انتخابات، چشم بندی رسانه ها و چشمپوشی مخاطبین

"مردم از طولانی شدن روند انتخابات، خسته شده اند"، "اقتصاد کشور در نتیجه به درازا کشیده شدن انتخابات، نابسامان شده است"، "پروسه طولانی انتخابات، به ناامنی ها در سطح کشور دامن زده است" و ...
جملات و تعابیری قریب به مضامین فوق را این روزها بسیار می خوانیم یا می شنویم.
رسانه ها، به ویژه شبکه های تلویزیونی، گزاره هایی از این دست را زنجیروار کنار هم می چینند، سپس چند مصاحبه خیابانی عامه پسند با افرادی از اقشار مختلف جامعه را به عنوان گواه و سند تأیید، به انتهای گزارشهای شان می چسبانند و همه روزه مسلسل وار در بخش های مختلف خبری منتشر می کنند.
در اصلِ خسته کننده شدن انتخابات، کمترین تردیدی وجود ندارد. مسأله، کیفیت پردازش ژورنالیستی موضوع است. بسیاری از سیاستمداران، نخبگان، تحلیلگران، روزنامه نگاران و خبرنویسان، به گونه ای به خستگی و دلزدگی مردم می پردازند که گویا خط منجر و منتهی به این خستگی عمومی، تنها از ابتدای روند تفتیش آراء آغاز شده است. به عبارتی دیگر رسانه ها با پرداختن صرف به هر آنچه از فردای روز برگزاری مرحله دوم انتخابات به بعد روی داده، به واقعیت های روز انتخابات و پیش از آن پشت می کنند و از این طریق، دلایل کشیده شدن انتخابات به مرحله تفتیش را پشت سر می گذارند تا در گذر زمان، به دست فراموشی سپرده شوند. در نتیجه آنچه در ویترین رسانه ها و در معرض دید مخاطبین باقی می ماند، در یک سو نامزدی است پیروز و قانونگرا که دائما دم از قانون و نهادهای قانونی انتخاباتی می زند و در سوی دیگر نامزدی بازنده و قانون گریز است که با بهانه جویی ها و اعتراضات "غیرقانونی"به "نهاهای قانونی"، قصد تمکین به "نتیجه قانونی" برآمده از یک "تفتیش قانونی" را ندارد.
پیامی که این رسانه ها آگاهانه در تحلیل ها و گزارش هایشان القاء می کنند، ذهن مخاطبین را به جای کاویدن کل روند انتخابات، تنها تا مقطع آغاز روند تفتیش آراء به عقب می برد.
باقی مأموریت رسانه ای این دست پیام ها و گزارش ها، با تبعیت از همان فرمول الگوریتمی و جهت داده شده ی رسانه ای، به صورت خودکار در ذهن مخاطب پیش می رود:
"انتخابات، طولانی و خسته کننده شده است. تفتیش صددرصدی آراء، انتخابات را به درازا کشانده است. به نتیجه نرسیدن مذاکرات میان دو نامزد، مردم را مشوش و سردرگم ساخته است. تفتیش آراء و مذاکرات هم که در نتیجه اعتراض نامزدی آغاز شده که انتخابات را تقلبی خوانده است. این اعتراض هم که از سوی دکتر عبدالله صورت گرفته است: پس یگانه عامل خستگی مردم، داکتر عبدالله است".
این گونه است که افکار انعطاف پذیر عمومی برای یافتن مقصر خستگی و دلزدگی انتخاباتی خود، گذشته را فقط تا "نقطه آغاز اعتراض به تقلب" -و نه خود تقلب- می کاوند و طبعا در آن نقطه، تنها داکتر عبدالله را برای متهم ساختن می بینند.
در این میان برخی اظهارات غلوآمیز نیز مزید بر علت می شوند. بارها در مصاحبه ها و میزگردهای رادیویی یا تلویزیونی ، گلایه برخی تحلیلگران را شنیده ایم که از "شش ماه" طول کشیدن انتخابات(!) شکوه دارند. حال آنکه از روز برگزاری مرحله دوم انتخابات، کمتر از دو ماه می گذرد و کشیده شدن انتخابات به مرحله دوم نیز امری طبیعی و اجتناب ناپذیر بوده است.
* * *
داکتر عبدالله در هفدهم سنبله و در آخرین اعلام مواضعش صراحتا گفت که "این، ما نبودیم که کار را به اینجا کشاندیم، تقلب و تقلبکاران مسئول این وضعیت هستند".
واقع امر این است که بسیاری از صاحبنظران و اهالی رسانه با گذشت زمان، شرایط را به نفع رئیس جمهور شدن دکتر اشرف غنی احمدزی مساعدتر دیده اند و با بزرگنمایی نقش و تأثیر اطاله روند انتخابات و تفتیش آراء بر معضلات اقتصادی و امنیتی، آگاهانه بر علت العلل انحراف فرآیند انتخابات –که همان تقلب آشکار و مستند است- چشم می پوشند و از این رهگذر، آب به آسیاب آنانی می ریزند که خواهان اعلام هرچه زودتر نتایج و نهایتا بحران آفرینی هستند.
این که با وجود تداوم حکومت رئیس جمهور کرزی و سیستم نظارتی ایشان، چگونه می توان تقصیر گرانی و افزایش بهای گاز مایع تا ۱۴۰ افغانی برای هر کیلوگرم را به گردن پروسه طولانی انتخابات انداخت و یا شدت یافتن موشک پرانی همه روزه پاکستانی ها بر ولایت کنر را نتیجه اعتراض یک نامزد به تقلب های انتخاباتی معرفی نمود، خود حکایت دیگری است که در این مجال و مقال نمی گنجد.

محمدنادر اخباری- روزنامه نگار و پژوهشگر
ارسالی به خبرگزاری جمهور