این تهران است که در نهایت باید تصمیم بگیرد که سطح تنش ها با طالبان را کاهش یا افزایش دهد؛ زیرا تا آنجا که به طالبان مربوط می شد آنها نشان دادند که مایل نیستند در یک روند شفاف و مبتنی بر همکاری به تهران اطمینان دهند که آب نیست.

حکومت طالبان در پی اصرار دولت ایران مبنی بر بازدید از مجاری آبی افغانستان اعلام کرد موضوع بازدید هیات فنی در معاهده ۱۳۵۱ میان دو کشور ذکر نشده است.
 
ذبیح‌الله مجاهد به بی‌بی‌سی گفت بر این اساس «ما ممکن است اجازه بازدید به هیات ایرانی را از این جاها ندهیم».
 
هفته پیش وزارت خارجه ایران در بیانیه‌ای مواضع حکومت طالبان در مورد کم‌‌آبی هیرمند را رد کرد و گفته بود تا زمانی ‌که کارشناسان ایران آن را «راستی‌‌آزمایی» نکنند این مواضع را «غیرحقوقی و غیرقابل قبول» می‌دانند.
 
پیشتر سید ابراهیم رئیسی؛ رئیس جمهوری ایران در سفر به سیستان و بلوچستان با لحن تهدیدآمیز و کم‌سابقه‌ای درباره حقابه هیرمند خطاب به طالبان گفته بود: «حرف من را جدی بگیرید تا بعدا گلایه نکنید».
 
امیرخان متقی؛ وزیر خارجه طالبان در اظهاراتی تاکید کرد که حکومت طالبان به معاهده آب با ایران متعهد است و از مقام‌های ایرانی خواست موضوع حقابه را به «سر و صداهای مطبوعاتی» نکشانند.
 
این در حالی است که پیش از این، مقام های ارشد طالبان به ایران پیشنهاد کرده بودند که ابتدا وضعیت ذخیره آب در سدها را ارزیابی کند و سپس درباره اینکه طالبان به ایران، آب می دهند یا نه، موضع بگیرد. بر این اساس، موضع تازه طالبان مبنی بر اینکه بازدید از ذخایر آبی کشور توسط ایران در توافقنامه ۱۳۵۱ ذکر نشده، می تواند یک چرخش تازه به حساب بیاید و سطح تنش ها را افزایش دهد.
 
کارشناسان می گویند که اگر طالبان به بازرسان فنی ایران، اجازه اندازه گیری آب در سدهای افغانستان را ندهند، تهران می تواند ادعا کند که طالبان دروغ می گویند و عمدا مانع از تامین حقابه ایران از آب های هلمند می شوند.
 
به این ترتیب، توپ در زمین ایران قرار می گیرد و این تهران است که در نهایت باید تصمیم بگیرد که سطح تنش ها با طالبان را کاهش یا افزایش دهد؛ زیرا تا آنجا که به طالبان مربوط می شد آنها نشان دادند که مایل نیستند در یک روند شفاف و مبتنی بر همکاری به تهران اطمینان دهند که آب نیست. آنها در این زمینه ظاهرا به یک مستمسک حقوقی متوسل شده اند و آن متن توافقنامه ۱۳۵۱ است.
 
در این میان، بدیهی است که برخی کشورهای مخالف جمهوری اسلامی نیز طالبان را در مسیر تنش با تهران، توجیه می کنند و به آنان رهنمود می دهند.
 
اخیرا یک روزنامه نگار روس، مدعی شد که یک هیات نظامی فرماندهی مرکزی امریکا (سنتکام) در بگرام با ملا یعقوب؛ وزیر دفاع رژيم طالبان دیدار کرده و یکی از محورهای این دیدار، تنش های آبی تهران و طالبان بوده است.
 
از سوی دیگر، از قول زلمی خلیلزاد؛ نماینده پیشین امریکا در امور «صلح» افغانستان که طالبان را به قدرت رساند نیز نقل شده است که به تهران هشدار داده که دست از تهدید افغانستان (طالبان) بردارد.
 
بنابراین، به نظر می رسد که این رویارویی به سرعت از مسیر اصلی خود به مثابه یک دعوای حقوقی خارج می شود و رنگ و بوی سیاسی و حتی نظامی می گیرد. طالبان به ایران توصیه کرده اند که این ماجرا را به سروصدای سیاسی و مطبوعاتی نکشاند و در مقابل، یک روزنامه راست‌گرای چاپ تهران نیز دست های خارجی را برای راه اندازی جنگ میان ایران و طالبان متهم کرده و خواستار بازپس گیری سفارت افغانستان در تهران از نمایندگان طالبان شده است.
 
این نشانه ها همگی حاکی از آن است که تنش آبی تهران و طالبان در حال خروج از مسیر اصلی خود است و در این میان، طالبان تحت تاثیر القائات و تحریکات طرف های خارجی به این مهم کمک می کنند.
 
در جانب ایرانی اما علیرغم تمام هشدارها و تهدیدهایی که در روزهای نخست صورت می گرفت، نشانه تازه ای از تقابل با طالبان دیده نمی شود و حتی علیرغم این وضعیت به ظاهر تنش آلود، اخیرا کابل و تهران، میزبان هیات های مختلف دوطرف بوده است.
 
با اینهمه با توجه به مواضع تند و تهدیدآمیز مقام های گوناگون دولت ایران و نیز با درنظرداشت اینکه این مواضع، هیچ تغییری در سیاست طالبان در این باره ایجاد نکرده، اکنون این ایران است که باید گام های بعدی اش را مشخص کند.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور