استفاده از نوشابه های گازدار در خانواده، مهمانی ها، رستورانت ها و محافل، آنقدر در کشورمان ترویج یافته که تقریباً جزوی از برنامه های غذایی شهروندان افغانستان شده است. خانواده ها حتی به نوشیدن این نوشابه های خطرناک توسط کودکان خردسالشان نیز اهمیتی نمی دهند. داکتر موسی بشیر، متخصص طب وقایه، عوارض استفاده از چنین نوشیدنی ها را با عنوان " مرگ شیرین" نوشته است:

تیم تحقیقاتی مدرسه فریدمن در دانشگاه تافتس ماساچوست آمریکا اعلام کرد نوشابه های شیرین هر ساله جان ۱۸۴ هزار نفر را در جهان می گیرد. بعلاوه نوشابه های شیرین مهمترین عامل چاقی است و چاقی با بیماری های دیگر مرتبط است. پیش از این تحقیقات نشان داده بود که بیماری های مرتبط با چاقی عامل بیش از ۱۷ میلیون مرگ در سال است.
گانگسترهای مواد غذایی، کمپانی ها، شرکت ها و صنایع غذایی برای وابسته و معتاد کردن مردم دنیا به محصولات و موادی که تولید می کنند اقدام به تبلیغات فراوان به شکل ها و صورتهای جذاب و زیبا می کنند. با گذشت سال‌ها و تبلیغاتی فراوانی که بر روی این محصول انجام شد، دیری نپائید که این نوشیدنی اغواگر، بازارهای سراسر جهان را درنوردید و به‌عنوان نمایه شیوه زندگی غربی، سفیر اولیه ایالت متحده برای ورود به کشورها شد. شدت تبلیغات این‌گونه نوشیدنی‌ها به‌حدی است که تنها کمپنی کوکاکولا در انتهای سال ۱۹۹۹ در حدود ۸۷۰ میلیون دالر صرف تبلیغات در ایالات متحده کرده است و در کنار این کمپنی، پپسی نیز در سال ۱۹۹۹ چیزی در حدود ۳۱/۱ میلیارد دالر صرف تبلیغات داخلی محصولات خود کرده است.

همچنین این شرکت ها موادی را به آن اضافه می کنند که شکل وابستگی شدیدتر و اجتناب ناپذیر باشد و مشتریان شان دائم العمر باقی بمانند تا کاخ فرعونی شان همیشه سبز و آراسته بماند. در این امر متاسفانه از متدها و تکنیکهای بسیار ظریف استفاده می کنند و مواد بی ارزش را طوری در رسانه ها جلوه می دهند که این مواد جزو لاینفک زندگی مردم شود. یکی از این شیوه ها تکرار در تبلیغ است که بسیار خوب در تغییر فرهنگ بومی مردم جواب می دهد. در آموزش بهداشت روندی وجود دارد به نام KAP که اگر می خواهید یک پدیده منفی را مثبت نشان دهید از آن بهره بگیرید. با کمال تاسف می بینیم که این روش امروزه به صورت سلاحی پر کاربرد در دست سودجویان و سرمایه داران قرار گرفته است تا بر اریکه سلامت مردم بتازند و به هر سمت و سویی که می خواهند آن را هدایت کنند؛ تا بالعکس پدیده منفی را مثبت کنند. KAP تشکیل شده از سه کلمه که به فارسی به این صورت است: تغییر آگاهی، باعث تغییر عقیده و باور مردم می شود؛ تغییر عقیده و باور، تغییر رفتار را به دنبال دارد. یعنی اول با تبلیغ به مردم آگاهی می دهد بعد با تکرار، این آگاهی را در ذهن و جان مردم نهادینه می کنند و سرانجام تبدیل به رفتار می شود؛ یعنی مردم وقتی به سوپرمارکتها می روند چون از قبل باور شکل گرفته رفتار هم ناخودآگاه شکل می گیرد و در سبد خرید آنها نوشابه ها با رنگها و مارکهای مختلف ظاهر می شود و در سر سفره ها خودنمایی می کند و کم کم تبدیل به فرهنگ می شود.

در اغلب کشورهای دنیا وقتی محصول غذایی تولید می شود با استاندارهای جهانی تولید می شود؛ مانند ISOO ۹۰۰۱, ۲ یا HACCP به این دلیل که نظارت وجود دارد اما در کشور عزیز ما افغانستان به دلیل عدم نظارت و بی توجهی سردمداران و سیاستمداران بی کفایت، خیلی از محصولات غذایی استاندارد ندارد و نظارت هم بسیار کمرنگ است یا اصلا وجود ندارد، و این امر سلامتی جامعه به خصوص اطفال بی دفاع ما را در معرض خطر جدی قرار داده است.

سرمایه داران فرصت طلب برای سودجویی و ابقای مشتریان دائمی خود از همان آوان کودکی برنامه ریزی دقیق را شروع می کنند.
نوشابه برای دندان شیری بسیار خورنده‌ است. بگونه‌ای که دندان کودک در یک ظرف نوشابه حل می‌شود. همچنین برای دندان‌های دائمی بدلیل کاهش مقاومت به خوردگی مضر است.
تحقیقات اخیر نشان می دهد که نوشیدنی های شیرین، عامل مستقیم مرگ ناشی از دیابت، بیماری های قلبی و سرطان محسوب می شود. آمار نشان می دهد که مرگ ناشی از آن، به اندازه آنفلوآنزا وسعت دارد.
هر نوشابه حاوی کافئین، گاز کربن دی‌اکسید، اسید فسفریک و ۱۰ قاشق چایخوری شکر است. شیرینی زیاد شکر به خاطر وجود اسید فسفریک تا حدّ زیادی خنثی می‌شود.
یک داروساز انگلیسی با مطالعه بر روی تاثیرات منفی یک بطری کوکاکولا پس از گذشت یک ساعت در بدن، هشدار داد که اگر قلب و بدن خود را دوست دارید از مصرف این نوشابه پرهیز کنید. در ۱۰ دقیقه نخست پس از مصرف این نوشابه گازدار، ۱۰ قاشق چایخوری شکر وارد بدن ما می شود که عملا میزان آن ۱۰۰ درصد نیاز روزانه محسوب می شود، اما با توجه به وجود اسید فسفریک در ترکیبات آن، بدن حالت تهوع (دل بدی) پیدا نمی کند زیرا این نوع افزودنی طعم شکر را تغییر داده و فرد می تواند آنرا بنوشد. ۲۰ دقیقه پس از نوشیدن کوکاکولا میزان قند در خون به اوج خود می رسد که سپس منجر به ترشح انسولین در بدن می شود، در این لحظه کبد واکنش نشان داده و تمام قند موجود را به چربی تبدیل می کند. پس از گذشت ۴۰ دقیقه از نوشیدن کوکاکولا، جذب کافئین موجود در آن نیز تکمیل شده و مردمک چشم ها گشاد و فشارخون بالا می رود و کبد نیز در واکنش قند را وارد سیستم گردش خون می کند، اکنون گیرنده های ادنوزین مغز به کار افتاده و با خواب آلودگی مبارزه می کند. پس از گذشت ۴۵ دقیقه از مصرف این نوشابه بدن تولید دوپامین را افزایش داده و مراکز لذت در مغز را فعال می کند؛ دقیقا همانگونه که هروئین در بدن عمل می کند. در حالی که پس از گذشت ۶۰ دقیقه از نوشیدن آن، اسید فسفریک با به هم متصل کردن کلسیم، منیزیم و زینک(جست) در معده منجر به افزایش سوخت و ساز شده و قند بالا در خون نیز منجر به دفع کلسیم از طریق ادرار از بدن می شود
در مقالات آینده به مضرات دیگر نوشابه از دیدگاه محققان خواهیم پرداخت...
موسی بشیر- استاد دانشگاه
خبرگزاری جمهور