حملات تروریستی غرب کابل؛‌ دانش آموزان از مراکز آموزشی فاصله گرفته‌اند

حملات  تروریستی در سه سال اخیر که اماکن مذهبی، تجمعات و مراکز آموزشی را در غرب کابل هدف قرار داده تاثیرات مخرب روانی روی اذهان باشندگان این نقطه پایتخت به ویژه دانش آموزان برجای گذاشته و روند آموزش و پرورش را مختل کرده است.

در نزدیک به سه سال گذشته 10 رویداد تروریستی منتسب به گروه داعش در غرب شهر کابل رخ داده که تجمعات باشندگان غرب کابل غالبا در مراکز فرهنگی، آموزشی و مساجد را هدف قرار داده که در نتیجه آنها صدها غیرنظامی که اکثرا فرهنگیان و دانش آموزان را شامل بوده کشته و زخمی شده‌اند.

حملات بر زیارتگاه سخی با 55 قربانی در 20 میزان 95 ، مسجد باقر العلوم با بیش از 90  قربانی در اول قوس 95، مسجد الزهرا  با 10 قربانی در25 جوزای 96 ، مسجد امام زمان در برچی و مسجد امام زمان در قلعه نجارها با ده‌ها کشته و زخمی، سرک منتهی به زیارت سخی با دستکم 10 قربانی در اول حمل 97 رخدادهای بوده اند که در جریان سه سال گذشته زیارتگاه‌ها و اماکن مذهبی باشندگان غرب کابل را هدف گرفته اند.

علاوه براین، حملات بر مرکز آموزشی کوثر دانش با شش قربانی در بیست و هفتم حوت 96، مرکز رسانه ای تبیان با 120 قربانی در هفتم حوت 96 ، تجمع هواداران جنبش روشنایی با نزدیک به 400 قربانی در دوم اسد 95، مرکز آموزشی موعود با 115 قربانی در 24 اسد 97 ، تجمع گیرندگان شناسنامه در مهتاب قلعه با 170 قربانی در دوم ثور 97 و درسر انجام  آموزشگاه ورزشی میوند با 116  قربانی در چهاردهم سنبله سال جاری رخدادهای اند که در جریان این سه سال مراکز فرهنگی و آموزشی این باشندگان را مورد حمله قرار داده اند.

آیا حملات غرب کابل هدفمند بوده اند؟

رویدادهای تروریستی در سه سال گذشته در غرب شهر کابل به گونه‌های مختلف تحلیل شده است، شماری از سران حکومت و مردم حملات غرب کابل را با سایر حملات که در نقاط مختلف کشور رخ می‌دهند همسنگ دانسته و به سادگی از کنار آن گذشته اند، در پیام‌های که از مجرای دفاتر مطبوعاتی رئیس جمهور و رئیس اجرائی در پیوند به این رخدادها منتشر شده کم اهمیت بودن این حملات به روشنی تصریح شده است، در اعلامیه ای که از سوی ارگ پس از حمله بر کورس موعود منتشر شد گفته شده است که دشمنان مردم افغانستان باردیگر با راه اندازی یک حمله تروریستی دانش آموزان یک مرکز آموزشی را در غرب کابل هدف گرفتند، این رویداد باید مورد بررسی قرار گرفته و عاملان آن مشخص شده و به پنجه قانون سپرده شود، رئیس اجرایی نیز مسئولان حملات مشابه را دشمنان مردم خوانده است.

اما برخی دیگر از سیاسیون به شمول سرور دانش معاون دوم ریاست جمهوری، محمد محقق معاون ریاست اجرایی و باشندگان غرب کابل حملات اخیر بر این نقطه پایتخت را متفاوت از سایر حملات دانسته و خواستاد اتخاذ تدابیر ویژه امنیتی درجلوگیری از وقوع این رخدادها شده اند.

سرور دانش معاون رئیس جمهور بارها پس از وقوع این گونه رخدادها اعلام کرده است که تهاجم برغرب کابل یک حادثه اتفاقی نه بلکه یک برنامه استراتیژیک و دوام دار است بنابراین می‌طلبد که برای جلوگیری از این رخدادها نیز تدابیر جدی اتخاذ شود.

محمد محقق معاون ریاست اجرایی نیز باری پس از وقوعی رخدادی گفته بود که مردم ما به شکل وحشیانه هدف حمله قرار می‌گیرند، دولت تدابیر لازم برای تامین امنیت مردم روی دست ندارند و باشندگان غرب کابل خود باید برای تامین امنیت شان دست به کار شوند.

جعفر مهدوی عضو مجلس نمایندگان افغانستان نیزدر صحبتی با جمهور نیوز در پیوند به این حملات اظهار داشت که دولت برای تامین امنیت باشندگان غرب کابل به مسئولیت خود عمل نمی‌کند.

تکرار حملات تروریستی که بیشتر غیر نظامیان را در مساجد، مراکز فرهنگی و آموزشی و تجمعات بی‌طرف در غرب کابل هدف گرفته و طالبان از انجام آن رد مسئولیت کرده  و گروه تروریستی داعش مسوولیت آن را به عهده گرفته نیز نشان دهنده هدفمند بودن این حملات است، اکثر قربانیان حملات داعش درغرب کابل گروه‌های بی طرف در روند صلح و جنگ افغانستان  بوده و حملات داعش نیز تجمعات غرب کابل را به صورت عموم هدف گرفته که ماهیت هدفمندی یک نقطه خاص را در این حملات روشن می‌سازد.

تدابیر امنیتی برای جلوگیری از حملات تروریستی در غرب کابل چه بوده؟

همزمان با اوج گرفتن حملات تروریستی گروه داعش به اماکن مذهبی و مساجد اعضای حکومت و شماری از نمایندگان مجلس به تکاپو افتاده و طرح تامین امنیت مساجد از سوی وزارت داخله روی دست گرفته شد. براساس این طرح که در گیرودار محرم سال پار رسما عملی شد، مساجد غرب کابل و برخی از ولایات پر جمعیت توسط 3 تا 6 گارد امنیتی که از سوی باشندگان محل به وزارت داخله معرفی و تحت آموزش و تجهیز قرار می‌گرفتند محافظت می‌شدند؛ عملی شدن طرح تامین امنیت مساجد توانست در پیشگیری از حملات تروریستی بر مساجد تا حد زیادی موثر واقع شود.

در کنار این طرح، ایجاد حوزه جدید امنیتی در غرب کابل، برنامه دیگری بود که برای محافظت بیشتر از باشندگان غرب کابل از سوی حکومت روی دست گرفته شد و اواسط سال گذشته خورشیدی عملی شد.

با آن هم، برنامه‌های یاد شده جامعت آن را نداشت که تمام اماکن عمومی و محلات مورد تجمع مردم در غرب کابل را تحت پوشش شدید امنیتی قرار دهد به همین دلیل گروه داعش پس از عملی شدن این طرح‌ها نیز به هدف گرفتن اماکن و تجمعاتی در غرب کابل روی آورد که از چشم ماموران امنیتی حکومت دور مانده بودند.

حوادث تروریستی بر مراکز آموزشی و فرهنگی، کوثر دانش، موعود تبیان و میوند و تجمع گیرندگان شناسنامه‌های ورقی از جمله این حوادث بودند.

بر همین اساس رهبری حکومت و باشندگان غرب کابل پس از این حملات وارد یک رایزنی جدید برای طرح و تطبیق طرح های دیگر امنیتی در محافظت از باشندگان این نقطه پایتخت شدند، رئیس جمهور پس از حمله بر موعود در دیدارهای جداگانه با گروه‌های مختلف صنفی غرب کابل از جمله مسئولان مکاتب خواستار آن شد که فرهنگیان، طرح‌های امنیتی برای محافظت  ازغرب کابل به رهبری حکومت ارائه کنند.

رئیس جمهور طی دیدار با مسئولان مکاتب خصوصی و مراکز آموزشی غرب کابل در 24 سنبله امسال وعده سپرد که شهر کابل به چهار زون امنیتی تقسیم بندی شده و غرب کابل نیز درچهارچوب یک زون به یک منطقه سبز امنیتی تبدیل می‌شود.

تدابیر امنیتی در غرب کابل چه میزان قناعت بخش بوده است؟

برخی  اعضای مجلس نمایندگان سهیم نبودن مردم در کنار نیروهای امنیتی برای تامین امنیت غرب کابل را با توجه به حجم گسترده حملات گروه داعش که بر این منطقه متمرکز شده از نقطه‌های ضعف برنامه‌های امنیتی حکومت دانسته خواهان سهیم شدن مردم در این بخش شده اند.

داکتر جعفر مهدوی عضو مجلس نمایندگان باری در صحبت با خبرگزاری جمهور گفت که حکومت باید روی تامین امنیت اماکن دولتی در غرب کابل توجه مبذول داشته و برای تامین امنیت مراکز خصوصی همچون، کورس‌ها، مکاتب و غیره مردم را سهیم بسازد، وی توظیف گاردهای بیشتر امنیتی در ورودی‌ها اماکن عمومی از سوی مردم را بخشی از این همکاری دو جانبه عنوان کرد.

مردم و مسئولان نهادهای خصوصی اما از عملی نشدن طرح‌های امنیتی که این اواخر وعده عملی شدن آن از سوی حکومت مطرح شده بود، شاکی هستند ازین جهت خود، تدابیر امنیتی در اماکن و نهادهای مربوط شان را تشدید کرده اند.

غلام رضا امید مسئول مرکز آموزشی کاج  در این باره گفت که مسئولان این کورس از روی مجبوریت چندین گارد مسلح امنیتی را در ورودی و خروجی این مرکز توظیف کرده و مراجعین را شدیدا بازرسی می‌کنند.

آقای امید هرچند با توظیف افراد مسلح در درون و بیرون مراکز آموزشی که به گفته وی تاثیرات مخرب روی اذهان دانش آموزان دارد، ابراز مخالفت کرد اما توظیف گاردهای خودی توسط کورس‌ها و مکاتب را در شرایطی که دولت تدابیر امنیتی برای مصئونیت این مراکز ندارد، تنها راهی دانست که به دانش آموزان مصئونیت و اطمینان خواهد بخشید.

انور آسایی رییس مکتب معرفت در این باره گفت که حکومت باید تدابیر شدید امنیتی درتامین امنیت مراکز فرهنگی و آموزشی در غرب کابل روی دست می‌گرفت اما به گفته وی این تدابیر تاکنون اتخاذ نشده و مسئولان مکاتب به توظیف گاردهای امنیتی و بعضا به دو چند کردن این گاردها که روی روحیه دانش آموزان خالی از اثر گزاری منفی نیست مجبور شده اند.

آقای آسایی اما از برداشته نشدن گام های عملی  در راستای تطبیق طرح های ویژه ای که پیش از این از سوی رئیس جمهور در ارتباط به تضمین امنیت غرب کابل مطرح شده بود انتقاد کرد.

با این همه وزارت داخله نسبت به چرایی تطبیق نشدن طرح‌های ویژه امنیتی در غرب کابل که یک ماه پیش مطرح شده بود حاضر به پاسخ گویی نشد.

تاثیر حملات اخیر تروریستی روی اذهان عامه و آموزش و پرورش در غرب کابل:

حملات یاد شده که تنها در کمتر از سه سال گذشته  رخ داده اند علاوه برتلفات سنگین جانی وخسارات هنگفت مالی روی اذهان عامه به شدت زیانبار واقع شده اند. پیش از این که مردم غرب کابل به ایجاد تجمعات بزرگ مردمی و مسالمت آمیز شهره بودند هم اکنون کمتر به تجمعات روی می آوردند، مساجد جنب وجوش گذشته را ندارند و هراس و وحشت از وقوع رخدادهای هراس افگنانه بر اماکن عمومی این نقطه پایتخت سایه افگنده است.

باشندگان غرب کابل پس از وقوع رخدادهای یاد شده خود را در معرض تهدید استثنایی گروه داعش که صرفا گروه قومی- مذهبی خاص را هدف می‌گیرند، دانسته، همواره خواستار توجه رهبری حکومت و نهادهای امنیتی روی تامین امنیت این نقطه پایتخت شده اند اما توجه اندک حکومت یا موثر نبودن تدابیر امنیتی که تاکنون به این منظور روی دست گرفته شده، بی باوری باشندگان غرب کابل به حکومت را افزایش داده و بیشتر به احساس جدایی این باشندگان با سایر گروه‌های اجتماعی در کشور دامن زده است.

درچندین حمله ای که اخیرا مراکز فرهنگی و آموزشی را هدف گرفته و اکثر قربانیان آن را دانش آموزان تشکیل می‌داد روند آموزش و پرورش در غرب کابل به شدت آسیب دیده است، پس از وقوع این رخدادها تمام شرکای آموزش و پرورش به شمول دانش آموزان، مسئولان مراکز آموزشی و مکاتب و والدین نسبت به امنیت در اماکن عمومی بی باور شده، دانش آموزان به درس بی علاقه شده اند و روند آموزش و پرورش به صورت کل شدیدا لطمه دیده است.

هم اکنون که نزدیک به یک ماه از آخرین حمله تروریستی بر یک کلب ورزشی موسوم به میوند که بیشترین قربانیان آن را دانش آموزان تشکیل می‌داد، می‌گذرد، سایه سنگین وحشت از وقوع حملات تروریستی اذهان عمومی را در نوردیده، والدین را نسبت به فرستادن فرزندان شان درمکاتب حساس کرده و در بسیاری موارد نیز آمار و ارقام حضور دانش آموزان در کورس‌ها و مکاتب را با کاهش چشمگیری روبرو کرده است.

دانش آموزان از ترس مکان‌های امن‌تر آموزشی را در غرب کابل جستجو می‌کنند و این مسئله موجب آن گردیده که برخی مراکز، به دلیل فقدان توظیف گاردهای امنیتی در ورودی و خروجی  شان در آستانه انسداد واقع شده و برخی دیگر از آن جهت که هزینه بیشتر در بخش امنیتی صرف کرده اند، با تجمع بیش از حد دانش آموزان روبرو شوند.

به سختی میتوان دریافت که چه تعداد دانش آموزان به پاس سلامت جانی شان پس از رخدادهای تروریستی اخیر ترک آموزش گفته اند اما چنانکه شماری از مسئولان آموزشگاه ها ازکاهش دوسوم شاگردان شان، یا مسدود شدن مراکز از سوی باشندگان محل پس ازحملات تروریستی حکایت دارند، میزان لطمه ای که روند آموزش و پرورش در غرب کابل پس از این رخدادها دیده، قابل پیشبینی است.

مسئولان مراکز آموزشی، دانش آموزان و مردم  می‌گویند:

اسد الله مهربان مدیر اجرایی مرکز آموزشی ولی عصر، یکی ازمراکز پر جمعیت تعلیمی غرب کابل در صحبتی که با جمهور نیوز اعتراف کرد که دو سوم شاگردان این مرکز پس از چند حمله تروریستی که بر مکان‌های آموزشی شده است، این مرکز را ترک کرده‌اند.

آقای مهربان گفت:" پس از آنکه مرکز آموزشی موعود هدف حمله قرار گرفت، دانش آموزان و فامیل های‌شان به هراس‌های شدید روانی گرفتار شده، بسیاری اجازه نیافتند تا به دوام تعلیم بپردازند، کیفیت تدریس نیز از آن جهت که افکار استادان نیز لطمه دیده بود تخریب شده و روند تعلیم و تربیت به شدت آسیب دیده که وجه عینی این مساله را در امتحان کانکور و امثال می‌بینیم."

همچنان غلام رضا امید مدیر کورس کاج که پیشتر درچوکات مرکز آموزشی موعود واقع در ایستگاه نقاش این ناحیه فعالیت می‌کرد و در نیمه ماه اسد امسال هدف حمله واقع شد، نیز اثرات منفی این حملات را یاد آوری کرده و از ضربه روانی دانش آموزان خود حکایت دارد.

آقای امید به جمهور نیوز گفت که مسئولان مرکز آموزشی موعود پس از آنکه این مرکز هدف حمله واقع شد با مقاومت شدید مردم محل فرا روی بازگشایی آن مواجه شده و مجبور شدند، برای هزاران دانش آموز این مرکز آموزش مکان دیگر در نظر بگیرند.

انور آسایی رئیس عمومی مکتب معرفت نیز در این باره گفت:" مکتب جای آموزش است، مسئولان مکاتب مسئولین تامین امنیت خود و دانش آموزان شان را ندارند، قطعا باید اذعان کنیم که دولت این مسئولیت را دارد و به آن باید جدا رسیدگی نماید."

وی هرچند متفاوت بودن حملات اخیر درغرب کابل را با حملاتی تروریستی که در سایر نقاط کشور صورت می‌گیرد انکار کرد، اما بیان داشت که حکومت باید تدابیر شدید امنیتی در تامین امنیت مراکز فرهنگی و آموزشی در غرب کابل روی دست می‌گرفت اما به گفته وی این تدابیر تاکنون اتخاذ نشده و مسئولان مکاتب به توظیف گاردهای امنیتی و بعضا به دو چند کردن این گاردها که روی روحیه دانش آموزان خالی از اثر گزاری منفی نیست مجبور شده اند.

سلطان حسین پناهی مدیر مکتب غیر انتفاعی کاتب نیز در ارتباط به توظیف افراد مسلح در مکاتب و کورس ه ااز تاثیرات بد روانی این گونه اقدامات روی روحیه و فکر دانش آموزان حکایت کرد.

آقای پناهی گفت:" با آنکه مسئولان کاتب می‌دانند که تفنگ، تفنگ دار و مرمی روی روحیه دانش‌آموزان ما تاثیرات مخرب دارد، اما حملات اخیر بر تجمعات مختلف ما را مجبور کرد که روی مسئله امنیتی تمرکز جدی کرده، از دیوارهای سمنتی و گاردهای امنیتی دو برابر استفاده کنیم."

وی این اقدام‌های امنیتی را در مکتبش زمینه ساز آن دانست که برخی دانش آموزان از سایر مکاتب که از ضریب امنیتی پایین تری برخوردار اند به لیسه کاتب انتقال مکان کنند.

علی رضا که دانش آموز یکی از مکاتب خصوصی غرب کابل بوده و این اواخر به دلیل افزایش تهدیدات امنیتی بر مکان‌های عمومی به یکی از مکاتب دولتی رفته، درمورد حملات اخیر گفت:"من به دلیل آنکه مکتب دولتی از نظر امنیتی خوب است به آنجا رفتم."

وی افزود:" امنیت خراب است، پولیس‌ها امنیت را گرفته نمی‌توانند، دولت باید به امنیت ما توجه کند تا ما درس بخوانیم."

محمد علی‌زاده که چندی پیش دانش آموز کورس موعده بوده می‌گوید که ترس از حملات انتحاری باعث شده تا آنان تمرکزی به درس‌های شان نداشته باشند.

وی گفت که پس از حمله بر موعود براساس گفته‌های استادانش مردم محل اجازه فعالیت دوباره به این کورس نداده و آنان مجبور شده اند به یک مکان دیگر منتقل شوند.

وی گفت که اوایل همه دانش آموزان درهراس بودند، کوچکترین صدای همه را هراسان می‌کرد، شماری از دانش آموزان از سر اضطراب ترک آموزش کرده‌اند، اما کم کم وضعیت به حالت عادی خود در میان کسانی که به آموزش علاقه بیش از حد دارند برگشته است.

شیرحسین حیدری باشنده منطقه نقاش در غرب کابل، جایی که پیشتر مرکز آموزشی موعود فعالیت داشت، اما ممانعت مردم محل ازبازگشایی کورس موعود را رد می‌کند.

او حملات خونبار اخیر در غرب کابل که صدها تن قربانی گرفت را موجب آن دانست که ده‌ها تن از دانش آموزان فامیل و نزدیکانش مکتب و مراکز آموزشی را ترک کرده و به مراکز آموزشی حضور نمی‌یابند.

عبدالجلیل سروش- خبرگزاری جمهور