رسانه‌های پاکستانی گزارش داده‌اند که هبت‌الله آخوندزاده؛ رهبر طالبان در دیدار با مولانا فضل‌الرحمان؛ رهبر جمعیت علمای پاکستان گفته که او از تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) و گروه‌های وابسته به آن خواسته تا استراتژی خود را در قبال پاکستان بازنگری کنند و خشونت‌شان را کاهش دهند.
اکسپرس تریبون گزارش داده که مقام‌های پاکستانی در حال ارزیابی پیام رهبر طالبان هستند؛ اما واکنش اولیه نشان می‌دهد که آنان راضی نیستند.
یک منبع آگاه گفته که پیام به تحریک طالبان پاکستان برای کاهش خشونت کارساز نخواهد بود.
این منبع افزوده: «آنچه ما می‌خواهیم یک راه حل دایمی برای مشکل است.»
فضل‌الرحمان همچنین به مقام‌های پاکستانی اطلاع داده که حکومت طالبان معتقد است که گفتگو تنها راه برای حل مشکل تحریک طالبان پاکستان است.
به‌گفته این منبع، هبت‌الله آخوندزاده تأکید کرده که هر دو طرف «مسلمان» بوده و «همه مسلمانان با هم برادر اند؛ بنابراین، هر دو طرف باید از طریق گفتگو به‌دنبال راه حل باشند.»
چنانچه در گزارش رسانه پاکستانی نیز آمده، پاکستان از راه حل رهبر طالبان برای مهار طالبان پاکستانی، راضی نیست و آن را ناکافی، ناکارآمد و ناپایدار می داند.
پیش از پرداختن به این موضوع اما نکته مهم تر این است که علیرغم انکار مکرر مقام های طالبان، رهبر این گروه به طور ضمنی پذیرفته است که طالبان افغان بر تی تی پی اشراف و کنترل دارد و طالبان پاکستانی همچنان متحد نزدیک طالبان افغان محسوب می شوند.
این در حالی است که طالبان افغان همواره ادعا کرده اند که طالبان پاکستانی در افغانستان، پایگاه و پناهگاه ندارند و آنان مسئول تامین امنیت کشورهای دیگر نیستند. طالبان افغان همچنین ناامنی های جاری در پاکستان را ناشی از ناکامی و ناکارآمدی دستگاه های امنیتی آن کشور می دانستند که به گفته آنها سالانه هزینه های هنگفتی را به خود اختصاص می دهند؛ اما قادر به تامین امنیت کشورشان نیستند.
افزون بر اظهارات ملا هبت الله آخوندزاده، نکته دیگری که حضور نیروها و فرماندهان طالبان پاکستانی در خاک افغانستان را تایید می کند، دیدار مولانا فضل الرحمان با آنهاست. اگرچه این گزارش بازتاب گسترده ای در رسانه های پاکستانی داشت؛ اما طالبان به طرز معناداری در این باره سکوت کرده اند؛ سکوتی که می تواند به معنای تایید باشد.
با اینهمه مشخص است که راه حل ملا هبت الله، پاکستان را راضی نکرده، مولانا فضل الله هم در مأموریت خود برای راضی کردن طالبان برای فشار بر طالبان پاکستانی شکست خورده و دور تازه ای از تنش میان دوطرف در حال وقوع است.
انسداد تمامی گذرگاه های مرزی از سوی پاکستان با افغانستان به بهانه نداشتن ویزا و پاسپورت رانندگان و بیماران، بخشی تمهیدات تازه اسلام آباد برای فشار آوردن بر طالبان افغان است. این تمهیدات درست پس از پایان سفر فضل الله روی دست گرفته شد و نشان می دهد که اسلام آباد از نتایج این سفر، راضی نیست و معتقد است که رژیم طالبان در افغانستان باید تحت فشار بیشتری قرار بگیرد تا در برابر خواسته های پاکستان، تمکین کند.
با این وجود، به باور کارشناسان، طالبان در برابر فشارهای پاکستان از خود انعطاف نشان داده اند و با توجه به توسعه روابط اقتصادی با سایر همسایگان، سعی می کنند بخشی بزرگ از هزینه های سنگین ناشی از تعلیق داد و ستدهای تجاری با پاکستان را بر خود اسلام آباد و تاجران پاکستانی تحمیل کنند.
از سوی دیگر، بدیهی است که برای طالبان، زیان های هنگفت تاجران بخش خصوصی از انسداد مرزهای پاکستان به روی موترهای باربری، اهمیت چندانی ندارد. شاید به همین دلیل است که طالبان در مذاکرات دوجانبه با پاکستان برای حل مشکل انسداد مرزها موضعی سرسختانه اتخاذ می کنند و این مذاکرات تاکنون نتیجه بخش نبوده است. طالبان حتی هشدار داده اند که اگر توافقی به دست نیاید، محورهای مرزی تورخم و خرلاچی را برای همیشه می بندند.
اینها همه نشان می دهد که رهبر طالبان نه برای مهار تی تی پی، جدی است و نه مایل است در قبال ارتباطات گسترده و راهبردی با پاکستان به متحد دیرینه خود، خیانت کنند. به همین دلیل، رایزنی های اخیر فضل الله هم نتوانست خواسته های پاکستان را محقق سازد. در این صورت، تشدید تنش در روزهای آینده، قابل پیش بینی است؛ مگر اینکه پاکستان به راه حل های کوتاه مدت تن دردهد و از بروز بحران های بزرگتر در روابط با رژيم طالبان پیشگیری کند.
عبدالمتین فرهمند - جمهور