اختلاف در عالی‌ترین سطح؛ وقتی پنهانکاری کارساز نیست

 

در تازه‌ترین مورد در حالی که طالبان ادعا کرده بودند که سراج الدین حقانی؛ وزیر داخله این رژیم از سفر به امارات متحده عربی و عربستان سعودی به کشور بازگشته، منابع معتبر به رسانه‌ها گفته‌اند که او همچنان در خارج از کشور به سر می‌برد و هنوز به افغانستان بازنگشته است. 

 

در همین حال، اخبار و گزارش‌های متناقضی درباره سفر ملا عبدالغنی برادر به دوحه قطر منتشر می‌شود؛ در حالی که کمیته تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد به این بهانه که ملا برادر به علت بروز بیماری و به منظور درمان به قطر رفته و برای او معافیت از تحریم‌ها صادر کرد؛ اما سخنگویان طالبان هیچ واکنشی درباره ادعای کمیته تحریم‌های شورای امنیت نشان نداده و تصریح نکردند که آیا ملا برادر نیز همانند سایر مقامات طالبان به بهانه «بیماری» از کشور خارج شده یا سفر او به قطر انگیزه دیگری داشته است.

 

اکنون اما یک سخنگوی طالبان مدعی شده که ملا برادر به کابل بازگشته است؛ ادعایی که با توجه به انتشار خبری مشابه از سوی سخنگوی طالبان مبنی بر بازگشت سراج الدین حقانی به افغانستان، مشخص نیست که آیا بخشی از کارزار مذبوحانه طالبان برای خنثی کردن اخبار و گزارش‌های رسانه‌ای درباره اختلافات این گروه است یا واقعیت دارد.

 

علاوه بر این، دیروز خبری منتشر شد که بر اساس آن عبدالحکیم شرعی؛ وزیر عدلیه طالبان نیز از مقام خود استعفا داده و دلیل آن را فساد و قوم‌گرایی در ساختار این وزارت خوانده بود.

 

اگرچه طالبان به سرعت این خبر را تکذیب کردند و آن را بخشی از کارزار رسانه‌ای مخالفان خود خواندند؛ اما هنوز مشخص نیست که توضیح طالبان درباره این رویداد تا چه اندازه مبتنی بر واقعیت است؛ زیرا منابع در داخل وزارت عدلیه می‌گویند که عبدالحکیم شرعی خواستار صلاحیت‌های بیشتر و استقلال عمل گسترده‌تر در امور اجرایی و تصمیم گیری است و به همین دلیل در حالی که در امارات متحده عربی به سر می‌برد از مقام خود استعفا کرده تا بر رهبران طالبان برای تحمیل پیش شرط‌های خود فشار وارد کند.

 

با این حال، حتی اگر خبر استعفای عبدالحکیم شرعی نیز دروغ باشد اختلاف میان رهبران ارشد طالبان در عالی‌ترین سطح چیزی نیست که دیگر قابل پنهان کردن باشد. 

 

طالبان می‌گویند که اخبار مربوط به اختلافات رهبران آنها، کارزار و تبلیغات رسانه‌ای دشمنان‌شان است؛ اما قراین و نشانه‌های آشکاری وجود دارد که نشان می‌دهد اختلاف میان ملا هبت الله آخوندزاده؛ حاکم خودکامه طالبان در قندهار و مخالفان او از جمله سراج الدین حقانی و طیفی از همفکران و متحدان او در کابل کاملاً جدی است.

 

البته این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که اخیراً ذبیح الله مجاهد؛ سخنگوی ارشد حکومت طالبان نیز وجود اختلاف میان رهبران این گروه را به طور تلویحی تایید کرده بود. بنابراین بحث درباره وجود اختلاف میان رهبران طالبان در خصوص مسائل اساسی چیزی نیست که قابل انکار باشد. به بیان دیگر حتی اگر بیانیه‌ها، موضع‌گیری‌ها و توضیحات و تلاش‌های مذبوحانه طالبان برای پنهان کردن اختلافات و دلایل سفرهای طولانی فرارهای ناگهانی استعفاهای غیرمنتظره و موضع‌گیری‌های خصمانه از سوی چهره‌ها و رهبران سرشناس این رژیم را بپذیریم، اصل وجود اختلاف و شکاف میان آنان را نمی‌توان نادیده گرفت. چیزی که در حال حاضر اهمیت دارد این است که این اختلافات چگونه مدیریت می‌شود و خروجی و برون‌داد آن برای آینده سیاسی و وضعیت امنیتی و اقتصادی افغانستان چه خواهد بود.

 

شماری از رسانه‌ها و تحلیلگران رسانه‌ای نسبت به بروز جنگ داخلی میان سران طالبان و جناح‌های تشکیل دهنده حکومت کنونی هشدار می‌دهند و می‌گویند که غیبت های بحث برانگیز، خروج‌های ناگهانی، مسافرت‌های طولانی و موضع‌گیری‌های انتقادی طالبان ناراضی از نحوه اعمال قدرت ملا هبت الله آخوندزاده همگی نشانگر آن هستند که اختلافات به مرحله‌ای بازگشت ناپذیر رسیده و گفتگوهای پشت پرده و تلاش‌های فشرده طالبان برای حل اختلافات از مسیرهای مسالمت آمیز موفق نبوده است.

 

به این ترتیب، پرسش اساسی در حال حاضر این است که چشم انداز آینده حاکمیت رژیم طالبان در افغانستان چگونه است، مخالفان چه کار می‌کنند، بازیگران بزرگ منطقه‌ای و بین‌المللی چه برنامه‌ای برای آینده افغانستان دارند و آیا سخن گفتن درباره «افغانستان پسا طالبان» در شرایط کنونی معقول و به هنگام است یا نه.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور