امیرخان متقی؛ وزیر خارجه طالبان در نشستی با سخنگویان و نویسندگان طالبان گفت که همه در طرح اظهارات خود «باید بسیار محتاط باشند.» او گفت که «عزت و وقار ما» به برکت «اخلاص، قربانی و وحدت» طالبان است.
این یکی از معدود اظهار نظرهای وزیر امور خارجه طالبان پس از کنار گذاشته شدن او از سرپرستی هیات این گروه در نشست دوحه ۳ محسوب می‌شود. در پی آن رویداد بود که بسیاری از کارشناسان نتیجه گرفتند که ملا هبت الله آخوندزاده، امیرخان متقی را از تصمیم گیری درباره سیاست خارجی این گروه حذف کرده است.
تاکید و پافشاری امیرخان متقی بر لزوم حفظ «وحدت» در سخنان تازه او نیز نشان می‌دهد که اختلاف‌ها میان رهبران طالبان تعمیق شده و پیامدهای آن به نگرانی‌های فزاینده در درون تشکیلات این گروه دامن زده است.
آقای متقی با تایید ضمنی بی‌ثباتی جایگاه مقام‌های طالبان گفت که «دنیا برای من و شما وفا ندارد.»
در این نشست، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی رهبر طالبان در کنار متقی نشسته بود، او در طول سخنرانی خود بارها خطاب به سخنگویان و نویسندگان طالبان تاکید کرد که از سیاست‌های این گروه اطاعت کنند و خودسرانه چیزی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نگویند و ننویسند.
شماری از ناظران می‌گویند که این اظهارات نشان دهنده خطر برکناری امیرخان متقی از سمت وزارت خارجه طالبان است؛ موضوعی که پس از اعزام ذبیح الله مجاهد به عنوان سرپرست هیات طالبان به نشست دوحه و غیبت امیرخان متقی در آن نشست بر سر زبان‌ها افتاده است.
برخی منابع می‌گویند که رهبر طالبان تصمیم گرفته است که امیرخان متقی را از سمت وزارت امور خارجه و رهبری دستگاه دیپلماسی این گروه برکنار و به جای او ذبیح الله مجاهد را معرفی کند. اگر این برداشت درست باشد حضور ذبیح الله مجاهد در کنار امیرخان متقی و فحوای سخنان وزیر خارجه طالبان به یک معنا می‌تواند نشان دهنده خواندن غزل خداحافظی از سوی امیرخان متقی باشد.
متقی گفت که در شبکه‌های اجتماعی، از ابراز سخنانی که نظام طالبان و دستاوردهای آن را زیر سوال می‌برد، پرهیز کنند.
این بخش از سخنان وزیر خارجه طالبان از یک سو نشان می‌دهد که این گروه تا چه اندازه از شبکه‌های اجتماعی هراس دارد و آن را به عنوان یک نقطه ضعف تلقی می‌کند و از جانب دیگر به معنای آن است که سخنگویان طالبان با محدودیت‌های بیشتری در ابراز نظر روبرو خواهند شد تا اختلافات و جنگ قدرت داخلی میان آنها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بازتاب پیدا نکند.
او در این نشست گفت که اختلافات و عدم فرمانبرداری موجب سقوط و انحراف می‌شود.
او گفت: «بی‌اطاعتی هم به زیان فرد است و هم به زیان نظام.»
اگرچه امیرخان متقی از معدود چهره‌های طالبان است که تاکنون از انتقاد صریح از مواضع و فرمان‌های رهبر طالبان اجتناب کرده و اختلافات احتمالی خود با او را رسانه‌ای نکرده است؛ اما برخی دیگر از چهره‌های شاخص رژیم طالبان از جمله سراج الدین حقانی، ملا یعقوب مجاهد، عباس استانکزی و دیگران در مناسبت‌های مختلف بر رهبر طالبان تاخته و تصامیم و فرامین او را به چالش کشیده اند.
با این وجود اما اظهارات تازه او می‌تواند تلاشی مذبوحانه برای حفظ جایگاه خویش و سرپوش گذاشتن بر اختلافاتی تلقی شود که اخیرا با رهبر طالبان پیدا کرده است.
بی توجه به هر برداشت دیگر این واقعیت مهم اما قابل انکار نیست که سخنان تازه امیرخان متقی بر وجود اختلاف در میان رهبران طالبان صحه می‌گذارد و نگرانی‌های جدی آنها درباره پیامدهای این اختلافات را آشکار می‌سازد.
این در حالی است که کمیته فنی نظارت بر تحریم‌های سازمان ملل علیه طالبان نیز در آخرین گزارش خود به اختلافات میان طالبان در ولایت‌های شمالی کشور اشاره کرده است. به گفته این کمیته، طالبان در بدخشان در مواردی چون کشت خشخاش دچار اختلاف نظر اند و باعث نادیده گرفته شدن اوامر رهبر طالبان شده است.
بنا به گزارش این کمیته، رهبری طالبان در قندهار تلاش دارد که کنترل خود بر طالبان غیرپشتون در ولایات شمالی مانند بدخشان و تخار را تقویت کند.
اختلاف میان رهبران پشتون تبار با طالبان غیرپشتون اما موضوع تازه‌ای نیست. این اختلافات پیش از این نیز در مواردی پرشمار بروز کرده و بعضاً به تقابل‌های مرگبار میان آنان انجامیده است. جنگ خونین بلخاب، اعتراضات طالبان ازبک در فاریاب و موارد مشابه از نمونه‌های قابل استناد در این زمینه محسوب می‌شود؛ اما چیزی که از دید کارشناسان حیات سیاسی رژیم طالبان را تهدید می‌کند تقابل دو قبیله قدرتمند پشتون در ساختار قومی این رژیم است؛ همان چیزی که از آن به عنوان به تقابل کابل- قندهار، ملا هبت الله - سراج الدین حقانی، درانی - غلجایی و موارد مشابه تعبیر می‌شود.
وزیر خارجه طالبان گفت که شماری از سخنگویان و حامیان این گروه به فقدان سیاست‌های روشن در قبال مسایل داخلی و خارجی اشاره کرده‌اند.
متقی گفت که در مورد مسایل داخلی و خارجی، از جمله حقوق بشر و سازمان ملل، بیانیه‌های رهبر طالبان، اظهارات وزیر خارجه و سخنگوی هبت‌الله خط مشی طالبان را ترسیم می‌کند.
او گفت که حقانیت، پرهیز از تناقض‌گویی و اطاعت از رهبری طالبان باعث شد که سخنان رهبران این گروه در خفا نیز «مورد قبول ملت افغانستان باشد.»
این بخش از اظهارات امیرخان متقی به معنای آن است که طالبان در حوزه سیاست‌های کلان از فقدان یک استراتژی راهبردی رنج می‌برند، فرامین و تصمیم‌های اقتدارگرایانه، محکوم به شخص و مبتنی بر استبداد رای ملا هبت الله آخوندزاده، دستگاه‌های اجرایی این رژیم را دچار سردرگمی و بلاتکلیفی کرده و با توجه به ناهمخوانی این تصامیم با نیازهای جامعه امروز افغانستان و مطالبات جامعه جهانی حتی اعتراضات و واکنش‌های خود طالبان را نیز برانگیخته است.
عبدالمتین فرهمند - جمهور
