چرا امنیت ملی، تماس های تلفونی عامل ترور طالبان را پیش از انجام مأموریت، شنود نکرده بود؟ چه اطمینانی، از سوی چه کسی به این نهاد داده شده بود که مأمور ترور طالبان، کاملا امن و مصون بیش از ۳۰ بار با کویته و ده ها بار دیگر با حمیدالله در کابل، ارتباط گرفته بود؟

برهان الدین ربانی؛ رییس جمهوری پیشین افغانستان، رهبر و بنیان‌گذار حرب جمعیت اسلامی و رییس شورای عالی صلح کشور در ۲۹ سنبله سال ۱۳۹۰ خورشیدی از سوی سفیر صلح طالبان در  منزل اش در کابل ترور شد.
 
ترور آقای ربانی به موجی از انتقادها علیه افرادی دامن زد که در رأس هرم رهبری شورای عالی صلح، قرار داشتند و مسؤول برقراری ارتباط با طالبان بودند.
 
به طور مشخص، دو تن از این افراد یعنی رحمت الله واحدیار؛ از اعضای ارشد شورای عالی صلح و رابط اصلی میان این شورا و گروه طالبان و معصوم استانکزی؛ رییس دبیرخانه شورای عالی صلح در آن زمان، از متهمان ردیف اول پرونده ترور استاد ربانی هستند.
 
واحدیار که پیشتر از اعضای کلیدی حرکت انقلاب اسلامی به رهبری مولوی منصور بوده و بعدها در دولت مجاهدین به رهبری برهان الدین ربانی هم ایفای نقش کرده بود، در زمان سلطه رژيم طالبان در دوره اول، به آن گروه پیوسته و برای خود وجهه و اعتباری کسب کرده بود.
 
نقش های دوگانه آقای واحدیار اما متوقف نشد تا اینکه با تشکیل شورای عالی صلح، او هم از اعضای ارشد آن شورا شد؛ اینکه از طریق چه کسانی و بربنیاد کدام ملاحظات و برنامه هایی به این شورا راه یافت، از ابهاماتی است که باید پاسخ داده شود.
 
در پرونده ترور برهان الدین ربانی، آقای واحدیار همواره در متن ماجرا قرار دارد. او آغازگر سلسله ای از رویدادهای پیچیده ای است که در نهایت به ترور استاد ربانی انجامید.
 
بربنیاد ارزیابی ها و گزارش ها، سرآغاز ماجرا تماس هایی است که رحمت الله واحدیار با یکی از دوستانش به نام عبدالستار در قندهار برقرار می کند. عبدالستار در زمان سلطه طالبان، مدتی وزیر مهاجرین آن رژيم بوده است. او فرد دیگری به نام حمیدالله آخوندزاده را معرفی می کند که در زمان رژيم طالبان، رییس اداره اطفائیه کابل بوده است. حمیدالله کانال ارتباطی واحدیار و شورای کویته قرار می گیرد و حداقل پنج بار با هماهنگی واحدیار با استاد ربانی در کابل ملاقات می کند تا اینکه در نهایت، به واحدیار اعلام می کند که فرد دیگری جایگزین او شده است و از این پس، او مسؤول انتقال پیام میان کابل و کویته خواهد بود. فرد معرفی شده، همان کسی است که به کمک آی اس آی و با اطلاع و حضور حمیدالله آخوندزاده، مجهز به مواد انفجاری می شود و برای ترور استاد ربانی در معیت حمیدالله و یکی از زنانش از پاکستان به کابل آورده می شود.
 
واحدیار عامل انتحاری را به مهمانخانه شورای عالی صلح می برد و پیام رهبری طالبان از طریق او و معصوم استانکزی در اختیار کرزی قرار می گیرد. ظاهرا محتوای پیام به گونه وسوسه‌انگیزی مثبت و امیدبخش بوده و به همین دلیل، کرزی به استاد ربانی که در نشست بیداری اسلامی در تهران به سر می برده، تلفون می زند که به کابل بازگردد و با سفیر صلح طالبان دیدار کند.
 
برنامه دیدار، بعد از ظهر روز ۲۹ سنبله اندکی بعد از بازگشت آقای ربانی به کابل در منزل شخصی او در وزیر اکبرخان، صورت می گیرد. واحدیار و استانکزی هم عامل انتحاری طالبان را همراهی می کنند. تروریست طالبان حین مصافحه با استاد ربانی، بمب کارگذاری شده در کلاه خود را منفجر می کند.
 
به دنبال آن، امنیت ملی مکالمات تلفونی عامل انتحاری با کویته و حمیدالله در کابل را استخراج می کند و بر پایه همان مکالمات، حمیدالله بازداشت می شود.
 
چند پرسش:
۱. چگونه رحمت الله واحدیار به عنوان مهره طالبان به شورای عالی صلح راه یافت؟
۲. چرا امنیت ملی، مکالمات واحدیار با مقام های ارشد طالبان از جمله عبدالستار و حمیدالله را شنود نمی کرد؟
۳. عامل انتحاری طالبان چطور بدون هیچگونه بررسی امنیتی، توانست چهار شبانه روز، مهمان ویژه شورای عالی صلح در کابل باشد؛ در حالی که مواد منفجره مرگبار را در کلاهش حمل می کرد؟
۴. نقش رحمت الله واحدیار و معصوم استانکزی به عنوان دو رابط شورای عالی صلح با طالبان در انتقال امن و مصون عامل انتحاری به مهمانخانه شورای عالی صلح و سپس منزل استاد ربانی چه بود؟
۵. آیا آن دو در جریان مأموریت واقعی سفیر صلح طالبان قرار نداشتند؟ اگر پاسخ منفی است پس چرا از انفجاری که در منزل استاد ربانی صورت گرفت، جان سالم بدر بردند؟
۶. چرا امنیت ملی، تماس های تلفونی عامل ترور طالبان را پیش از انجام مأموریت، شنود نکرده بود؟ چه اطمینانی، از سوی چه کسی به این نهاد داده شده بود که مأمور ترور طالبان، کاملا امن و مصون بیش از ۳۰ بار با کویته و ده ها بار دیگر با حمیدالله در کابل، ارتباط گرفته بود؟
۷. حمیدالله آخوندزاده که بعدا براساس شنود مکالمات فرد انتحاری بازداشت شد، اکنون در کجاست و چرا محاکمه و اعدام نشده است؟
۸. چرا معصوم استانکزی و واحدیار به دلیل قصور یا تقصیر در ترور استاد ربانی، نه تنها مورد پیگرد قرار نگرفتند؛ بلکه آقای استانکزی به پست های بالاتر هم ارتقا پیدا کرد و سال ها رییس اداره حساس و استراتژيک امنیت ملی بود؟ کسی که از سوی منتقدانش، قویا به حمایت از تروریزم و از عناصر پشت پرده ناامنی های مرگبار افغانستان، متهم می شد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور