در پی درگیری خونین نیروهای طالبان و مرزبانان ایرانی، احمد مسعود؛ رهبر «جبهه مقاومت ملی»، گروه مخالف طالبان در واکنشی تلویحی به این رویداد، مصراعی از یک شعر مولانا «نگفتمت مرو آن‌جا که آشنات منم؟» را منتشر کرد.
آقای مسعود با انتشار این سطر، ظاهرا به تعامل نزدیک دولت ایران با طالبان و عدم حمایت از نیروهای مخالف آن اشاره دارد.
در پی تبادل آتش چند ساعته روز شنبه میان دوطرف، دو نیروی مرزی ایران و یک نیروی طالبان کشته شدند. دوطرف همدیگر را آغازگر درگیری دانسته اند؛ اما سخنگویان وزارت‌های دفاع و داخله طالبان تاکید کرده‌اند که خواهان درگیری نیستند.
در همین حال، احمد رادان؛ فرمانده نیروی پولیس ایران در واکنش به درگیری مرزی با طالبان، از مرزبانان این کشور خواسته «شجاعانه و قاطعانه از مرزها دفاع کنند».
هنوز روشن نیست که درگیری اخیر نتیجه افزایش تنش لفظی اخیر میان کابل و تهران بر سر حقابه هلمند است یا خیر؛ اما توییت معنادار احمد مسعود نشان می دهد که نزدیکی تهران و طالبان، مورد پذیرش بخشی از جامعه افغانستان نیست و سیاست های پیشین ایران درباره حمایت از «جبهه مقاومت» ضد طالبان را نیز نقض می کند.
اگرچه بدیهی است که هر کشوری در حوزه سیاست خارجی براساس منافع خودش تصمیم می گیرد و هیچ اصل یا ارزش ثابتی در این زمینه وجود ندارد و در این میان، شاید ایران نیز تشخیص می دهد که در شرایط کنونی، منافع راهبردی اش از طریق حمایت از طالبان، بهتر و بیشتر از تقویت «مقاومت» تامین می شود؛ اما درگیری های اخیر مرزی و تنش بر سر حقابه دریای هلمند با طالبان، درستی این تشخیص را به چالش می کشد و مخالفان طالبان را در زمینه زیر سؤال بردن درست بودن مسیری که تهران در تعامل و همکاری و حمایت از طالبان در پیش گرفته، مجاب می کند.
مساله دیگر این است که ایران به طور همزمان با طالبان و جبهه ضد طالبان ارتباط دارد و با اینکه سفارت های ایران و طالبان در کابل و تهران فعال اند و دوطرف در حوزه اقتصادی و بازرگانی نیز روابط نزدیک و تنگاتنگی دارند؛ اما رهبران و اعضای جریان های ضد طالبان هم به طور فعالانه به ایران رفت و آمد دارند و این امر، رویکرد تهران در قبال مسایل افغانستان را با پیچیدگی های تناقض آمیزی رو به رو می کند؛ به ویژه در شرایطی که ایرانی ها همواره تاکید می کنند که «هیات حاکمه فعلی افغانستان» را به رسمیت نمی شناسند و خواستار تشکیل «دولت فراگیر با مشارکت نمایندگان همه اقوام» اند.
با اینهمه، واکنش معنادار احمد مسعود به درگیری خونین مرزی میان مرزبانان ایرانی و نیروهای طالبان، بیانگر این واقعیت است که علیرغم تلاش تهران برای حفظ همزمان مراوده، ارتباط و همکاری با طالبان و ضد طالبان، این رویکرد چندان موفق نبوده و موجب تایید جریان ضد طالبان نیست.
در شرایط کنونی که «مقاومت» با ایران، ارتباطات پیچیده ای دارد، توییت احمد مسعود درباره درگیری های مرزی ایران و طالبان به طور قابل انتظاری کلی و کوتاه و مبهم بوده؛ اما رویکرد تعامل و همکاری گسترده و همه جانبه ایران با طالبان در بلندمدت می تواند بر روابط تهران و «جبهه مقاومت» تاثیر منفی بگذارد و اهرم های فشار و ابزارهای ایران برای دفاع از منافع استراتژیک خود در معادلات افغانستان را کاهش دهد.
از سوی دیگر با توجه به خصومت پایان ناپذیر و غیرقابل حل و فصل میان طالبان و جریان های ضد طالبان، کشورهایی مانند ایران که امروزه هم با طالبان ارتباط و تعامل و همکاری دارند و هم با جریان های ضد طالبان، سرانجام روزی مجبور به انتخاب میان یکی از آنها خواهند شد و آن زمانی است که دشواری انتخاب میان «امارت» و مقاومت» بیشتر برجسته می شود؛ روزی که دیگر امکان انتخاب همزمان «امارت» و «مقاومت» وجود نخواهد شد؛ بلکه تنها امکان برگزیدن «امارت» یا «مقاومت» وجود خواهد داشت.
سکینه محمدی - جمهور
