نشست ویانا؛ هدف مشترک، دشمن مشترک

 

شرکت‌کنندگان این نشست سه روزه پیرامون جمع‌آوری نظرات روی «یک نقشه راه» برای آینده سیاسی افغانستان بحث و گفتگو کرده‌اند.
 

احمد مسعود؛ رهبر «جبهه مقاومت» در این نشست گفته است که می‌خواهد «مقاومت مسلحانه» علیه طالبان به عنوان یک «امر مقدس» تلقی شود. او بر ادامه فعالیت‌های ضد طالبان تاکید کرد.
 

گفته شده است که در این نشست نمایند‌گانی از برخی کشورهای غربی نیز حضور دارند. همچنین چهره‌هایی مثل رنگین دادفر اسپنتا، نصیراحمد اندیشه، سید طیب جواد، شکریه بارکزی، فوزیه کوفی و شماری دیگر از فعالان نیز در این نشست شرکت کرده‌اند.
 

روز سه‌شنبه، ۱۴ قوس، آخرین روز نشست ویانا است و شرکت‌کنندگان اعلامیه‌ای را درباره راهکارهای آینده خود منتشر خواهند کرد.
 

یعقوب مجاهد؛ وزیر دفاع طالبان، پیشتر در واکنش به این گونه نشست‌های مخالفان رژيم گفت که آن‌ها از مخالفان خود دعوت می‌کنند که به «نظام اسلامی» بپیوندند و از برگزاری گردهمایی‌ها «این‌جا و آن‌جا بپرهیزند». 
 

اگرچه این سومین دور نشست های موسوم به روند ویانا است؛ اما تقارن زمانی آن با نشست های مخالفان طالبان در مسکو و دوشنبه بر اهمیت آن افزوده و توجهات بیشتری را به آن جلب کرده است.
 

کارشناسان می گویند که برگزاری سه نشست مهم منطقه ای و بین المللی با حضور رهبران مخالف طالبان و عدم دعوت از نمایندگان رژيم، فشار شدیدی را بر طالبان وارد می کند و بر دامنه ترس و هراس آنها درباره آینده می افزاید.
 

به باور آنها کمترین تاثیر این نشست ها این است که جهان، دو سال پس از به قدرت رسیدن طالبان، صدای رهبران سیاسی در تبعید و فعالان سیاسی و مدنی ضد طالبان را بیشتر می شنود و این برای رهبران رژيم حاکم، بسیار ترسناک و هراس انگیز است؛ زیرا نه تنها رویای آنها برای دستیابی به مشروعیت سیاسی در سطح بین المللی را تخریب می کند؛ بلکه از سوی دیگر، تمایل کشورها به توسعه ارتباطات با گروه های ضد طالبان و حمایت از آنها را افزایش می دهد تا از این طریق، رژيم حاکم را وادار به تمکین در برابر پیش شرط ها و انتظارات جامعه بین المللی کرده و به عقب نشینی از مواضع انحصارطلبانه و اقتدارگرایانه خود در زمینه هایی مانند حقوق بشر، ساختار قدرت و... وادار سازد.
 

مساله دیگر، همزبانی طیف های گوناگون سیاسی حول محور یک هدف مشترک یعنی مبارزه همگانی با دشمن مشترک است.

در دو سال گذشته، اگرچه تشکل ها، ائتلاف ها و حتی جبهات نظامی مختلف و پرشماری بر ضد طالبان، تشکیل شده؛ اما به دلیل نبود وحدت، هماهنگی و همگرایی واقعی، هیچیک از این ساختارها آنگونه که انتظار می رفت نتوانست برای رژيم طالبان، چالشی بزرگ ایجاد کند و معادلات میدانی و مناسبات سیاسی را در داخل کشور و درون ساختار قدرت، تغییر دهد.

برگزاری نشست های اخیر با حضور طیف های متنوع از مخالفان طالبان اما این زمینه را تقویت می کند که آنها مواضع خود را نزدیک تر سازند و برای رسیدن به یک محور مشترک برای مبارزه مؤثر و قوی علیه طالبان، متحد شوند.
 

در این میان البته لازم است که برخی طرف ها، مواضع، خواست ها و انتظارات خویش را تعدیل کنند و به نفع تشکیل یک ائتلاف منسجم و بزرگ، بخشی از مطالبات خود را نادیده بگیرند؛ زیرا تجربه دو سال اخیر نشان داد که یکی از مهم ترین عوامل بقای رژيم طالبان، حفظ وحدت درونی و انسجام تشکیلاتی شان، علیرغم همه اختلاف ها، جنگ قدرت و تضاد منافع گروهی، جناحی، قبیله ای و ایدئولوژيک بود. برخی رهبران طالبان با وجود آنکه به طور ضمنی یا علنی از فتواها و فرمان های جنجالی ملا هبت الله انتقاد می کردند؛ اما در نهایت، تعهد، «بیعت» و وفاداری شان به او را حفظ کردند و به این ترتیب، دست کم در حال حاضر، خطر فروپاشی درونی، کودتا، انشعاب و... دولت طالبان را تهدید نمی کند.
 

همین الگو می تواند برای مخالفان طالبان نیز قابل استفاده باشد. آنها اکنون یک هدف مشترک دارند و آن مقابله با دشمن مشترک است که قدرتمند شده و بر کشور استیلا یافته است؛ بنابراین، حداقل تا زمان دستیابی به این هدف، کلیه اهداف کوچکتر باید معلق شوند.
 

نکته مثبت دیگر این است که از قدرت های شرقی مانند روسیه و متحدان منطقه ای آنها در آسیای مرکزی تا کشورهای غربی و اروپایی و حتی شماری از سیاستمداران امریکایی با نشست های مخالفان طالبان، همسو و همصدا شده اند و از آنها میزبانی می کنند. این می تواند بستری مساعد برای متقاعد کردن جهان در حمایت از مبارزه علیه رژيم طالبان است که مخالفان باید با درایت از آن بهره برداری کنند.
 

عبدالمتین فرهمند - جمهور