رخنه داعش به آسیای مرکزی؛ تدابیر شانگهای چیست؟

وزارت خارجه قزاقستان، روز سه‌شنبه، ۱۴ حمل اعلام کرد که این کشور میزبان نوزدهمین نشست مشاوران امنیت ملی سازمان همکاری شانگهای است.

 

براساس اعلام این وزارتخانه مبارزه با تروریزم، افراط‌گرایی، تجزیه‌طلبی و مواد مخدر از محورهای این نشست دو روزه است.

 

ایران برای اولین بار به عنوان عضو کامل سازمان همکاری شانگهای در این نشست شرکت کرده است.

 

ایبک سمدیاروف؛ سخنگوی وزارت خارجه قزاقستان گفته که به عنوان بخشی از این نشست، انتظار می‌رود در مورد مسائل مبرم بین‌المللی در حوزه مسئولیت سازمان همکاری شانگهای، از جمله مبارزه مشترک علیه تروریزم، تجزیه‌طلبی و افراط‌گرایی، قاچاق غیرقانونی مواد مخدر و روان‌گردان، تبادل نظر شود.

 

به گفته آقای سمدیاروف، مبارزه با جنایات سازمان یافته فراملی و همکاری در زمینه امنیت اطلاعات بین‌المللی و همچنین تعامل بیشتر با سازمان ملل و سازمان‌‌های امنیتی منطقه‌ای مانند سازمان پیمان امنیت جمعی از موضوعات مورد بحث در این نشست خواهد بود.

 

همانگونه که در اطلاعیه وزارت امور خارجه قزاقستان به عنوان میزبان نشست مهم مشاوران امنیت ملی کشورهای عضو سازمان همکاری منطقه ای شانگهای نیز تصریح شده، مساله تروریزم و مسیرهای مبارزه این سازمان با آن، یکی از محورهای اصلی این نشست خواهد بود. 

 

قاسم جومارت توکایف؛ رییس جمهوری قزاقستان هم به طور مشخص به تروریزم در افغانستان اشاره کرده و به توانمندسازی این کشور برای از میان بردن زمینه های رشد و توسعه افراط گرایی و تروریزم به عنوان یکی از راهکارها تاکید ورزیده است. 

 

بی توجه به اینکه راه حل پیشنهادی رییس جمهوری قزاقستان به مثابه یک راهکار بلندمدت تا چه اندازه می تواند به نیازهای فوری کشورهای منطقه برای مهار و متوقف کردن تروریزم فعال و رو به گسترش از مبدأ افغانستان به سراسر منطقه و جهان، پاسخ دهد، این واقعیت که پرونده تروریزم و افراط گرایی همچنان روی میز اعضای شانگهای قرار دارد، خود نشانگر آن است که راهبردهای پیشین در این زمینه، کارآمد نبوده و شانگهای نتوانسته به انتظارات و نیازهای امنیتی منطقه برای مواجهه با این بحران فعال، واکنش مساعد و مؤثر نشان دهد.

 

این در حالی است که در مدت زمانی طولانی که شانگهای و قدرت های بزرگ منطقه ای و بین المللی عضو آن، همچنان از انفعال در نشان دادن واکنشی مؤثر به مساله تروریزم رنج می بردند، تروریزم و حامیان قدرتمند آن پیوسته سرگرم کار و پیشرفت و توسعه و رخنه و توطئه بودند.

 

پس از تسلط طالبان بر افغانستان، تروریزم هم به طور جهشی رشد و توسعه پیدا کرد و اکنون زمینه برای سربازگیری ساده و آسان از میان خیل جوانان مستعد افراط گرایی در کشورهای همسایه افغانستان به ویژه در آسیای مرکزی برای پایگاه ها و اردوگاه های وسیع تروریستی و هزاران «مدرسه جهادی» در افغانستان، کاملا آماده است.

 

افزون بر این، حملات تروریستی چند ماه اخیر در افغانستان، ایران، پاکستان، ترکیه و روسیه هم نشان داد که تروریست های فراملیتی فعال در افغانستان و در محور و مرکز اصلی آن، شاخه خراسان داعش، وارد مرحله عملیاتی شده اند و اکنون دیگر تروریزم یک خطر بالقوه نیست، یک تهدید بالفعل و مستقیم است.

 

نکته هشدارآمیز دیگر، حضور فعال اتباع کشورهای آسیای مرکزی در عملیات های تروریستی داعش و دیگر اقمار ترور است. از افغانستان تا ایران و از روسیه تا ترکیه، رد پای تروریست هایی از تاجیکستان، قرقیزستان و دیگر همسایگان شمالی افغانستان به چشم می خورد و این امر، سازمان همکاری منطقه ای شانگهای را در برابر یک وضعیت پرچالش امنیتی قرار می دهد که نیازمند تدابیر آنی، مؤثر و زودبازده است.

 

به این ترتیب، اگرچه پیش بینی نمی شود که در نشست دو روزه مشاوران امنیت ملی کشورهای عضو شانگهای در قزاقستان، بازگشت طالبان به قدرت، نیروی محرکه رشد جهشی تروریزم تلقی شود و در هرگونه تصمیم گیری برای مواجهه با موج فزاینده تروریزم منطقه ای از مبدأ افغانستان، مقابله با رژيم طالبان نیز مورد تاکید قرار بگیرد و این یکی دیگر از دلایلی است که می توان نتیجه گرفت، رویکرد انفعالی شانگهای در مقابل تروریزم همچنان استمرار خواهد یافت؛ اما هیچ تردیدی وجود دارد که پیوند طالبان و تروریزم، یک واقعیت دردناک است و منطقه و سازمان های منطقه ای مانند شانگهای، اگر امروز نتوانند راهی برای مقابله با آن پیدا کنند، فردا ناگزیر اند در مرزها، سرزمین ها، شهرها و پایتخت های خودشان به جنگ تروریزم بروند؛ چیزی که در ایران، پاکستان، روسیه و ترکیه، تجربه شده و هیچ تضمینی وجود ندارد که سایر کشورهای منطقه در برابر این موج مهیب و مرگبار، مصون بمانند.

 

محمدرضا امینی - جمهور