نشست شانگهای؛ چرا افغانستان همچنان مساله اصلی است؟

نشست سالانه‌ شورای امنیت کشورهای عضو همکاری شانگهای روز چهارشنبه، ۹ حمل در دهلی برگزار شد.
 
پیشتر هند از برگزاری یک نشست ضد تروریزم با «محوریت افغانستان» خبر داده و گفته‌ بود که دهلی ‌نو با اشتراک بخش ضد تروریزم اعضای شانگهای، نشستی را با محوریت «بررسی وضعیت افغانستان» برگزار می‌کند.
 
در این نشست، دبیران امنیت ملی کشورهای عضو این سازمان درباره وضعیت افغانستان تبادل نظر کرده اند.
 
حضور فعال داعش در افغانستان از نگرانی‌های عمده سازمان همکاری شانگهای به شمار می‌رود.
 
طالبان نیز اخیرا اعلام کردند که چندین عملیات علیه گروه داعش در ولایت بلخ داشتند.
 
داعش پس از تسلط طالبان بر افغانستان مسئولیت حملات مرگباری را در نقاط مختلف افغانستان بر عهده گرفته و چندین حمله راکتی نیز به ازبکستان و تاجیکستان داشته است.
 
رسانه‌های هندی گزارش داده‌اند که انتظار می‌رود در نشست دبیران امنیت ملی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در دهلی، درباره تهدیدات ناشی از شاخه خراسان داعش، القاعده، لشکر طیبه و جیش محمد تبادل نظر شود.
 
این نشان می دهد که افغانستان علیرغم رویکرد تعامل گرایانه اکثر اعضای سازمان شانگهای در حوزه سیاسی با رژيم طالبان، از نظر امنیتی همچنان مساله اصلی و کانون نگرانی، تهدید و بحران محسوب می شود.
 
از سوی دیگر، اینکه افغانستان عضو ناظر سازمان شانگهای است؛ اما هیچ نماینده ای از طالبان در نشست دهلی دعوت نشد نیز خود این پیام روشن را به رژیم طالبان ارسال می کند که سازمان شانگهای به قدرت گیری طالبان به مثابه یک فرصت نگاه نمی کند؛ بلکه آن را تهدیدی آنی و بالفعل می داند که باید راهی برای مقابله و مهار آن پیدا شود.
 
بنابراین، برگزاری نشست شانگهای به رهبری هند در دهلی نو، فرای اینکه چه تصمیمی در آن اتخاذ می شود، این پیام قدرتمند را به طالبان ارسال کرد که وضعیت برای اعضای سازمان امنیتی منطقه ای، نه تنها بهبود نیافته؛ بلکه بدتر شده است؛ زیرا بازگشت طالبان به قدرت، حتی برای کشورهایی که با طالبان، رابطه و تعامل سیاسی دارند، نگران کننده است و وضعیت جاری در افغانستان، یک عامل بی ثباتی و تهدید علیه ثبات و امنیت منطقه ای محسوب می شود.
 
این چیزی است که در سخنرانی های اکثر دبیران امنیت ملی کشورهای عضو شانگهای در نشست دهلی نو نیز مورد تصریح قرار گرفت و این بیانگر موقعیت پیچیده و چشم انداز تیره حاکمیت طالبان بر افغانستان است؛ زیرا اثبات می کند که قدرت گیری طالبان، تنها موجب نگرانی، هراس و نارضایتی طیف های وسیع مردم افغانستان نشده؛ بلکه در عین حال، کشورهای همسایه و منطقه نیز عمیقا نگران اند و سیاست ها و راهبردهای امنیتی شان را بربنیاد این نگرانی، پی ریزی می کنند نه در چارچوب نگاه خوش بینانه به وضعیت کنونی و چشم انداز آینده افغانستان.
 
نکته دیگری که شکست طالبان در جلب اعتماد کشورهای همسایه و منطقه را نشان می دهد، ابراز نگرانی شدید و صریح کشورهای عضو سازمان شانگهای درباره احیای دوباره گروه های تروریستی دیگر در سایه حکومت طالبان در افغانستان است. این برخلاف ادعاهای مکرر سران طالبان است که می گویند هیچ گروهی تروریستی در افغانستان فعال نیست و آنها مصمم به مبارزه با تروریزم اند و اجازه نمی دهند که هیچ کشوری از خاک افغانستان، هدف حمله قرار بگیرد.
 
مساله قابل تامل این است که رشته عملیات های مرگبار طالبان در شهرهای مختلف کشور که گفته می شود علیه هسته های تروریستی داعش راه اندازی می شود نیز نتوانسته نگاه نگران کشورهای همسایه و منطقه نسبت به افغانستان زیر سیطره طالبان را تغییر دهد و هراس آنها درباره قدرت گیری دوباره جریان های تروریستی در سایه حکومت طالبان را مرتفع سازد.
 
به این ترتیب، افغانستان همچنان مساله اصلی امنیت منطقه ای است و سازمان شانگهای که از آن به عنوان بدیل ناتو در شرق یاد می شود، قدرت گیری طالبان را میراث ناتوی غربی می داند و برخلاف رویه سیاسی کشورهای عضو این سازمان، در حوزه امنیتی، طالبان را یک تهدید به شمار می آورد و در جستجوی راه هایی برای مهار و کنترل آن است.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور