سرپرست سفارت عربستان سعودی در کابل گفته که ریاض در حال حاضر طالبان را به چشم یک گروه "تروریستی مخالف دولت می‌بیند و این موقف رسمی دولت عربستان است".
مشاری بن مزعل الحربی گفته که قطر میزبان دفتر سیاسی طالبان است و این میزبانی از ساختار سیاسی بیرون شده است.
او مدعی شد:"قطر رابطه طالبان را با کشورهای جهان و زمینه معامله و تمویل آنها را با این کشورها فراهم می‌کند. طالبان از طرف قطر تمویل و از راه دولت تروریست‌پرور ایران می‌گذرد. ما باورمندیم که دولت قطر از راه مذاکرات سیاسی و از طریق این دفتر بیشتر از طالبان حمایت مالی می‌کند."
مواضع این دیپلمات سعودی مبنی بر «تروریستی» خواندن گروه طالبان در حالی بیان می شود که این رژیم، در کنار امارات متحده عربی و پاکستان، از جمله سه کشور جهان بود که رژيم طالبان را در زمان سلطه آن بر افغانستان به رسمیت شناخت و برخلاف دیدگاه جامعه بین المللی و سازمان ملل متحد، این رژیم را به جای دولت اسلامی به رهبری برهان الدین ربانی به عنوان نماینده رسمی افغانستان در عرصه بین المللی پذیرفت!
حتی پس از سقوط طالبان در سال های اخیر نیز مقام های رژيم ریاض به ندرت، بر ضد طالبان موضع منفی گرفته اند.
با این حساب، چه اتفاقی رخ داده است که منجر به تغییر موضع اصولی و دیرینه رژیم سعودی در قبال طالبان شده است؟
در این زمینه، به سه نکته اساسی و حایز اهمیت باید توجه داشت: یکی بحران قطر، دوم ظهور داعش و سوم رقابت منفی عربستان با ایران.
عربستان سعودی در کنار سه کشور عربی دیگر، قطر را به دلیل آنچه «حمایت دوحه از تروریزم» می خوانند، مورد تحریم قرار داده و روابط همه جانبه خود را با آن کشور، قطع کرده اند.
این در حالی است که قطر از سال ها به این سو، میزبان تنها دفتر سیاسی رسمی طالبان می باشد و نمایندگان گروه تروریستی طالبان، با استفاده از این دفتر، به نیابت از این گروه در نشست های رسمی بین المللی درباره مذاکرات صلح افغانستان شرکت می کنند و در برخی موارد نیز به عنوان هیأت اعزامی طالبان به کشورهایی مانند چین، سفر می نمایند.
در همان زمان که قطر بدون اطلاع دولت کابل، اقدام به گشایش نمایندگی طالبان در دوحه کرد، ناظران در مورد رقابت منفی دوحه و ریاض در عرصه جنگ و صلح افغانستان، هشدار داده بودند.
هشداری که اکنون با بحرانی شدن روابط ریاض- دوحه و مواضع ضد طالبانی رژيم سعودی، عملا تحقق پیدا می کند.
با این وصف، یکی از انگیزه های مهم رژيم ریاض از تغییر دیدگاه آن نسبت به طالبان، تنش های جاری میان ریاض و دوحه است و اگر طالبان سعی کنند با فاصله گرفتن از قطر به رژيم سعودی نزدیک شوند، چه بسا این دیدگاه تغییر کند!
نکته دوم اما به ظهور گروه تروریستی داعش در خاور میانه و توسعه آن به افغانستان مربوط می شود.
طالبان از همان ابتدا، هم به لحاظ ایدئولوژيک به دلیل تقابل تاریخی دو خوانش حنفی و حنبلی از اسلام سنی و هم از نقطه نظر سلطه، قدرت، منافع و وابستگی های سیاسی به قدرت های خارجی، با داعش، سر ناسازگاری داشت.
همین امر سبب شد تا درگیری های خونینی میان این دو گروه تروریستی در افغانستان رخ بدهد.
از سوی دیگر، از رژیم سعودی به عنوان یکی از پایه گذاران و حامیان اصلی گروه تروریستی داعش نام برده می شود. به باور آگاهان، رد پای این رژیم در حمایت از داعش به ویژه در عراق و سوریه، کاملا مشهود است؛ بنابراین، در شرایطی که طالبان همسو با قطر، عملا در برابر داعش در افغانستان قرار دارند، اینکه عربستان طالبان را «تروریستی» بخواند و برای تضعیف این گروه که آن را به نوعی تضعیف سلطه و نفوذ قطر در افغانستان نیز می داند، از داعش حمایت کند، رویداد غریبی نیست.
نزدیک شدن روسیه به طالبان و گمانه زنی ها در مورد همکاری های ایران با این گروه به هدف مهار داعش در افغانستان را نیز می توان از دیگر عوامل فاصله گرفتن عربستان از طالبان بیان کرد؛ مسأله ای که با تکرار اتهامات کلیشه ای سعودی ها علیه ایران از سوی سرپرست سفارت ریاض در کابل تأیید می شود؛ هرچند دولت افغانستان هیچگاه ادعاها در باره همکاری ایران و طالبان را تأیید نکرده است و از این منظر، اتهام سعودی ها علیه ایران، کأن لم یکن تلقی می شود.
با توجه به این تحلیل، موضع تازه عربستان در «تروریستی» خواندن گروه طالبان را نباید یک تغییر اصولی در سیاست راهبردی این رژيم متهم به حمایت از جریان های تروریستی و تکفیری به حساب آورد. به بیان دیگر، عربستان با این موضع گیری، از اتهام حمایت از تروریزم، تبرئه نمی شود؛ بلکه سیاست حمایت از تروریزم این کشور صرفا از طالبان به داعش تغییر کرده است.
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور
