«پنجمین دور روند ویانا برای یک افغانستان دمکراتیک» عنوان نشستی است که با حضور شماری از چهره‌های سیاسی مخالف طالبان برای دو روز (۲۹ و ۳۰ دلو) در پایتخت اتریش آغاز شده است.

 

علی میثم نظری؛ رئیس روابط خارجی «جبهه مقاومت ملی» گفته که در این نشست بیش از ۹۰ نفر از جمله احمد مسعود؛ رهبر «جبهه مقاومت ملی» و یاسین ضیا؛ فرمانده «جبهه آزادی افغانستان» حضور دارند.

 

«جبهه آزادی افغانستان» هم گفته که «از ابتکارات سیاسی برای تقویت صفوف نیروها و جریان‌های سیاسی، جبهات نظامی، جنبش زنان و نهضت مدنی افغانستان برای مبارزه فراگیر و همه‌جانبه برای سرنگونی رژیم طالبان و برچیدن بساط شوم تروریزم، تندروی و خشونت طالبانی استقبال می‌کند».

 

چیزی که در پنجمین نشست روند ویانا بیش از هر چیزی برجسته است حضور فرماندهان نظامی در آن است. احمد مسعود؛ فرمانده جبهه مقاومت ملی افغانستان و یاسین ضیا؛ فرمانده جبهه آزادی که هر دو نیروی شبه نظامی علیه طالبان می‌جنگند.

 

حضور این فرماندهان نظامی در یک نشست سیاسی در خارج از کشور، توجه بسیاری از رسانه‌ها و کارشناسان سیاسی را به خود جلب کرده است. 

 

این امر به اندازه‌ای اهمیت داشته که حتی مشخص نیست که دیگر چهره‌های شرکت کننده در پنجمین نشست روند ویانا چه کسانی هستند و اینکه آیا رهبران سیاسی شرکت کننده در این نشست در نهایت قادر به ایجاد همگرایی گسست ناپذیر میان سیاستمداران و نظامیان برای تقابل با دشمن مشترک یعنی طالبان خواهند بود یا نه.

 

حضور فرماندهان دو جبهه نظامی که علیه طالبان می‌جنگند، در عین حال انتقادات وسیعی را از سوی روزنامه‌نگاران و فعالان اجتماعی و مدنی برانگیخته است. آنها با تاکید بر اینکه افراد شرکت کننده در این نشست پیش از این آزموده شده‌اند و آزمودن دوباره آنها خطاست، تاکید کردند که آنها هرگز نمی‌توانند از مردم افغانستان نمایندگی کنند و تجارب گذشته‌شان نیز نشان می‌دهد که قادر به رهبری یک روند دموکراتیک به نفع مردم افغانستان برای تعیین آینده کشور نیستند.

 

به این ترتیب، چیزی که انتظار می‌رفت نقطه قوت روند ویانا باشد اکنون به نقطه ضعف و پاشنه آشیل آن تبدیل شده است. به بیان دقیق‌تر، در شرایطی که انتظار می‌رفت روند ویانا با تجمیع تمام نیروها یک جبهه قدرتمند واحد را علیه طالبان تشکیل دهد با حضور چشمگیر نظامیان، تحت تاثیر فضای منفی ناشی از جنگ‌های چند ده ساله و نگاه عمدتاً بدبینانه مردم افغانستان نسبت به فرماندهان نظامی و بازیگران سیاسی پیشین قرار گرفته است.

 

البته واضح است که در نشست ویانا چهره‌ها و نمایندگانی از سایر جوامع افغانستان از جمله رهبران سیاسی، کنشگران اجتماعی، فعالان مدنی، روزنامه نگاران و شخصیت های حوزه سیاست نیز حضور دارند؛ اما منتقدان می‌گویند که در گذشته این طیف‌ها به نظر آشتی ناپذیر می‌آمدند و حضور آنها زیر یک سقف تنها به هدف تضعیف طالبان و ایجاد جبهه واحد حتی اگر صادقانه باشد پیش بینی نمی‌شود که پایدار بماند و استمرار داشته باشد.

 

شماری از منتقدان حتی پا را از این نیز فراتر گذاشته و معتقد اند که طرف‌های شرکت کننده در نشست ویانا پیش از آنکه از اقشار و طیف‌های گوناگون مردم افغانستان، نمایندگی کنند از کشورهای و سازمان‌های حامی خود نمایندگی می‌کنند و درست به همین دلیل است که آنها حتی اگر امروز علیه طالبان متحد شوند این اتحاد هرگز برای فردای افغانستان خوش یمن و مثبت نخواهد بود.

 

در این میان، گروهی از کارشناسان خوشبین‌تر حتی توصیه می‌کنند که روند ویانا اگر می‌خواهد به عنوان یک پلتفرم معتبر ملی، پایه گذار یک صلح پایدار و عادلانه برای آینده افغانستان باشد به جای فضا دادن به فرماندهان نظامی و تلاش برای تجمیع و ادغام آنان به جریان‌های سیاسی، راهی برای گفتگو با طالبان باز کند و رژیم حاکم را به پذیرش تنوع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در افغانستان و در نهایت توافق و تمکین بر سر یک پیمان صلح ملی ترغیب کند؛ زیرا به عقیده این دسته از کارشناسان یکی از دلایل شکست نهایی نظام جمهوری، نادیده گرفتن واقعیتی به نام طالبان بود؛ واقعیتی که در نهایت از طریق سازش با قدرت‌های بیگانه و بهره‌برداری از شکاف‌های قومی ناشی از سیاست‌های یکجانبه گرایانه و قبیله ای کرزی و اشرف غنی توانست خود را بر سرنوشت مردم افغانستان تحمیل کند و سکان هدایت کشور را در اختیار بگیرد.

 

با وجود همه انتقاداتی که مطرح می‌شود برگزاری نشست ویانا دست کم بازتاب دهنده این واقعیت است که طالبان تنها کسانی نیستند که در افغانستان وجود دارند و حاکمیت آنها بر سرنوشت مردم لزوماً به معنای فقدان جریان‌های سیاسی، قومی و مذهبی دیگر نیست؛ بنابراین هریک از طرف‌های داخلی و خارجی که به دنبال استقرار و استحکام صلح عادلانه و پایدار در افغانستان است در کنار طالبان باید سایر جریان‌های سیاسی، قومی و مذهبی را نیز به رسمیت بشناسد و زمینه‌های حضور و مشارکت آنها در یک روند سیاسی فراگیر و مبتنی بر آرا و اراده آزاد مردم افغانستان را تسهیل کند. در غیر این صورت، حاکمیت رژیم طالبان سرنوشتی بهتر از رژیم‌های گذشته نخواهد یافت و افغانستان بار دیگر به ورطه جنگ‌های جنون آمیز داخلی و رقابت‌های خونین و خشونت بار بر سر قدرت بازخواهد گشت.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور