خیبر در خون؛ فروپاشی کامل روابط طالبان و پاکستان؟

در ادامه ناامنی‌های پاکستان، تحریک طالبان پاکستانی (تی‌تی‌پی) از کشتن ده‌ها نظامی این کشور در وزیرستان جنوبی خبر داده است.

 

تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) در بیانیه‌ای اعلام کرده است که جمعه‌شب، ۳۰ قوس در حمله به نیروهای امنیتی پاکستان در وزیرستان جنوبی، ۳۵ نظامی را کشته‌ است.

 

در همین حال، مقام‌های پاکستانی این حمله را تائید کرده‌؛ اما گفته‌اند که ۱۶ سرباز کشته و ۹ سرباز دیگر زخمی شده‌اند.

 

صرف نظر از اختلافاتی که در آمار ارائه شده از سوی ارتش پاکستان و آمار ادعایی تروریست‌های تی تی پی درباره تلفات حمله مرگبار اخیر در خیبرپختونخوا وجود دارد، این یکی از مرگبارترین حملات تروریستی در پاکستان طی ماه‌های اخیر است؛ حمله‌ای که یک بار دیگر نشان می‌دهد که خونریزی در خیبرپختونخوا و تروریزم در پاکستان، جدی‌تر و قدرتمندتر از آن است که با موضع‌گیری‌های سیاسی و اظهارات محافظه‌کارانه از سوی طالبان و سران اسلام آباد قابل حل و فصل باشد.

 

این حمله مرگبار در شرایطی رخ می‌دهد که در روزهای اخیر نشانه‌هایی از بهبود روابط پاکستان و طالبان رونما شده بود. انتصاب محمد صادق به عنوان نماینده ویژه پاکستان در امور افغانستان، شرکت سفیر طالبان در اسلام آباد در برخی برنامه‌های محلی و برگزاری دیدارهای دوجانبه در سطح پایین میان طالبان و مقامات محلی پاکستان، در کنار ابراز امیدواری شماری از مقامات ارشد دولت اسلام آباد از جمله خواجه آصف؛ وزیر دفاع درباره چشم انداز بهبود رابطه با طالبان بخشی از این نشانه‌ها محسوب می‌شد.

 

با این همه، کارشناسان امنیتی و مقامات محلی می‌گویند که وضعیت در خیبرپختونخوا به شدت شکننده و بحرانی است. به باور آنان با پایان یافتن ضرب‌الاجل دو ماهه طالبان پاکستانی در زمینه ترک مشاغل نظامی از سوی نیروهای امنیتی پاکستان و با توجه به چند حمله خونین اخیر، انتظار می‌رود که موج ناامنی‌های تازه بار دیگر این منطقه را فرابگیرد.

 

اگرچه تاکنون مقامات پاکستانی درباره کشتار اخیر خیبرپختونخوا ابراز نظر نکرده اند؛ اما در گذشته در واکنش به رویدادهای مشابه، همواره انگشت انتقام را به سمت طالبان افغان نشانه رفته و مدعی شده‌اند که تروریست‌های مسئول این حملات در افغانستان آموزش دیده و از آنجا وارد خاک پاکستان شده‌اند. 

 

در صورتی که این اتهام بار دیگر تکرار شود ‌بی توجه به پاسخ کلیشه‌ای طالبان مبنی بر اینکه ناامنی مشکل داخلی پاکستان است و خاک افغانستان علیه هیچ کشور همسایه استفاده نخواهد شد، یکی از مهم‌ترین پیامدهای آن تشدید تنش و شکست تلاش‌های اخیر پاکستان و برخی مقامات طالبان برای ترمیم روابط به شدت آسیب دیده دو دوست قدیمی خواهد بود.

 

پیشتر خواجه آصف؛ وزیر دفاع پاکستان در اظهاراتی آشکارا خوش بینانه که از آن بوی آشتی به مشام می‌رسید گفته بود که تنها مشکل موجود میان پاکستان و طالبان حاکم بر افغانستان، تی تی پی است و اگر کابل عزم و اراده واقعی برای مهار تی تی پی و مقابله با تحرکات تروریستی آن در پاکستان را نشان دهد روابط میان کابل و اسلام آباد به سرعت بهبود خواهد یافت. ناظران اما می‌گویند که ممکن است تی تی پی تنها مشکل در روابط پرتنش و بحرانی طالبان با پاکستان باشد؛ اما در عین حال بزرگ‌ترین مشکل است، به اندازه ای بزرگ که حل آن با وجود گذشت بیش از سه سال از حاکمیت طالبان بر افغانستان تاکنون امکان‌پذیر نبوده است.

 

بر بنیاد برخی گزارش‌ها میانجی‌گری طرف ثالث نیز نتوانسته گره از مشکل رابطه میان طالبان و پاکستان باز کند. گفته می‌شود که چین به دلیل منافع اقتصادی در پاکستان و افغانستان تلاش کرده است تا از مسیرهای مسالمت آمیز راهی برای حل این بحران پیدا کند؛ اما نشانه‌های کنونی حاکی است که موفق نشده است.

 

ماشین کشتار و خونریزی تی پی در خیبرپختونخوا و سایر شهرهای پاکستان نشانگر آن است که نه طالبان اراده‌ای برای مهار متحد پاکستانی‌شان دارند و نه پاکستان توانایی مقابله با آنها را. به همین دلیل است که بحران رابطه میان کابل و اسلام آباد همچنان وجود دارد؛ بحرانی که عبور از آن نیازمند از خودگذری و چشم پوشی یکی از طرف‌هاست: یا طالبان باید دست از برادری جهادی شان با تروریست‌های پاکستانی بردارند و منافع ملی و زد و بندهای اطلاعاتی با آی اس آی را بر حمایت از به اصطلاح «مجاهدین پاکستانی» ترجیح دهند و به یک معنا به شریک ایدئولوژیک شان خیانت کنند و یا پاکستان باید بهای بهبود رابطه با طالبان را بپردازد و تروریست‌های متحد حاکمان کنونی کابل را در شهرها و روستاهای خود پذیرا شود.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور