پاکستان و تاجیکستان؛ دوستی با زمینه تهدید مشترک

شهباز شریف؛ نخست وزیر پاکستان اخیراً در سفری مهم راهی تاجیکستان شد.

 

در ترکیب هیات به رهبری آقای شریف به علاوه وزیران امور اقتصادی، مقام‌های ارشد امنیتی پاکستان نیز حضور داشتند؛ ترکیبی که به وضوح نشانگر نگرانی‌های مشترک دو کشور از تهدیدهای روزافزون تروریستی در افغانستان بود.

 

نخست وزیر پاکستان در دیدار با امامعلی رحمان؛ رئیس جمهوری تاجیکستان دو کشور را «قربانیان تروریزم» نامید. این تعبیر یکی دیگر از نشانه‌ها از وضعیت خطیر امنیتی حاکم بر افغانستان است که امنیت ملی دو همسایه را تحت تاثیر قرار داده است.

 

در دیدارهای دوجانبه نیز دو طرف بر لزوم مقابله موثر با تروریزم فرامرزی، توجه به وضعیت امنیتی افغانستان و مبارزه با افراط گرایی و تروریزم تاکید کردند.

 

این در حالی است که تاجیکستان پس از سقوط دوباره افغانستان به دست طالبان میزبان رهبران جبهه مقاومت و مخالفان سیاسی و نظامی طالبان بوده است.

 

دولت دوشنبه در عین حال بارها خواستار ایجاد دولت فراگیر و مشارکت معنی‌دار تمام اقوام افغانستان در قدرت به ویژه تاجیک‌ها شده است.

 

در سوی دیگر ماجرا پاکستان قرار دارد؛ کشوری که طالبان را بنیان گذاشت، از آنها به طور همه جانبه حمایت و مسیر رسیدن شان به قدرت را با استفاده از تمام توان خود تسهیل کرد.

 

با این حال پس از بازگشت دوباره طالبان به قدرت که یکی از پیروزی‌های راهبردی پاکستان در معادلات منطقه‌ای محسوب می‌شد وضعیت امنیتی در داخل پاکستان روز به روز وخیم‌تر شد.

 

مقام‌های پاکستانی می‌گویند که عامل این رویداد به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان و احیای دوباره تروریزم فرامرزی مورد حمایت آنهاست.

 

پاکستانی‌ها پس از هر رویداد خونین امنیتی در مناطق قبایلی و سایر شهرهای این کشور انگشت اتهام را به سمت افغانستان نشانه می‌روند و از طالبان می‌خواهند که به حمایت از تروریزم پایان دهند و پناهگاه‌های تی تی پی را از مناطق مرزی منتقل کنند.

 

در تازه‌ترین رویداد در این زمینه خواجه آصف؛ وزیر دفاع پاکستان به صراحت اعلام کرده است که ارتش پاکستان برای مقابله با تروریزم حد و مرز نمی‌شناسد و مصمم است که پناهگاه‌ها و پایگاه‌های طالبان پاکستانی را در عمق خاک افغانستان نیز هدف قرار دهد. این موضع‌گیری که چند بار طی روزهای اخیر تکرار شده با واکنش‌های شدید پشتون‌های پاکستانی، احزاب مخالف دولت و در عین حال طالبان در افغانستان مواجه شده است.

 

در پی نشست دوحه و پس از دیدار ظاهرا صمیمانه ذبیح الله مجاهد و هیات تحت رهبری او با آصف دورانی؛ نماینده ویژه پاکستان در امور افغانستان در سفارت آن کشور در قطر امیدها برای آغاز آنچه مقامات پاکستانی از آن به عنوان «گفتگوهای رسمی» برای حل مسائل موجود در روابط دو کشور نام بردند افزایش یافت؛ اما کارشناسان می‌گویند که با ادامه عملیات «عزم استحکام» ارتش پاکستان در مناطق قبایلی و خطر توسعه این عملیات به درون قلمرو افغانستان برای انهدام پایگاه‌های طالبان پاکستانی امیدهای اندکی برای بهبود روابط میان طالبان و پاکستان باقی می‌ماند.

 

به باور آنها سفر شهباز شریف به دوشنبه نیز با این پیام صورت گرفت که اگر طالبان به خواسته‌های پاکستان مبنی بر مهار تروریزم فرامرزی و پایان دادن به حمایت خود از تروریست‌های پاکستانی تمکین نکند اسلام آباد گزینه‌های دیگر از جمله احیای روابط پیشین خود با رهبران جبهه مقاومت ضد طالبان را در دستور کار قرار خواهد داد.

 

نشانه دیگر از نیات پشت پرده رهبران اسلام آباد برای سازماندهی این سفر در شرایط کنونی، استقبال صریح جبهه مقاومت افغانستان از این رویداد بود. در همین راستا علی میثم نظری؛ مسئول روابط خارجی جبهه مقاومت با اشاره به سفر شهباز شریف به تاجیکستان بر لزوم همکاری و مشارکت سازنده کشورهای همسایه افغانستان برای تغییر وضعیت حاکم بر کشور تاکید کرد.

 

پیش از این نیز گمانه زنی‌هایی مطرح شده بود مبنی بر اینکه پاکستان به طور پنهانی به طالبان پیام داده است که اگر به روابط پیچیده خود با تروریست‌های پاکستانی پایان ندهند اسلام آباد از گروه‌های مخالف طالبان حمایت خواهد کرد. اگرچه این گمانه زنی هرگز از سوی هیچ یک از طرف‌ها تایید نشد و مشخص نیست که تا چه اندازه درست بوده است؛ اما سفر اخیر شهباز شریف؛ نخست وزیر پاکستان و مقام‌های امنیتی این کشور به تاجیکستان آشکارا حامل این پیام بود.

 

با توجه به این تحولات، آگاهان می‌گویند که دو کشور همسایه افغانستان که پیش از این از دو قطب مخالف در جنگ‌های داخلی کشور حمایت می‌کردند اکنون با زمینه تهدید مشترک که از سوی طالبان ایجاد شده ناگزیر به نزدیک کردن مواضع خود شده اند؛ رویدادی که اگر در پی سفر اخیر نخست وزیر پاکستان به تاجیکستان به همکاری‌های عملی منتهی شود، بدون شک وضعیت میدانی در داخل افغانستان نیز به زیان طالبان و به نفع جریان‌های ضد طالبان متحول خواهد شد.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور