اخراج پناهجویان چه ربطی به مهار طالبان پاکستانی دارد؟

یک مقام ارشد پاکستانی به اکسپرس تریبون گفته که اخراج مهاجران و پناهجویان بدون مدرک از پاکستان ربطی با موضوع تحریک طالبان پاکستانی (تی‌تی‌پی) ندارد. این مقام پاکستانی که خواسته نامش فاش نشود، افزوده: «من می‌توانم با اقتدار کامل به شما بگویم که این هیچ ارتباطی با موضوع تحریک طالبان پاکستان ندارد.»
 
او همچنین گفته که این تصور وجود دارد که تصمیم اخراج مهاجران و پناهجویان فشار بر دولت طالبان است، او این کار را نادرست خوانده است.
 
این مقام پاکستانی گفته: «تصمیم برای بازگرداندن تمامی اتباع خارجی غیرقانونی در کشور شش ماه پیش گرفته شده است. ما کشوری هستیم که با چالش‌های اقتصادی روبه‌رو هستیم. ما نمی‌توانیم بار مهاجران غیرقانونی را به دوش بکشیم.»
 
او انتقادات مقام‌های طالبان از تصمیم پاکستان را رد کرده و گفته که پاکستان فهرستی از مسائل خود را دارد؛ اما همیشه از طریق مجاری دیپلماتیک آن را مطرح می‌کند.
 
این در حالی است که پیش از این، ادعا می شد که پاکستان به منظور مهار ناامنی های رو به گسترش و مرگبار ناشی از عملیات های تروریستی در خاک خود، تصمیم به اخراج پناهجویان غیرقانونی گرفته است؛ زیرا مدعی است که اتباع افغانستان با عبور غیرقانونی از مرز، دست به حملات تروریستی در خاک پاکستان می زنند؛ ادعایی که نه به طور مستند، ثابت شده و نه رژيم طالبان که کشور را کنترل می کند، آن را پذیرفته است.
 
از سوی دیگر، حملات «تروریستی» در پاکستان، علیرغم تشدید فشارهای فزاینده دولت اسلام آباد برای اخراج صدها هزار پناهجوی افغان، همچنان جریان دارد و بربنیاد گزارش ها، تنها در سه روز اخیر، ۲۲ نفر از جمله ۱۷ نظامی در حملات «تروریستی» کشته شده اند که یکی از مرگبارترین حملات بر یک پایگاه هوایی بوده که در آن علاوه بر مرگ چندین سرباز، دست کم سه هواپیمای نظامی هم آسیب دیده اند.
 
نکته قابل تامل این است که مسئولیت این حملات اخیر را یک گروه نوظهور به نام «تحریک جهاد پاکستان» به عهده گرفته است؛ تشکیلاتی که معلوم نیست چگونه تشکیل شده، از سوی چه کشورها یا سازمان هایی حمایت می شود، چقدر قوی و مقتدر است، امکانات، نیروی انسانی، تشکیلات فرماندهی، تسلیحات، آموزش ها و پناهگاه های آن در چه سطحی است؛ اما تحمیل چند حمله مرگبار و حساس بر نیروهای امنیتی پاکستان از سوی این گروه نشان می دهد که قدرت آن به مراتب بیشتر از طالبان پاکستانی است و از همین ابتدا پرقدرت ظاهر شده است.
 
با اینهمه، هیچ نشانه ای وجود ندارد که تایید کند این گروه نوظهور با پناهجویان غیرقانونی افغان در خاک پاکستان، ارتباط دارد و یا در واکنش به سرکوب، بازداشت، شکنجه، اخاذی، بدرفتاری و تحقیر پناهجویان از سوی نیروهای امنیتی پاکستان تشکیل شده است.
 
از جانب دیگر، شماری از کارشناسان حتی معتقد اند که تصمیم به اخراج میلیونی پناهجویان افغان، به هر هدفی که صورت گرفته باشد، می تواند نوک پیکان حملات علیه پاکستان را تیزتر کند؛ زیرا این پروژه منجر به تقویت احساسات ضد پاکستانی در میان مردم افغانستان می شود و بدون شک، بخشی از کسانی که در این فرایند، هدف بازداشت، شکنجه، اخاذی و تحقیر قرار گرفته اند برای انتقام از نیروهای امنیتی پاکستان، ممکن است به سادگی به دام گروه های فرصت طلب ضد دولتی بیفتند و علیه پاکستان قرار بگیرند.
 
مساله دیگر این است که گفته می شود طالبان و پاکستان با طرح و اجرای این پروژه در صدد پشتونیزه کردن افغانستان هستند تا هم دولت اسلام آباد از فشارهای ناشی از افزایش جمعیت پشتون آن کشور، رها شود و هم طالبان مسلط بر افغانستان، با یکدست سازی قومی و جمعیتی کشور، چالش شورش ها و مبارزات برابری خواهانه اقوام غیرپشتون را مهار کرده و سلطه و حاکمیت پایدار خود به مثابه یک حکومت تمام پشتونی را برای سالیان متمادی، تامین و تضمین نماید.
 
اگر این برداشت درست باشد، پاکستان باید این نکته را در نظر داشته باشد که قدرت بخشیدن به پشتون ها، خطری بالقوه برای حاکمیت بلامنازع و تاریخی پنجابی ها بر سرنوشت سیاسی پاکستان است. پاکستان همین حالا نیز با چالش قدرت گیری پشتون ها در داخل قلمرو خود رو به رو است و دولت اسلام آباد به سختی با این چالش جدید مبارزه می کند؛ بنابراین، اگر یک حکومت مقتدر پشتونی در کابل برای ده ها سال دیگر قدرت را قبضه کند و با تغییر بافت جمعیتی مناطق دیگر کشور به نفع پشتون ها اقدام کند، این امر در نهایت، دامن پاکستان را نیز خواهد گرفت و سلطه سنتی سیاستمداران پنجابی بر حکومت و ارتش پاکستان را با استفاده از گروه های «جهادی» و جریان های قومی پشتون در معرض تغییرات بنیادین قرار خواهد داد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور