس ملی کشور که زمین و خانه نیز جزو ناموس فرد است تجاوز می شد. زمین های مردم گرفته می شد. از مراسم دینی مردم جلوگیری صورت می گرفت. ظلم و بی عدالتی که در آن زمان وجود داشت، فساد در داخل حکومت بیداد می کرد و غیره مسایل دیگر، همه دست به دست هم دادند تا مردم از این همه بی عدالتی به ستوه آمده و دست به قیام بزنند."
مجروح در مورد پیامدها و اثرات این قیام می گوید که اگر قیام 24 حوت شکل نمی گرفت، افغانستان هنوز هم یکی از کشورهای مستعمره شوروی وقت بود. این قیام باعث فروپاشی ابرقدرت شرق گردید و این جهاد مردم افغانستان بود که زمینه ساز یک حکومت انتخابی در افغانستان شد.
وی افزود:"این قیام زمینه ساز این شد که مردم حق انتخاب شدن و انتخاب کردن، حق آزادی بیان و رسانه ها را داشته باشند و تحقق دموکراسی در افغانستان از دستاوردها و پیامدهای بعدی این قیام و جهاد مردم افغانستان است."
مسعوده کرخی؛ نماینده دیگر مردم هرات در پارلمان که شاهد عینی این قیام بوده در این باره به خبرگزاری جمهور می گوید:"رژیم وقت، رژیمی بود که دست به آزار و اذیت روحانیون، روشنفکران و سایر جریان ها می زد. آنان را به زندان ها می بردند و ظلم و بی عدالتی در نظام وقت به اوج خود رسیده بود که باعث به ستوه آمدن مردم هرات گردید."
کرخی افزود که بالاخره در صبحگاه 24 حوت یک قیام سراسری و خودجوش از طرف غرب شهر هرات (دروازه قندهار) به راه انداخته شد. از سایر ولسوالی ها نیز مردم دسته دسته با چوب دستی ها و با فریاد الله اکبر به شهر هرات داخل شدند.
وی در ادامه افزود:"نیروهای حکومتی در سه منطقه به مقاومت پرداختند که از آن جمله، یکی قوماندانی امنیه ولایت هرات بود که تعداد زیادی از مردم متدین هرات به شهادت رسیدند."
این نماینده مردم هرات در پارلمان، عوامل و انگیزه های این قیام را عملکردهای نادرست و غیرانسانی  و ظلم و بی عدالتی حکومت و کشتار جوانان و روشنفکران توسط حکام وقت برشمرد.
کرخی افزود که حکومت آن وقت به مردم به صورت عقده ای برخورد می کرد. تمام کسانی که در ادارات دولتی بودند برکنار شدند و کسانی که مربوط به حزب کمونیست بودند، جایگزین آنان گردیدند و مردم هر روز از صحنه کنار می رفتند.
وی در مورد پیامدها و اثرات این قیام می گوید:"قیام های مردم سلحشور و آزاده افغانستان در طول تاریخ، ثابت کرده است که ما هیچگاه تحت تاثیر بیگانگان نمی رویم، ما از این قیام ها درس گرفته ایم که هیچگاه اسارت و بندگی را نمی پذیریم؛ اما می خواهیم که با همکاری و همیاری جامعه جهانی تمام بدبختی هایی را که همسایگان و جنگ سرد بر ما آورده را ترمیم کنیم  و ما می خواهیم این پیام را به جهانیان برسانیم که ما برای نجات خود از استعمار و استبداد و رسیدن به استقلال، آزادی و تمامیت ارضی افغانستان حاضریم جان های شیرین خود را فدا کنیم."
آیت الله پروانی؛ عضو مجلس سنا و از علمای جهادی نیز هدف قیام 24 حوت را سرنگون  ساختن حکومت فاسد و ظالم آن وقت می خواند و می گوید که مردم متدین افغانستان، دست به دست هم دادند تا ظلم و بی عدالتی را از کشور ریشه کن سازند.
پروانی افزود که در این قیام ها تمام جریان های سیاسی و دینی هم علما و هم جوانان شریک بوده و دوشادوش یکدیگر علیه بی عدالتی ها ایستادگی کردند.