دعوت طالبان به نشست مسکو؛ بستر تازه کارزار مشروعیت؟

سفیر روسیه در کابل از وزیر خارجه طالبان در نشست آتی مسکو درباره افغانستان «دعوت» کرده است.

 

دمیتری ژیرنوف با امیرخان متقی در کابل دیدار کرده و از او برای شرکت در نشست آینده «فرمت مسکو» درباره افغانستان دعوت کرده است.

 

وزیر خارجه طالبان نشست‌های مسکو درباره افغانستان را برای هماهنگی در منطقه مهم خوانده و اظهار امیدواری کرده که در دیدار از مسکو مناسبات دیپلماتیک حکومت طالبان با روسیه گسترش یابد.

 

در نشست قبلی فرمت مسکو در نوامبر ۲۰۲۲، روسیه از نمایندگان طالبان به دلیل عدم ایجاد حکومت «همه‌شمول سیاسی- قومی» دعوت نکرد.

 

تاکنون چهار نشست منطقه‌ای تحت این عنوان در مسکو برگزار شده است.

 

اولین دور این نشست‌های مشورتی را سال ۲۰۱۷ به عنوان یک مکانیسم شش جانبه شامل روسیه، چین، پاکستان، ایران، هند و افغانستان آغاز شد.

 

این اجلاس سپس شامل نمایندگانی از ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و قزاقستان نیز شد.

 

نشست های فرمت مسکو برای افغانستان، نه پیش از سقوط نظام جمهوری تاثیر قابل توجه و شگرفتی بر معادلات سیاسی و امنیتی کشور داشت و نه پس از تسلط طالبان. این نشست ها پیش از هر چیزی یک کارزار سیاسی و تبلیغاتی برای روسیه است تا نشان دهد که امریکا تنها تصمیم گیرنده و بازیگر مسایل افغانستان نیست و محور شرق به رهبری مسکو نیز برنامه های خود را برای چشم انداز امنیت و ثبات و صلح در منطقه دارد.

 

با این وجود، در پی خروج نیروهای امریکایی از افغانستان و واگذاری قدرت به طالبان، فرمت مسکو در کنار نشست هایی که سازمان شانگهای برگزار می کند به مهم ترین برنامه منطقه ای درباره افغانستان تبدیل شده و از آنجایی که تقریبا همه کشورهای عضو شانگهای در نشست های فرمت مسکو هم شرکت می کنند، اهمیتی همتراز شانگهای پیدا کرده است.

 

همان گونه که در بالا هم اشاره شد، در آخرین نشست فرمت مسکو، مقام های روس از طالبان به دلیل امتناع از تشکیل دولت فراگیر، دعوت نکردند؛ تصمیمی که با انتقاد طالبان رو به رو شد؛ اما تاثیر منفی ملموسی بر روابط دوطرف نداشت.

 

اینک اما به نظر می رسد که موضع روس ها تغییر کرده و طالبان هم یکی از طرف های شرکت کننده در این نشست خواهد بود. در این میان، مشخص نیست که از رهبران مخالف طالبان هم برای شرکت در نشست یادشده، دعوت می شود یا خیر؛ با این حال، کارشناسان معتقد اند که طالبان از هم اکنون می توانند از این نشست به منظور راه اندازی دور تازه کارزار مشروعیت خود استفاده کنند.

 

در کنار دعوت از طالبان برای شرکت در نشست مسکو، واگذاری سفارت افغانستان به طالبان در روسیه و چندین کشور تحت سلطه مسکو در آسیای مرکزی هم تایید می کند که طالبان و روسیه، علیرغم ابراز نگرانی روس ها از تعامل پیدا و پنهان طالبان با امریکایی ها و نیز تقویت رو به گسترش تروریزم در افغانستان به ویژه در پی انتقال تروریست های پاکستانی به شمال و تلاش برای تغییر بافت قومی این منطقه، بیش از همیشه به همدیگر نزدیک تر شده اند و روس ها انتظار دارند که با دعوت از وزیر خارجه طالبان در نشست آینده مسکو، این روند را بهبود ببخشند و اهداف راهبردی و نگرانی های امنیتی خود را به طور مستقیم با او در میان بگذارند.

 

با این وجود، حذف پیش شرط تشکیل دولت فراگیر از سوی طالبان برای دعوت از نمایندگان آن‌ها در نشست مسکو هم نشان می دهد که چنین شرطی دیگر برای مسکو، اولویت ندارد؛ بلکه روسیه هم مانند دیگر کشورهای منطقه و جهان به این نتیجه رسیده است که آلترناتیو قدرتمند و قابل اعتنایی برای طالبان وجود ندارد و راهی جز تعامل با این گروه نیست.

 

اینهمه در حالی است که پیش از این، گزارش هایی درباره کمک مالی و تسلیحاتی روسیه و شماری از متحدان منطقه ای آن به «جبهه مقاومت ملی» به رهبری احمد مسعود منتشر شده است؛ گزارش هایی که نه روسیه به آن پاسخ داده و نه واکنش رسمی طالبان را برانگیخته است.

 

به این ترتیب، اگرچه انتظار نمی رود که نشست آتی مسکو، نتیجه متفاوتی در مقایسه با نشست های مشابه در گذشته داشته باشد؛ اما دست کم برای طالبان، به مثابه بستری تازه برای ادامه کارزار مشروعیت این رژيم، یک فرصت ارزشمند به حساب می آید.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور