همایش نخبگان افغانستانی در تهران؛ گامی کوچک در مسیری طولانی

نخستین همایش نخبگان افغانستانی، در تهران برگزار شد. حسین افشین؛ معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور ایران در این همایش گفت که شرکت‌های دانش‌بنیان افغانستان در ایران می‌توانند ثبت شوند، توسعه پیدا کنند و سرمایه جذب کنند. او گفت پروژه‌های فناوری، ایران و افغانستان را به یک اکوسیستم علمی مشترک تبدیل خواهد کرد.

 

افشین نخبگان افغانستان را فرصتی برای ساختن یک اکوسیستم علمی و فناوری مشترک با ایران دانست.

 

در همین حال، حسین روزبه؛ رئیس سازمان توسعه همکاری‌های علمی و فناورانه بین‌المللی در ایران هم گفت: ظرفیت علم و فناوری و استعدادهای مهاجران و دانشجویان افغان که در دانشگاه‌های ایران ادامه تحصیل دارند، یک ظرفیت قابل اتکا است.

 

همانگونه که اشاره شد این نخستین همایش نخبگان افغانستانی در ایران بود. در حالی که در طول بیش از چهار دهه گذشته، هزاران نخبه افغانستانی از مراکز علمی، دانشگاهی و پژوهشی جمهوری اسلامی ایران فارغ التحصیل شده و شماری از آنها در داخل ایران و مجامع منطقه و بین‌الملل افتخارات بزرگی را به نام خود رقم زده اند.

 

با این حال در نتیجه سیطره سیاست بر فرهنگ و نگاه امنیتی به مساله مهاجرت در ایران، نخبگان افغانستانی یکی از طیف‌های قربانی این نوع نگاه بوده اند و این چیزی است که با برگزاری نخستین همایش نخبگان افغانستانی پس از ۴۵ سال به وضوح قابل مشاهده است.

 

با این حال، برگزاری این همایش، فرصتی برای شناسایی استعدادها، توانمندی‌ها، قابلیت‌ها، ظرفیت‌ها و خدمات بزرگ جامعه نخبگانی افغانستان برای ایران و بالعکس است. 

 

حضور شماری از چهره‌های سرشناس جامعه نخبگانی افغانستان در این همایش و بازتاب رسانه‌ای بخشی از دستاوردها، خدمات و اقدامات آنان در جامعه ایرانی طی چند ده سال گذشته یکی از مهم‌ترین و ملموس‌ترین دستاوردهای این همایش بود.

 

به عنوان نمونه، یکی از نخبگان افغانستانی شرکت کننده در این همایش، دکتر احمدشاه فرهت بود، فوق تخصص بیماری‌های کودکان، استاد دانشگاه و نخستین دانشمندی که از سلول‌های بنیادی برای درمان بیماری‌های مغزی در جهان استفاده کرد و این اختراع به نام او ثبت شده است. 

 

آقای فرهت در بخشی از سخنان خود در همایش نخبگان افغانستانی در تهران گفت که او به تنهایی صدها هزار بیمار از افغانستان و ایران را درمان کرده، هزاران پزشک را تربیت کرده، صدها متخصص تحویل جامعه ایران داده و ده‌ها استاد دانشگاه و چهره‌های نامدار و نخبه در حوزه‌های گوناگون روزگاری از دانشجویان او بوده و امروزه برخی از آنها حتی تا سطح کاندیدای ریاست جمهوری نیز بالا رفته‌اند.

 

به باور مبتکران، برگزارکنندگان و شرکت کنندگان نخستین همایش نخبگان افغانستانی در ایران، این رویداد برای اولین بار این امکان را فراهم ساخت تا جامعه ایرانی با بخشی دیگر از واقعیت‌های مهاجرت و جامعه مهاجر در این کشور آشنا شود، رسانه‌های ایرانی به جز بازتاب حضور اتباع غیرمجاز یا به روایتی «بیگانه» و انعکاس موج افغان‌هراسی‌های برخی حلقات در داخل ایران و فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، به دستاوردها، پیشرفت‌ها، خدمات و ظرفیت‌های مثبت و مثمر ثمر نخبگان مهاجر در ایران نیز بپردازند و به این ترتیب، تلاشی هرچند کوچک و کوتاه مدت برای تغییر تصویر تیره و تاریکی که مهاجرهراسان و افغان ستیزان ارائه می‌کنند صورت بگیرد.

 

با این حال، همانگونه که برگزارکنندگان و شرکت کنندگان این همایش نیز اذعان کردند برگزاری این رویداد به تنهایی کافی نیست. این یک گام کوچک در مسیری طولانی محسوب می‌شود که نیازمند استمرار، مداومت، حمایت و گسترش است تا در نتیجه آن - همانگونه که معاون علمی و فناوری رئیس جمهور ایران نیز در این همایش تصریح کرد - به هدف اساسی خود یعنی ایجاد یک اکوسیستم مشترک میان افغانستان و ایران در حوزه علم و فناوری نزدیک شود و مهم‌تر از آن اینکه با برقراری روابط مستمر و سازنده میان جامعه نخبگانی ایران و افغانستان، دو ملت به درکی مشترک از همدیگر دست یابند، اشتراکات بزرگ تاریخی و تمدنی ایران و افغانستان به مثابه یک جغرافیای فرهنگی معرفی و برجسته سازی شود و نسل‌های امروز و آینده دو ملت در شعاع این درک مشترک، روابط خود را بر بنیاد معیارهای انسانی، شراکت‌های فرهنگی، اشتراکات تاریخی و افتخارات تمدنی سامان دهند.

 

و نکته مهم دیگر این است که با برگزاری این گونه همایش‌ها جامعه میزبان و مدیران و مسئولان جمهوری اسلامی ایران در جریان مشکلات، نیازها و موانع قانونی در مسیر حضور و فعالیت نخبگان افغانستانی در ایران قرار می‌گیرند و دست‌کم انتظار می‌رود که در نتیجه برگزاری این نوع همایش‌ها دیگر یک استاد دانشگاه یا یک فعال رسانه‌ای، کارشناس سیاسی، نویسنده، روزنامه نگار، فیلمساز، بازیگر و چهره فرهنگی افغانستان به دلیل زندگی در ایران با مشکلات حقیر و پیش پا افتاده‌ای مانند عدم تمدید اقامت، انسداد سیمکارت و خطر اخراج به عنوان «اتباع بیگانه» روبه‌رو نشود.

 

محمدرضا امینی - جمهور