افتضاح، شرم، فرافکنی؛ نگاهی به روایت کاخ سفید از عملیات فرار

براساس خلاصه ۱۲ صفحه‌ای گزارش پنتاگون درباره نحوه آمادگی و اجرای خروج نیروهای نظامی امریکا از افغانستان، مقام‌های دولت بایدن بخش عمده قصورات در عملیات خروج از افغانستان را متوجه دولت ترامپ دانسته‌ و او را متهم کرده‌اند که توافقی شتابزده را با طالبان امضا کرده است.

 

پیش از این گزارش نیز مقام های دولت بایدن بارها تلاش کرده بودند تا با مقصر نشان دادن دولت ترامپ، از فشارهای وحشتناک رسانه ها، افکار عمومی، متحدان راهبردی و مجامع حقوق بشری امریکا و غرب درباره جنبه های گوناگون افتضاح تاریخی فرار نیروهای امریکایی از افغانستان بکاهند.

 

به تازگی هم شبکه ان‌پی‌آر امریکا در گزارشی به نقل از این گزارش آورده است: «در جریان انتقال قدرت از دولت ترامپ به دولت بایدن، دولت دونالد ترامپ هیچ برنامه‌ای برای خروج نهایی از افغانستان و یا تخلیه امریکایی‌ها و افغان‌های متحد با امریکا ارائه نکرده بود. آن هم در شرایطی که جو بایدن زمانی کاخ سفید را در دست گرفت که تنها سه ماه به آغاز عملیات خروج از افغانستان باقی مانده بود.»

 

در این شکی نیست که بخش اصلی تقصیر برعهده ترامپ و دولت به رهبری اوست؛ زیرا توافق با طالبان در دوره او تنظیم و امضا شد و در دوره بایدن اجرا گردید؛ بنابراین، بایدن می تواند ادعا کند توافقی را اجرا کرده که ترامپ امضا کرده بود؛ پس ترامپ در قبال پیامدهای فاجعه بار خروج، مسئول و مقصر است؛ به ویژه شرایط رقت انگیز میلیون ها نفر از مردم افغانستان در پی به قدرت رسیدن طالبان و یا خطر تبدیل دوباره خاک افغانستان به پناهگاه امن تروریست های بین المللی؛ اما افتضاحی که در جریان عملیات خروج به بار آمد، هرگز به تنهایی برعهده ترامپ نیست؛ بلکه دولت بایدن هم در آن نقش داشت و مقصر است.

 

اینکه گفته می شود که ترامپ هیچ برنامه ای برای نحوه خروج و یا تخلیه نیروهای امریکایی و متحدان آنها ارائه نکرده بود، نه تنها از دولت بایدن رفع مسئولیت نمی کند؛ بلکه آن را بیشتر مسئول قرار می دهد؛ زیرا وقتی واضح است که ترامپ برنامه ای برای این امور نداشته، پس باید بایدن برنامه ای را تدوین و ارائه می کرد که افتضاح به بار نمی آورد و به تعمیق و گسترش فاجعه منجر نمی شد؛ اتفاقی که رخ نداد و در نتیجه، خروج شرم آور امریکا از افغانستان بسیار پرهزینه و مرگبار بود.

 

در این سند آمده است در ماه‌های پیش از خروج از افغانستان دولت جو بایدن تصمیم گرفته که برای پرهیز از نشان دادن عدم اعتماد علنی به دولت افغانستان «درباره بدترین اتفاقات احتمالی پیش رو» آشکار صحبت نکند.

 

این نیز نمی تواند نقش دولت به رهبری جو بایدن در بروز فاجعه را توجیه کند؛ بلکه آن را تشدید می کند و مورد تاکید قرار می دهد؛ زیرا به معنای آن است که کاخ سفید برای عادی نشان دادن وضعیت، واقعیت اصلی را مخفی نگه داشته و به قربانیان اجازه نداده تا تدابیر و تمهیدات لازم را برای بدترین سناریو در نظر بگیرند. این در حالی است که زمان کافی برای این امر وجود داشت و وقایع فاجعه باری که در این زمینه رخ داد، کاملا قابل مهار و پیشگیری بود؛ همانگونه که امریکا از حمله منسوب به داعش خبر داشت؛ اما عمدا جلو آن را نگرفت و در نتیجه نزدیک ۲۰۰ شهروند افغانستان را به طرزی فجیع و تکان دهنده به کام مرگ فرستاد.

 

دولت امریکا اذعان کرده که باید عملیات تخلیه از افغانستان را زودتر انجام می‌داد و به همین دلیل سیاست خود را به گونه‌ای تغییر داده است که عملیات این‌چنینی را در آینده در صورت وخیم تر شدن شرایط امنیتی زودتر آغاز کند.

 

این یکی دیگر از موارد تقصیر دولت بایدن است؛ زیرا اگر برنامه خروج را زودتر شروع نمی کرد، زمان برای آمادگی بیشتر به منظور مهار فاجعه یا به حداقل رساندن تبعات یک خروج ناگهانی وجود داشت.

 

جان کربی؛ سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید گفت: «ما به وضوح سرعت تحرک طالبان در سراسر کشور را درست ارزیابی نکردیم.»

 

این می تواند دروغ باشد؛ چرا که امریکا در زمینه واگذاری سرزمین ها به طالبان ماه ها پیش بر دولت کابل، فشار وارد می کرد و نیروهای امنیتی افغان را از جنگیدن با طالبان برحذر می داشت؛ بنابراین، سرعت واگذاری کشور به طالبان، کاملا تحت نظارت امریکا و ناتو قرار داشت و امریکا هیچگاه در برابر یک عمل انجام شده قرار نگرفت.

 

این سند مستقیما به اشتباه مقام‌های امریکایی اشاره نمی‌کند؛ اما در دو جا بر تغییر سیاست دولت در این زمینه و اولویت دادن به تخلیه سریع تاکید شده و اضافه می‌کند که در «اتیوپی و اوکراین» دولت امریکا به همین شکل عمل کرده است.

 

جو بایدن ضرب‌الاجل ۳۱ آگست را با وجود درخواست‌های زیاد تمدید نکرد و گفت: "هرچه زودتر این ماموریت را تمام کنیم بهتر است." طالبان نیز با هرگونه تمدید ضرب الاجل پس از تاریخ ۳۱ آگست برای خروج کامل نیروهای امریکایی مخالفت کردند.

 

به این ترتیب، تصمیم در این زمینه توسط ترامپ گرفته نشد؛ بلکه از سوی کسی اتخاذ شد که درباره بحران افغانستان و رویکرد خود نسبت به دورنمای این جنگ، ماه ها سکوت کرد و در نهایت با اتخاذ تصمیم های ناگهانی، فاجعه آفرید و موجب یکی از بدنام ترین شکست های امریکا در تاریخ مداخلات نظامی آن کشور شد.

 

امریکا و کشورهای غربی در آن زمان اعلام کردند که حدود ۱۲۴ هزار نفر را تا ۳۰ آگست از طریق هوایی تخلیه کرده اند.

 

این هرگز نمی تواند یک نقطه نورانی قابل افتخار برای نیروهای امریکایی باشد؛ زیرا همه کسانی که از کشور منتقل شدند، به شرایط مطلوب خویش دست نیافتند. چندین نفر از بال های هواپیما افتادند یا زیر چرخ های آن کوبیده شدند و جان باختند. ده ها کودک از خانواده های شان جدا شدند و سرنوشت غم انگیزی پیدا کردند. خانواده های زیادی، متلاشی شدند و تمام هستی و اندوخته خود را از دست دادند. هزاران نفر هنوزهم در پایگاه های نظامی، اردوگاه های پناهجویی یا کمپ های امنیتی متروکه در کشورهای اروپایی، امریکایی، قطر، امارات و... سرگردان اند و سرنوشت شان مشخص نیست و به این ترتیب، یک فاجعه حقوق بشری تمام عیار رقم خورد که تبعات و عواقب آن ممکن است تا ماه ها در زندگی خانواده ها و افراد باقی بماند. افزون بر این، اگر امریکا و متحدانش ۱۲۴ هزار نفر را منتقل کردند، هزاران نفر دیگر را به امان خدا و به کام طالبان رها کردند.

 

دونالد ترامپ که توافق با طالبان را امضا کرده‌ در واکنش به این گزارش دولت بایدن گفته است بازی ضداطلاعات کاخ سفید آن است که او را به دلیل «تسلیم در افغانستان» مقصر اعلام کند.

 

او راست می گوید؛ چون تنها او مسئول نیست؛ بلکه مجریان این برنامه فاجعه هم مقصر اند و باید در کنار ترامپ و تیم او مجرم شناخته شوند.

 

در خلاصه غیرمحرمانه ۱۲ صفحه‌ای از این گزارش آمده است که پیمانی که دونالد ترامپ در قطر با طالبان امضا کرد «دست و پای جو بایدن را به شدت بسته بود.»

 

با این حال در میانه‌های این گزارش توصیه شده که دولت می‌توانست عملیات تخلیه را زودتر انجام دهد. در این گزارش در عین حال به «تنزل عامدانه» توسط دولت ترامپ اشاره شده است.

 

جان کربی گفت این عبارت به کاهش نیروهای امریکا در افغانستان در دوره دونالد ترامپ، آزاد کردن هزاران نفر از زندانیان طالبان و توافق دوحه اشاره دارد.

 

همان گونه که در بالا هم اشاره شد، شکی وجود ندارد که مقصر اصلی این رویداد فاجعه بار، ترامپ و تیم اوست؛ اما این چیزی از مسئولیت بایدن و دولت او کم نمی کند. در نهایت هر دو جریان دموکرات و جمهوری خواه در امریکا باید برای سال ها در برابر این افتضاح، شرم و فرافکنی، احساس رنج و عذاب کنند و هزینه های سنگین آن را بپردازند.

 

این گزارش در عین حال دولت وارتش افغانستان را در کنار تحلیل‌ نهادهای امنیتی و نظامی امریکا مقصر تاخیر در تخلیه افغانستان می‌داند.

 

دولت افغانستان، فاسد و دست نشانده و به شدت قومیت زده بود که از یکسو از امریکا فرمان می برد و از جانب دیگر، دست در دست طالبان نهاده بود و می خواست روند واگذاری قدرت به گونه ای انجام شود که اقوام غیرپشتون به طور کامل از قدرت حذف شوند و این اتفاق نیز رخ داد؛ زیرا پشتون های جمهوریت، منابع و بودجه و پول را به یغما بردند و پشتون های امارت، قدرت و حکومت و سلطه قومی بر سرنوشت مردم افغانستان را.

 

جان کربی گفت که جو بایدن «بر اساس توصیه بهترین مشاوران خود عمل کرده» و حاضر نشد بگوید که آیا آقای بایدن از نحوه خروج از افغانستان پشیمان است یا نه.

 

بدیهی است که بایدن احساس پشیمانی نمی کند؛ زیرا برای سران امریکا ارتکاب شنیع ترین جنایت ها علیه بشریت، یک موضوع عادی است و آنها از ابتدا هم به خاطر رهایی و نجات مردم افغانستان نیامده بودند تا در پایان به خاطر گرفتاری غم انگیز مردم، سرافکنده و شرمسار باشند.

 

در این میان اما امریکا دیر یا زود درخواهد یافت که قمار فاجعه بارش با سرنوشت مردم افغانستان، دامن خودش را نیز خواهد گرفت و تروریست های تولید افغانستان، روزی نوک پیکان حملات شان را به سمت منافع و امنیت ایالات متحده نشانه خواهند رفت.

 

محمدرضا امینی - جمهور