رقابت‌های انتخابات پارلمانی افغانستان؛ از خریداری رای تا قومی شدن انتخابات

مبارزات انتخاباتی نامزدان انتخابات پارلمانی از تاریخ ششم ماه میزان (ماه جاری) آغاز شده و هم اکنون نزدیک به یک هفته به پایان آن باقی مانده است.

 در این رقابت‌ها نامزدان از طیف‌های مختلف جامعه حضور دارند؛ از پسران رهبران گرفته تا نمایندگان کنونی مجلس، مقام‌های پیشین دولتی ملکی و نظامی، تاجران و سرمایه داران بزرگ، اساتید دانشگاه‌ها و فعالان مدنی در میان نامزدان دیده می‌شود.

یک پسر و یک دختر جنرال دوستم، دو پسر محمد محقق، پسر و پسر برادر کریم خلیلی، پسر گلبدین حکمتیار، پسر عبدالرب رسول سیاف، دو پسر سید حسین انوری، ، پسر اسماعیل خان و پسر جنرال دین محمد جرأت و همچنین ده‌ها نماینده و پول‌داران بزرگ وارد میدان رقابت‌های انتخاباتی شده که به گفته کارشناسان رنگ و بوی جدید به این رقابت‌ها داده اند.

راه اندازی کمپاین های سازمانی، قومی و سمتی و مراجعه به آرای مردم از آدرس قومی و استفاده از زور در برخی حالات از نگرانی های این روند است.

یوسف رشید رئیس اجرایی موسسه انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان در این مورد به خبرگزاری جمهور گفت، مدل‌های کمپاینی که از سوی برخی نامزدان جوان راه اندازی می‌شود یعنی مستقیماً با مردم صحبت می‌کنند و در کار شان شفافیت وجود دارد، امیدوار کننده است.

اما به گفته آقای رشید، برخی نامزدان با پول و زور تلاش دارند مردم را تطمیع کنند، اعلانات و پوسترهای متعددی دارند و در هوتل‌های مفشن برنامه می‌گیرند که از یک طرف امکان مصارف بالاتر از سقف تعیین شده وجود دارد و دوم منابع این مصارف مشکوک است.

به گفته او، مردم مشکوک می‌شوند که اینها (نامزدان) به کدام هدف به پارلمان می‌روند برای خدمت این همه مصرف را متقبل می‌شوند و یا این پول را پس جمع آوری می‌کنند؟ و کمیسیون انتخابات نیز میکانیزم درست تطبیقی برای کنترل و حساب گیری به موقع از نامزدان ندارد؛ نامزدانی‌که با کاروان‌های طولانی موترهای لنکروز، هایلکس و افراد مسلح زور آزمایی می‌کنند، کمتر حس خدمت دارند.

میراثی شدن روندهای دموکراتیک

میراثی شدن روند‌های دموکراتیک نقطه جالب دیگری است؛ همانگونه که دیده می‌شود فرزندان اکثر رهبران سیاسی نامزد انتخابات پارلمانی هستند و امکانات گسترده نیز در اختیار دارند.

برخی از نمایندگان کوچی‌ها از آدرس ده نشینان و برخی نمایندگان کنونی ولایت‌های دیگر از حوزه کابل نامزد انتخابات شده اند، آیا آنان جایگاه خود را در بین مردم خود از دست داده اند؟

آقای رشید می‌گوید، هرچند فرزندان آنان (رهبران و مقام‌های پیشین) حق شان محفوظ است، ولی «وقتی از آدرس بزرگان قومی می‌آیند برای مردم سوال خلق می‌شود که آیا سیاست میراثی شده و یا اینکه مردم دیگر هم حق دارند؛ امکاناتی که ر اختیار اینها گذاشته می‌شود سوال بر انگیز است، این مساله میراثی شدن سیاست و کرسی‌های پارلمان را به برای مردم به نمایش می گذارند که نگران کننده است.»

یحیی عمار استاد دانشگاه نیز در این مورد می‌گوید، مبارزات انتخاباتی بیشتر از این‌که برنامه‌محور باشد، قوم محور، قبیله محور، و منطقه محور شده است.

به گفته آقای عمار، حضور رهبرزادگان خیلی شگفت انگیز نیست؛ زیرا سیاست در افغانستان بیشتر از این‌که نهادی باشد، شخصی شده است. یک شخص سیاسی وقتی میمیرد، اعتبار و جایگاه او را به بازماندگانش به میراث می‌دهد، ولی مردم باید تلاش کنند از حق رای خود در انتخابات درست و مسئولانه استفاده کنند.

ترس از قومی شدن انتخابات

تجربه نشان داده است که در بسیاری از رخدادهای سیاسی کشور رهبران کنونی افغانستان بیشتر از طریق دامن زدن به مسایل قومی و قبیله‌ی وارد معرکه سیاسی شده اند و نیز اینگونه خود را موفق نیز احساس کرده اند. در انتخابات کنونی نیز چنین نگرانی وجود دارد که مبادا گوشت نرم قوم گرایی میزبان تیغ تیز رهبران سیاسی نگردد.

آقای رشید نیز گفت: "ترس ما این است که رای مردم افغانستان قومی نشود و توام با تعصبات نباشد که در آن صورت پارلمان آینده، همانند پارلمانی کنونی خواهد بود که در هر بحث شان بیشتر از این که نمودارهای ملی را داشته باشد، نمودارهای قومی، سمتی و زبانی اهمیت پیدا خواهد کرد."

نکاتی که در انتخاب نماینده باید رعایت شود

به باور کارشناسان، مالک اصلی پروسه انتخابات مردم است و مردم باید این را به عنوان اصلی قبول کنند، ولی مشروط بر اینکه از حق رای خود درست و مسوولانه استفاده بکنند.

آقای رشید می‌گوید، "اگر مردم رای خود را به یک لقمه نان، یک بوجی آرد و 100 دالر به یک نامزدی بفروشند، سرنوشت خود را می‌فروشند و پارلمانی آینده پارلمانی خواهد بود که با سرنوشت مردم معامله خواهد کرد و در آنوقت فریاد مردم هم جایی را نخواهد گرفت و معقول هم نخواهد بود."

این در حالی است که تنها 8 روز دیگر به برگزاری انتخابات پارلمانی زمان باقی مانده است.

برخی شهروندان نیز چنین نظریاتی را با خبرگزاری جمهور شریک کرده اند:

سید محمد باقر رضوی: "به پسران رهبران نمی‌دهم چون در نظام سیاسی و امنیتی گذشته ناکام بوده اند و باعث فرار سرمایه و ایجاد بیکاری شده اند."
محمد اسلام بهنوش: "من بخاطری به تاجران رأی نمی دهم که آنان فقط در پی کسب مصونیت قضایی هستند و از رای ما سوء استفاده خواهند کرد؛ به همین خاطر رأی شماری از شهروندان را خریداری می‌کنند."
حسین حیدری: "در انتخابات آینده رای نمی دهم، چون ویژگی های مورد نظرم را ندارند. به جای فرزندان رهبران جهادی، خوب است که چند جوان روشنفکر به پارلمان برود."

عبدالله امینی- خبرگزاری جمهور