بن‌بست سیاسی طالبان و یک راه حل آسان

 

گلبدین حکمتیار؛ رهبر حزب اسلامی که در کابل زندگی می‌ کند، روز جمعه در یک برنامه آنلاین با اعضای این حزب گفت «یک فهرست» به حکومت طالبان داده شده تا حکومتی فراگیر بسازد.

 

او با اشاره به نشست‌ های اخیر مخالفان طالبان در مسکو، دوشنبه و وین افزود: «احتمالاً این کشورها که منافع استراتژیک خود را با وضعیت افغانستان گره زده ‌اند، در عقب آنها هستند و می‌ خواهند فشار وارد کنند.»

 

کاملا واضح است که کشورهای یادشده در افغانستان منافع استراتژيک دارند و ادامه بن بست سیاسی ناشی از سلطه قومی و ایدئولوژیک طالبان و رشد تروریزم و افراط گرایی و خطر تبدیل کشور به بهشت امن تروریست های بین المللی، این منافع استراتژيک را تهدید می کند؛ بنابراین، تمام کشورها مسئول اند که برای شکستن بن بست سیاسی در افغانستان، دست به اقدام بزنند و بر رژیم طالبان برای پذیرش تغییر از مسیرهای صلح آمیز فشار وارد کنند.

 

نکته واضح دیگر این است که ساختار کنونی قدرت قومی، گروهی و ایدئولوژیک طالبان، عامل اصلی بن بست سیاسی است و در مسیر تغییرات دموکراتیک و مشروع مبتنی بر اراده مردم و همراستا با منافع مشروع راهبردی کشورها، مانع ایجاد کرده است؛ بنابراین، وضعیت حاکم باید تغییر کند و برای این تغییر، تنها یک راه آسان سیاسی و صلح آمیز وجود دارد و آن ایجاد دولت فراگیر و مشارکتی مبتنی بر اراده مستقیم مردم و حضور عادلانه تمام اقوام و اقلیت ها در ساختار قدرت است.

 

این چیزی نیست که طالبان یا حزب اسلامی یا هر جریان سیاسی و قومی دیگری آن را نداند؛ اما تصمیمی که طالبان باید بگیرند این است که به جای زد و بندهای پنهانی با قدرت های خارجی، پایه گذار یک سنت حسنه سیاسی شوند و محمل تغییر از درون را فراهم سازند.

 

آنها که در شرایط کنونی بنا به هر دلیلی، حاکم بلامنازع افغانستان هستند، بدون شک، هم قدرت و صلاحیت چنین تحولی را دارند و هم مسئولیت آن را. قدرت و صلاحیت دارند؛ زیرا حکومت را کنترل می کنند و تمامی امکانات مورد نیاز برای فراهم کردن یک گفتمان ملی به منظور ایجاد صلح و آشتی و مهندسی ساختار سیاسی آینده کشور، در اختیار طالبان قرار دارد. این قدرت و صلاحیت در عین حال، موجب ایجاد مسئولیت می شود؛ زیرا رهبران طالبان در کانون اصلی تصمیم گیری ایستاده اند و می توانند انتخاب کنند که میان ادامه انحصار قومی و غیرقانونی قدرت و شکستن بن بست سیاسی از مسیری صلح آمیز، کدام را برگزینند.

 

‌بیش از دو سال از بازگشت این رژيم به قدرت می گذرد؛ اما تاکنون حتی کشورهایی مانند پاکستان و قطر که در مسیر بازگشت شان به قدرت، سهمی به سزا ایفا کردند نیز آن را به رسمیت نشناخته اند؛ بنابراین، رژيم طالبان، نه تنها ملی و همه شمول و نماینده مشروع و قانونی مردم افغانستان نیست؛ بلکه حتی از مشروعیت محدود در سطح منطقه نیز محروم است و قادر نشده پرچم خود را بر فراز یک نمایندگی سیاسی برافرازد یا نماینده خود را به سازمان ها و نهادهای جهانی بفرستد.

 

این موارد نشانگر وجود یک بن بست سنگین سیاسی است؛ بن بستی که یک راه حل آسان و ساده و کم هزینه و سریع دارد و آن راه اندازی آشتی ملی و تشکیل دولتی مشارکتی و مردم سالار است.

 

با اینهمه، سخنگوی رژیم طالبان در موضعی ناامیدکننده، همچنان بر انحصار قدرت تاکید می کند؛ زیرا ظاهرا هنوز باور دارد که این رژيم، شکست ناپذیر و پایدار و ابدی است و میلیون ها نفری که از مشارکت عادلانه در ساختار قدرت، محروم شده اند، هرگز وجود ندارند و نمی توانند چالشی برای بقای این رژیم ایجاد کنند.

 

این توهم خطرناک، اگر به سرعت برچیده نشود، راه حل ساده ای که برای شکستن بن بست سیاسی وجود دارد، جای خود را به راه حل های دشوار، مرگبار و پرهزینه و احیانا خونین و خشونت آمیز خواهد داد که در آن صورت، طالبان نه به عنوان یک واقعیت غیرقابل انکار؛ بلکه به مثابه تهدیدی علیه امنیت و ثبات و حاکمیت و تمامیت سرزمینی کشور، مورد خشم و خیزش تمام مردم افغانستان قرار خواهند گرفت و بار دیگر به میان قبایل پاکستان، طرد خواهند شد.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور