آب زنید راه را هین که نگار می‌رسد!

یک رسانه وابسته به کنگره امریکا، در یادداشتی تازه، بازگشایی سفارت امریکا در افغانستان و تعاملات با شبکه حقانی را به عنوان ابتکارات جسورانه ایالات متحده و متمرکز بر مولفه «ضد تروریزم» پیشنهاد کرده است. طالبان نیز با تمجید از ترامپ او را به بازگشایی سفارتخانه امریکا در کابل ترغیب کرده‌اند.

 

به نوشته نشریه امریکایی «هیل»، رهبری ناهمگن طالبان بین قندهار و کابل، زمینه‌ رخنه امریکا در داخل حکومت طالبان و فرصتی برای بازتعریف رهبری امریکا در منطقه، تعبیر می‌شود.

 

در همین حال، برخی اعضای کابینه پیشنهادی ترامپ هم خواهان فعال شدن امریکا در افغانستان دست‌کم در عرصه‌ دیپلماتیک شده‌اند.

 

اینهمه در حالی است که در کابل نیز طالبان از آمادگی خود برای پذیرایی از دیپلمات‌های امریکایی خبر می‌دهند. گزارش‌هایی هم درباره تلاش طالبان برای بازسازی بخش‌های آسیب دیده سفارت امریکا منتشر شده است. رویدادهایی که نشان می‌دهد طالبان به شدت امیدوار هستند که با بازگشت ترامپ به کاخ سفید، روابط این رژیم با واشنگتن نیز به حالت عادی بازگردد و رویای دیرینه طالبان یعنی عادی‌سازی روابط با جهان کسب شناسایی رسمی و احراز مشروعیت بین المللی رژیم حاکم تعبیر شود.

 

این‌ها مواردی هستند که رسانه‌ای می شوند و از فیلترهای سنگین رژیم طالبان به افکار عمومی درز پیدا کرده‌اند؛ اما ممکن است در پشت پرده، وضعیت حتی از این نیز متفاوت‌تر باشد و طالبان برای ترغیب امریکا به بازگشت به افغانستان و از سرگیری ماموریت‌ دیپلماتیک و سیاسی خود در کشور، مشوق‌های وسوسه انگیز دیگری نیز به واشنگتن پیشنهاد بدهند؛ کاری که گروه تروریستی تحریرالشام که از همگنان و متحدان طالبان در سوریه است نیز به طور بی پروا و بی پرده در حال انجام آن است.

 

در این میان اما یک پرسش اساسی وجود دارد که پاسخ دادن به آن ممکن است چشم انداز رابطه طالبان با امریکا را تا حدود زیادی روشن کند و آن اینکه آیا رهبر اقتدارگرای طالبان در قندهار نیز از رویکرد ملتمسانه لیبرال ها در کابل در قبال ایالات متحده و آغاز روابط رسمی کابل با واشنگتن به هر قیمتی حمایت می‌کند؟

 

به بیان دیگر آیا آنچه از زبان افرادی مانند عباس استانکزی و سایر رهبران کابل‌نشین طالبان ابراز می‌شود لزوماً مورد تایید ضمنی یا مستقیم رهبر خودکامه طالبان در قندهار نیز قرار دارد؟

 

در حال حاضر پاسخ دادن به این پرسش‌ بسیار دشوار است؛ زیرا طالبان به شدت درگیر جنگ قدرت هستند و قبایل متخاصم در پشت پرده برای تصاحب گلوگاه‌های قدرت و حاکمیت، از تمام توان خود برای شکست حریفان خود استفاده می‌کنند.

 

یک ارزیابی این است که ممکن است یکی از انگیزه‌های اصلی لیبرال‌های طالبان برای نشان دادن چراغ سبز واضح به دونالد ترامپ برای از سرگیری روابط دوجانبه با امریکا هم‌افزایی تلاش‌های جناح رقیب ملا هبت الله آخوندزاده برای درهم شکستن قدرت او، تنگ‌تر کردن حلقه انزوای قندهار و در نهایت در اختیار گرفتن ابتکار عمل رهبری طالبان به کمک سفارتخانه‌های غربی در کابل و به طور مشخص سفارت ایالات متحده امریکا باشد.

 

این همان چیزی است که به طور ضمنی در یادداشت نشریه آمریکایی هیل نیز مورد تاکید قرار گرفته است که بر بنیاد آن ایالات متحده می‌تواند با استفاده از شکاف ایجاد شده میان جناح‌های رقیب در درون طالبان از شبکه حقانی حمایت کرده و به این ترتیب، نفوذ و سلطه خود بر رژیم حاکم بر افغانستان را احیا کند.

 

اگر این برداشت درست باشد آیا ملا هبت الله آخوندزاده؛ رهبر قدرتمند طالبان در قندهار اجازه عادی سازی روابط طالبان با امریکا به بهای از دست رفتن قدرت خود و نیرومند شدن جناح رقیب را خواهد داد؟

 

ملا هبت الله پیش از این بارها به صراحت اعلام کرده است که حاضر نیست از مواضع خود در زمینه آنچه او اعمال بی‌قید و شرط «شریعت» می‌داند به نفع قدرت‌های غربی و تحت فشار جامعه جهانی عقب‌نشینی کند. هدف او به طور مشخص، محدودیت‌های ضد انسانی وضع شده بر دختران و زنان و همچنین مقاومت رهبر طالبان در قبال هرگونه تغییر سیاسی به نفع جریان‌های قومی و مذهبی دیگر است؛ مواردی که به نظر می‌رسد تاکنون مانع شناسایی رسمی رژیم طالبان از سوی جامعه جهانی شده و در نتیجه آن انزوا و فقدان مشروعیت رژیم حاکم وارد چهارمین سال خود گردیده است.

 

در مقابل اما جریان‌هایی مانند شبکه حقانی و نیز چهره‌هایی مثل عباس استانکزی به شدت مخالف این مواضع بحث برانگیز رهبر رادیکال طالبان هستند و این امر به شکاف‌ها در درون طالبان به طور چشمگیری دامن زده است.

 

بر این اساس، شاید یکی از اهداف لیبرال‌های طالبان برای ترغیب ترامپ به بازگشایی سفارتخانه امریکا در کابل، استفاده از حضور دیپلماتیک ایالات متحده برای تضعیف موقعیت ملا هبت‌الله و حلقه قندهار باشد.

به هر حال، طالبان در کابل به شدت برای بازگشت دیپلمات‌های امریکایی لحظه شماری می‌کنند و تمام تمهیدات و مقدمات لازم برای وقوع این رویداد را فراهم کرده‌اند؛ اگرچه در قندهار ممکن است وضعیت کاملا برعکس باشد؛ اقدامی که نتیجه نهایی آن را تصمیمات ترامپ و البته رویکرد قندهار نسبت به آن تعیین خواهد کرد.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور