پاکستان در آستانه جنگ داخلی است؟

کمیته امنیت ملی پاکستان روز جمعه اعلام کرد که قصد دارد عملیات سراسری را برای ریشه‌کن کردن شبه‌نظامیان تندرو از جمله طالبان پاکستانی راه‌اندازی کند.

 

کمیته امنیت ملی پاکستان اعلام کرد: «در این نشست توافق شد که یک عملیات جامع همه جانبه همراه با تمام ملت و دولت آغاز شود که کشور را از شر تروریزم با قدرت و عزم تازه‌ای پاک کند.»

 

آخرین باری که ارتش این کشور عملیات همه‌جانبه را علیه شبه نظامیان طالبان پاکستانی انجام داد در سال ۲۰۱۴ بود که منجر به آواره شدن بیش از یک میلیون نفر و کشته شدن صدها نفر به ویژه اعضای طالبان پاکستانی شد.

 

در خبرنامه ارتش پاکستان نیز آمده که در جلسه کمیته امنیت ملی «بر اراده خنثی‌سازی نیات شوم دشمنان کشور» تاکید شد. 

 

عمران خان؛ رهبر حزب انصاف، در مورد جلسه شورای امنیت ملی گفته که حکومت می‌خواهد نیروهای مسلح را نه‌تنها در برابر قوه قضائیه؛ بلکه در برابر ملت قرار دهد.

 

در این شکی نیست که پاکستان پس از به قدرت رسیدن دوباره طالبان در افغانستان، درگیر یکی از بدترین بحران های امنیتی خود در سال های اخیر شده است. طالبان پاکستان، ارتش ملی گرای بلوچ و چندین گروه شورشی دیگر به منظور براندازی دولت اسلام آباد و استقرار «نظام اسلامی» به سبک افغانستان در پاکستان، وارد جنگ با ارتش آن کشور شده و هر روز حملات مرگباری را علیه مواضع نیروهای پاکستان، سازمان دهی می کنند.

 

در این میان، تلاش های فشرده و گسترده مقام های امنیتی پاکستان برای مهار این موج رو به توسعه ناامنی نیز علیرغم میانجی گری طالبان و شبکه حقانی در کابل به سرانجامی نرسیده و به نظر می رسد که استراتژيست های امنیتی پاکستان، تنها راه چاره را اقدام نظامی در مقیاس ملی دانسته اند.

 

با این حال، همان گونه که در واکنش عمران خان؛ نخست وزیر مخلوع پاکستان نیز آمده است، بخشی از این تصمیم می تواند سیاسی باشد و یا حتی اگر با انگیزه های سیاسی اتخاذ نشده باشد، پیامدهای سیاسی خواهد داشت.

 

به عنوان مثال، از دید ناظران، راه اندازی یک عملیات گسترده نظامی در سراسر پاکستان، می تواند منجر به برقراری وضعیت فوق العاده شود و هرگونه پروسه سیاسی در کوتاه مدت را با تاخیر و توقف رو به رو سازد. این در حالی است که تحریک انصاف به رهبری عمران خان با انحلال مجلس و دولت ایالتی پنجاب در نظر داشت تا در این منطقه، انتخابات زودهنگام برگزار شود و این انتخابات، مبنایی برای راه اندازی یک انتخابات زودهنگام سراسری برای تعیین سرنوشت دولت مسلط بر اسلام آباد قرار بگیرد. 

 

علیرغم مخالفت صریح مقام های کنونی پاکستان و شخص شهباز شریف؛ نخست وزیر با برگزاری انتخابات در ایالت پنجاب، دادگاه عالی پاکستان، عدم برگزاری انتخابات را غیرقانونی دانسته و بر برگزاری آن مهر تایید نهاده است.

 

در چنین شرایطی به باور مخالفان دولت شهباز شریف، راه اندازی یک عملیات نظامی به اصطلاح ضد تروریستی، حتی می تواند رأی دادگاه عالی را نیز نادیده بگیرد و با قرار دادن پاکستان در یک وضعیت فوق العاده، هرگونه روند روتین سیاسی را مختل کند.

 

از جانب دیگر، با توجه به هزینه ها و پیامدهای انسانی و حقوق بشری بسیار سنگین عملیات مشابه در سال ۲۰۱۴ میلادی، هیچ تضمینی وجود ندارد که این عملیات به اصطلاح ضد تروریستی به راستی بتواند اهداف امنیتی پاکستان را محقق سازد و به تصفیه کامل تروریست ها منجر شود. 

 

کارشناسان امنیتی می گویند که گروه های ستیزه جوی ضد پاکستانی پس از قدرت گیری دوباره طالبان در افغانستان، نسبت به سال ۲۰۱۴ بسیار قدرتمندتر شده اند، آموزش های بیشتری را فراگرفته اند، نیروهای قابل توجهی را جلب کرده و با خروج نیروهای امریکایی و ناتو به تسلیحات پیشرفته تری دست یافته اند. ضمن اینکه آنها اکنون از یک حمایت گسترده و هرچند پنهانی یک دولت حامی تروریزم در افغانستان هم برخوردار اند و به سادگی می توانند از تیررس نظامیان پاکستانی به پناهگاه های امن خود در افغانستان بگریزند، ضد حمله های خود علیه ارتش پاکستان را به سادگی از افغانستان، رهبری کنند و با استفاده از تسلیحات مرگبارتر و آموزش های پیچیده تر، هزینه ارتش پاکستان در جنگ پیش رو را به شدت بالا ببرند و عملیات قریب الوقوع را به یک جنگ فرسایشی و طولانی داخلی تبدیل کنند.

 

افزون بر این، نیروهای ناراضی از دولت و ارتش پاکستان از جمله احزاب، افراد و جریان های همسو با عمران خان نیز که این عملیات نظامی را علیه کارزارهای سیاسی مشروع خویش قلمداد می کنند آگاهانه به سمت واکنش های خشونت بار کشانده می شوند و این امر نیز خطر جنگ داخلی در پاکستان بحران زده و بی ثبات را تشدید می کند.

 

محمدرضا امینی - جمهور