بازی با کارت هند از غنی تا طالبان

وزارت دفاع طالبان در اعلامیه‌ای گفته‌ که یعقوب مجاهد روز چهارشنبه، 6 عقرب با هیأت هندی به ریاست جی پی سینگ؛ معاون وزارت خارجه هند در امور سکرتریت مشترک دیدار کرده‌است. 

 

اعلامیه افزوده که دوطرف در این دیدار بر تمایل مشترک خود برای گسترش روابط دوجانبه، به‌ویژه در زمینه‌های همکاری‌های بشردوستانه و سایر موضوعات تاکید کرده‌اند.

 

بر بنیاد اعلامیه، وزیر دفاع طالبان و هیأت وزارت خارجه هند همچنین «علاقه‌مندی خود را برای تقویت تعاملات بیشتر بین افغانستان و هند» اعلام کرده‌اند.

 

این یک دیدار نادر بود که به باور بسیاری از آگاهان تا پیش از بازگشت دوباره طالبان به قدرت و بروز تنش‌های فزاینده میان رژیم طالبان و اسلام آباد حتی تصور هم نمی‌شد؛ اما به لطف تنش‌های جاری در روابط طالبان و پاکستان اکنون هند به عنوان بازیگری که از این فرصت به طور بهینه استفاده می‌کند به آرامی در حال نزدیک شدن به طالبان است.

 

منابع طالبان حتی می‌گویند که روابط تجاری و بازرگانی میان افغانستان و هند نیز در یک سال گذشته شاهد جهش‌های فوق العاده بوده؛ به گونه‌ای که ارزش داد و ستد دوطرف در طول یک سال گذشته به بیش از ۶۰۰ میلیون دالر بالغ می‌شود و این نشان دهنده آن است که هند حتی می‌تواند جایگاه انحصاری پاکستان به عنوان یکی از اصلی‌ترین شرکای تجاری افغانستان را تصاحب کند و با تقویت منابع مالی رژیم مستاصل طالبان که برای بقای خود به شدت نیازمند گسترش تجارت با کشورهای همسایه و منطقه است، یکی از کارآمدترین کارت‌های پاکستان برای اعمال فشار در افغانستان یعنی اعمال محدودیت بر تجارت را خنثی سازد.

 

افزون بر این، خبرهای امیدوارکننده‌ای برای رهبران طالبان از جانب دهلی نو در زمینه واگذاری سفارت افغانستان به دیپلمات‌های این رژیم مخابره شده است. بر بنیاد تازه‌ترین گزارش‌ها دولت هند کنسولگری افغانستان در شهر بمبئی را به طالبان واگذار کرده و خبرهایی نیز درباره واگذاری کامل سفارت افغانستان در دهلی نو به نمایندگان این گروه منتشر شده که بر اساس آن گفته می‌شود فرزند سهیل شاهین؛ رئیس دفتر سیاسی طالبان در قطر به عنوان کاردار جدید رژیم طالبان در سفارت افغانستان در دهلی نو منصوب شده است.

 

به این ترتیب، طالبان رسماً از هند برای فشار بر پاکستان استفاده می‌کنند و توسعه روابط این گروه با دهلی بدون شک حامل این پیام واضح برای سران اسلام آباد است که اگر آنها همچنان مایل به دامن زدن به خصومت و تنش در روابط دوطرف هستند طالبان به سادگی به دشمنان سنتی پاکستان در منطقه نزدیک خواهند شد.

 

این در حالی است که اشرف غنی؛ رئیس جمهور فراری افغانستان پس از تصاحب قدرت در کابل به منظور جلب نظر سران رژیم اسلام آباد در زمینه استقرار صلح و توقف جنگ در افغانستان، شماری از همکاری‌های استراتژیک و راهبردی با هند از جمله یک همکاری مهم نظامی را تعلیق کرد تا اراده، صداقت و حسن نیت خود را به سران پاکستان برای تغییر و بهبود روابط خصمانه میان دوطرف را نشان دهد و پاکستانی‌ها را ترغیب کند که نگاه امنیتی خود به روابط با افغانستان را تغییر دهند و با استفاده از آمادگی دولت غنی برای سرسپردگی کامل به پاکستان دست از حمایت طالبان و سایر گروه‌های افراط‌گرا برای ناامن کردن افغانستان بردارند.

 

اشرف غنی برای نشان دادن سرسپردگی اش به سران سیاسی و نظامی پاکستان تا آنجا پیش رفت که حتی در اقدامی غیرمعمول با دور زدن کانال‌های رسمی دیپلماتیک، با جنرال‌های ساکن راولپندی وارد مذاکرات پنهانی و شبانه شد تا از این طریق بر سیاست خارجی اسلام آباد در قبال افغانستان تاثیر بگذارد و مسیر آن را به نفع پایان جنگ با طالبان تغییر دهد.

 

برای پاکستانی‌ها اما اشرف غنی یک مهره دست‌نشانده بود که دیر یا زود باید سرنگون می‌شد؛ اتفاقی که در نهایت از طریق امضای توافقنامه استعماری دوحه میان طالبان و آمریکا که با حمایت موثر پاکستانی‌ها به دست آمد امکان‌پذیر شد. بنابراین پاکستانی‌ها نه تنها هرگز به اشرف غنی اعتماد نکردند؛ بلکه با استمرار حمایت‌های آشکار خود از گروه طالبان زمینه سرنگونی دولت به رهبری او را فراهم ساختند.

 

برخلاف ارزیابی‌های بسیاری از استراتژیست های پاکستانی اما بازگشت طالبان به قدرت به معنی پایان تخاصم تاریخی میان افغانستان و پاکستان نبود به همین دلیل هند همچنان یک انتخاب برای سیاستمردان ضد پاکستانی حاکم بر کابل باقی ماند. 

 

بنابراین رشد روزافزون روابط طالبان و هند اگرچه برای بسیاری از آگاهان حیرت انگیز به نظر می‌رسد؛ اما یکی از عوامل محرک اصلی این رویداد ادامه تنش‌های جاری در روابط طالبان و پاکستان است. 

 

اقدامات اخیر طالبان و هندی‌ها برای جهش فوق العاده روابط میان دوطرف فشارها بر پاکستان را افزایش می‌دهد و رهبران اسلام آباد را در برابر گزینه‌های دشوارتر قرار خواهد داد. اکنون آنها می‌توانند به توسعه روابط هند و طالبان به مثابه یک تهدید نگاه کنند و با تعدیل روابط خصمانه خود با طالبان، سیاست انزوای هند در افغانستان را در پیش بگیرند؛ کاری که البته به سادگی و بدون هزینه‌های هنگفت از جمله دست کشیدن پاکستان از مقابله ستیزه جویانه با تروریست‌های طالبان پاکستانی امکان پذیر نخواهد بود.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور