طالبان چگونه پاکستان را پشت سر می‌گذارند؟
شنبه ۲۹ جدی ۱۴۰۳ ساعت ۲۲:۵۱
نه پشت سر گذاشتن پاکستان برای طالبان آسان است و نه ترک طالبان از سوی پاکستان؛ واقعیتی که معادله چند مجهوله کنونی رابطه میان طالبان و پاکستان را پیچیده‌تر و تحلیل رویدادهای آینده را دشوارتر می‌کند.
مرصاد؛ رسانه نزدیک به استخبارات طالبان در مقاله‌ای به روابط خارجی طالبان پرداخته و نوشته است: «متوجه شده‌ایم که تکیه بر یک یا دو کشور مفید نیست، بلکه یک سیاست خارجی وسیع و متنوع می‌تواند منافع افغانستان را بهتر تأمین کند. به همین دلیل است که نه تنها روابط نزدیک با چین و روسیه برقرار کرده‌ایم؛ بلکه در حال گسترش روابط خود با کشورهای خلیج فارس، ایران و هند نیز می‌باشیم.»
این رسانه همچنین گفته: «در این وضعیت، سوال بزرگ برای پاکستان این است که آیا می‌تواند سیاست خارجی خود را با واقعیت‌های زمینی تطبیق دهد و از رفتار متکبرانه خود دست بردارد. اگر پاکستان بر سیاست‌های قدیمی خود اصرار کند، نفوذ آن در افغانستان کاهش خواهد یافت.»
نخستین نکته یادداشت المرصاد؛ رسانه نزدیک به استخبارات طالبان این است که نویسنده به طور ضمنی اذعان کرده است که طالبان پیش از این به طور یکجانبه به پاکستان وابسته بوده اند و این نشان می‌دهد که این گروه به طور مذبوحانه‌ای در تلاش است تا از گذشته خود فاصله بگیرد، هویتی نو تعریف کند و با تنوع بخشیدن به روابط خارجی خود و عبور از پاکستان، منافع حیاتی خویش به مثابه حاکم واقعی افغانستان را تضمین کند.
این می‌تواند بخشی از کارزار رسانه‌ای و تبلیغاتی طالبان برای مقابله با پاکستان ارزیابی شود و از جانب دیگر، چراغ سبزی به سایر بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد بود که همچنان از سیطره عمیق پاکستان بر طالبان آگاه هستند و نسبت به پیامدهای آن هراس و نگرانی دارند.
به عبارت ساده‌تر، طالبان تلاش می‌کنند تا فاصله معنادار خود از پاکستان را به دیگران ثابت کنند و این چیزی است که به باور آنها ایده اصولی بران طالبان برای گسترش دامنه ارتباطات با سایر بازیگران منطقه‌ای و بین المللی قابل اجرا خواهد کرد.
از جانب دیگر، طالبان در داخل افغانستان نمی‌خواهند با نشان دادن وابستگی همه جانبه شان به پاکستان، حساسیت و انزجار افکار عمومی را برانگیزند؛ زیرا می‌داند که مردم افغانستان به لحاظ تاریخی پاکستان را دشمن می‌دارند و تسلط اسلام‌آباد بر سرنوشت خود را برنمی‌تابند. بنابراین طالبان برای کسب مشروعیت ملی در قدم نخست نیازمند فاصله گرفتن از پاکستان هستند.
در این میان، تردیدی وجود ندارد که در حال حاضر میان طالبان و پاکستان، روابط تیره و تنش آلود وجود دارد. بخشی از این تنش‌ها ناشی از بی‌ثباتی‌های سیاسی و جابه‌جایی قدرت در داخل پاکستان است که طی آن دولت به رهبری عمران خان؛ نخست وزیر پیشین این کشور توسط رقبایش ساقط شد و به این ترتیب، طالبان افغان یکی از اصلی‌ترین حامیان متحدان خود را از دست دادند.
عمران خان نه تنها از حاکمیت طالبان در افغانستان دفاع می‌کرد؛ بلکه حتی در برخورد با طالبان پاکستانی که مورد حمایت مستقیم طالبان افغان قرار دارند نیز رویکردی به مراتب سازشکارانه تر داشت، معتقد به مذاکره و تعامل بود و در این زمینه به میانجی‌گری طالبان افغان اهمیت قائل بود.
با سقوط دولت عمران خان، طالبان افغان یکی از متحدان کلیدی خود را در داخل پاکستان از دست دادند و به همین دلیل است که حتی هنوز هم که اعتراضات ضد دولتی تحریک انصاف در پاکستان راه‌اندازی می‌شود، عناصر وابسته به طالبان افغان به کارزارهای سیاسی تحریک انصاف می‌پیوندند، در اعتراضات شرکت می‌کنند و از این طریق بر حاکمان کنونی اسلام آباد برای آزادی عمران خان و بازگرداندن تحریک انصاف به قدرت فشار می‌آورند.
با سقوط عمران خان اما رابطه طالبان و پاکستان نه تنها بهبود نیافت؛ بلکه روز به روز بدتر و تیره‌تر شد. اکنون کابل و اسلام آباد سردترین فصل روابط خود را تجربه می‌کنند؛ فصلی که طالبان را وادار کرده تا به گزینه‌های دیگر از جمله ایران و هند فکر کنند.
آیا رهبران طالبان مصمم هستند تا پاکستان را یکبار برای همیشه پشت سر بگذارند؟
پاسخ به این سوال ساده نیست؛ زیرا روابط طالبان و پاکستان برخلاف روابط سایر گروه‌های افغان با دولت‌های مستقر در اسلام آباد بسیار متفاوت و پیچیده است. از نظر بسیاری از مردم افغانستان، طالبان اصولاً یک نیروی پاکستانی هستند. این همان چیزی است که حتی درجه‌داران ارتش پاکستان و استراتژی‌های آی اس آی نیز به آن باور دارند شاید به همین دلیل است که علی رغم تنش‌های روزافزون پاکستان تاکنون از اقدامات قاطع و کوبنده علیه طالبان افغان پرهیز کرده و به طور آگاهانه و حساب شده از هرگونه واکنشی که حاکمیت طالبان در افغانستان را تضعیف کند خودداری ورزیده است.
این نشان می‌دهد که نه پشت سر گذاشتن پاکستان برای طالبان آسان است و نه ترک طالبان از سوی پاکستان؛ واقعیتی که معادله چند مجهوله کنونی رابطه میان طالبان و پاکستان را پیچیده‌تر و تحلیل رویدادهای آینده را دشوارتر می‌کند.
در این میان رسانه‌هایی مانند مرصاد از یک سو وظیفه پیشبرد جنگ تبلیغاتی و کارزار رسانه‌ای علیه پاکستان را دارند و از جانب دیگر، مامور ایجاد فضای ذهنی لازم برای سایر بازیگران منطقه‌ای برای اعتماد به طالبان منهای پاکستان هستند.
عبدالمتین فرهمند - جمهور
کد مطلب: 179527
