مدیریت بحران به شیوه طالبان: با پول مردم علیه امریکا

همزمان با افزایش بهای دالر در برابر پول افغانی، منابع در سرای شهزاده؛ مرکز تبادل ارز در کشور گزارش داده‌اند که طالبان به زور از صعود دالر در برابر افغانی جلوگیری می‌کنند.

 

به دنبال ریزش شدید و مستمر ارزش پول افغانی در برابر دالر امریکایی، گزارش‌های متعددی درباره تدابیر عجولانه طالبان برای مدیریت بحران و مهار وضعیت منتشر شده است. این گزارش‌ها نشان می‌دهد که طالبان هیچ گونه برنامه‌ای برای حفظ ثبات پول افغانی در برابر ارزهای خارجی به ویژه دالر ندارند، از پشتوانه اقتصادی قابل اطمینان برای حفظ ثبات پول ملی برخوردار نیستند و تنها منبع قابل اتکای آنان دریافت بسته‌های پول نقدی بوده که پیش از این توسط دولت جو بایدن به کابل ارسال می‌شد و اکنون ترامپ آن را قطع کرده است.

 

به باور منتقدان، طالبان در حالی برای حل یک بحران ریشه‌دار و عمیق اقتصادی که به ریزش شدید ارزش پول ملی منجر شده به شیوه‌های زورگویانه متوسل می‌شوند که اساساً ریشه این بحران، داخلی نیست و ناشی از تصمیمات و سیاست‌هایی است که دولت جدید امریکا به رهبری دونالد ترامپ اتخاذ کرده است.

 

به گفته صرافان، طالبان صندوق‌ پول شماری از صرافی‌ها را در سرای شهزاده را باز کرده و با استفاده از زور، دالرهای آن‌ها را در بازار لیلام کردند.

 

یکی از صراف‌های سرای شهزاده گفته که صرافی‌ها مجبور اند هنگام اخذ جواز سرمایه دالری خود را به طالبان گزارش دهند و طالبان از صراف‌ها خواسته‌اند که سرمایه دالری که گزارش داده‌اند را در بازار لیلام کنند.

 

این در حالی است که به عقیده صاحب نظران اقتصادی، اگر ریزش ارزش پول افغانی ریشه داخلی داشته باشد در گذشته نیز مسائلی مانند احتکار دالر توسط صرافان و کنشگران بازارهای مالی و نیز قاچاق ارز به خارج از کشور مطرح بوده؛ اما هیچگاه ریزش پول ملی تا این اندازه سریع اتفاق نیافتاده و پیامدهای این وضعیت بر اقتصاد آسیب پذیر و شکننده افغانستان ملموس و آشکار نبوده است.

 

بنابراین، کاملا مشخص است که بحران اقتصادی ناشی از سقوط ارزش افغانی ریشه در مسائل خارجی دارد و به طور مشخص، اعمال سیاست‌های تازه کاخ سفید تحت رهبری دونالد ترامپ، قطع کامل کمک‌های خارجی ایالات متحده به بسیاری از کشورهای جهان از جمله افغانستان و اظهارات مکرر مقامات جدید امریکا علیه طالبان منجر به بی‌ثباتی در زمینه ارزش پول ملی شده و به یک بحران عمیق اقتصادی در افغانستان زیر سلطه طالبان دامن زده است.

 

مواجهه طالبان با این وضعیت بحرانی و بی‌ثبات اقتصادی و مالی که به تلاطم و طوفان در بازار ارز منجر شده، کاملا ناشیانه، سطحی، احساسی، عجولانه و مبتنی بر رویکردهای مضحک مدیریتی این گروه است. ممنوعیت اعلام رسمی نرخ دالر در بازارهای ارزی و مالی کشور، دیکته قیمت سفارشی بانک مرکزی طالبان بر صرافان و تهدید آنان به منظور تحمیل این قیمت در بازار داد و ستدهای مالی و پولی و بدتر از همه این‌ها تحت فشار قرار دادن فعالان بازار ارز به منظور تزریق سرمایه‌های دالری خود به بازار برای ایجاد تعادل و ثبات در قیمت پول ملی از جمله سیاست‌ها و تدابیر طالبان در واکنش به بی‌ثباتی‌های نگران کننده در بازارهای مالی و ارزی کشور بوده است.

 

 صراف ها همچنین تصریح کرده‌اند که مقدار دالر‌هایی که از سوی بانک مرکزی طالبان لیلام می‌شود، بسیار کمتر از چیزی است که این بانک رسماً اعلام می‌کند.

 

این نشان می‌دهد که طالبان برخلاف ادعاهایی که در رسانه‌ها مطرح می‌کنند از پشتوانه‌های پایدار و منابع مالی لازم برای حمایت از پول ملی و صیانت از ثبات آن در برابر ارزهای خارجی به ویژه دالر امریکایی برخوردار نیستند و آمار و مبالغی که از سوی مقامات اقتصادی این گروه به هدف تزریق به بازار برای ایجاد تعادل و ثبات در ارزش پول افغانی اعلام ارائه می‌شود، صرفا بازی با اعداد، کارزار تبلیغاتی و رسانه‌ای و تلاشی بیهوده برای تاثیرگذاری بر داد و ستدهای مالی کشور است؛ اقداماتی که البته با توجه به ادامه روند ریزش ارزش پول ملی در برابر دالر امریکایی نه تنها موثر نبوده؛ بلکه به رسوایی‌های بیشتر طالبان انجامیده و مدیریت ناکارآمد و غیر سازنده آنها در حوزه‌های اقتصادی و مالی را آشکار کرده است.

 

در این میان، ممکن است سیاست‌های سرکوبگرانه و زورگویانه طالبان در مدیریت بازار ارز بسیاری از فعالان این حوزه را متاثر و متضرر سازد؛ اما سوء استفاده از سرمایه‌های مردم و تاجران هرگز نمی‌تواند جنگ اقتصادی را که امریکا علیه طالبان آغاز کرده به نفع این گروه به پایان برساند. 

 

از سوی دیگر حتی اگر طالبان موفق شوند قیمت سفارشی خود را بر صرافان دیکته کنند و یا سرمایه‌های شخصی صرافان را به زور به بازار ارز تزریق کنند آیا می‌توانند از تاثیرات ویرانگر سقوط ارزش افغانی بر اقتصاد مردم و افزایش شدید قیمت‌های مواد اولیه در بازار جلوگیری کنند؟

 

از جانب دیگر، طالبان تا چه زمانی می‌توانند در برابر فشارهای اقتصادی ناشی از قطع کمک‌های امریکا و ادبیات خصمانه و تهدیدآمیز دونالد ترامپ و تیم او مقاومت کنند؟ 

 

طالبان که در طول بیش از سه سال گذشته همواره با افتخار ادعا کرده‌اند که افغانی در میان بسیاری از ارزهای رایج در منطقه با ثبات‌ترین پول ملی بوده، آیا اکنون که کمک‌های امریکا قطع شده نیز می‌توانند این ادعا را تکرار کنند؟

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور