تروریزم، خط فاصل طالبان و همسایگان

پنجمین دور نشست مشاوران امنیت ملی کشورهای همسایه و منطقه درباره افغانستان بدون حضور طالبان در مسکو برگزار شد.
 
مشاوران امنیت ملی روسیه، هند، ایران، قزاقستان، قرقیزستان، چین، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان در این نشست حضور داشتند.
 
نخستین روز این نشست با پیام مبارزه جدی علیه تروریزم در منطقه پایان یافت. آجیت دوال؛ مشاور امنیت ملی هند گفت که کشورهای منطقه باید در امر مبارزه با تروریزم یک‌پارچه عمل کنند.
 
او افزود که «تروریزم به یک تهدید بزرگ در منطقه تبدیل شده است… هیچ کشوری نباید اجازه داشته باشد از خاک افغانستان برای صدور تروریزم و ​​افراط‌گرایی استفاده کند.»
 
در همین حال، رییس‌ جمهور روسیه در این نشست گفت که وضعیت افغانستان پس از خروج امریکا بهتر نمی‌شود.
 
پوتین افزود که پس از خروج امریکا از افغانستان، سازمان‌های تروریستی بین‌المللی فعال‌تر می‌شوند و القاعده نیز در حال تقویت ظرفیت‌های خود است.
 
این نشست و اظهارات مقام های شرکت کننده در آن یکبار دیگر، این واقعیت را برجسته کرد که به قدرت رسیدن طالبان، نه تنها نگرانی های امنیتی کشورهای همسایه و منطقه را برطرف نکرده؛ بلکه بر وخامت و پیچیدگی وضعیت افزوده و چشم انداز ثبات منطقه را تیره تر کرده است.
 
مسایل مطرح شده در نشست امنیتی مسکو به طور عمده، ادعاهای طالبان درباره تامین امنیت، استقرار ثبات و مهار تروریزم در افغانستان را به چالش کشید و نشان داد که این ادعاها در کسب اعتماد جهان نسبت به دولت طالبان، ناکام بوده و طالبان نتوانسته به نگرانی های بزرگ موجود درباره پیوندهای پیچیده و مستحکم شان با تروریزم، پاسخ شفاف و قناعت بخش بدهد و اعتماد، حمایت و همکاری قدرت های همسایه و منطقه با رژيم جدید را به دست آورد.
 
نکته دیگر که البته به وضوح بیان نشد، این است کشورهای شرکت کننده در نشست مسکو، نگران تقویت تروریزم به عنوان نیروهای جایگزین ناتو و امریکا در افغانستان هستند. این چیزی است که به قدرت رساندن طالبان از سوی امریکا را نیز توجیه می کند و با هدف اساسی غرب برای احیای تروریزم در افغانستان و گسیل آن به کشورهای هدف در همسایگی افغانستان و منطقه، همسو می باشد.
 
شاید بربنیاد همین ارزیابی است که ولادیمیر پوتین؛ رییس جمهوری روسیه، معتقد است که پس از خروج نیروهای امریکایی و غربی، وضعیت امنیتی افغانستان بهبود نمی یابد و تروریزم احیا خواهد شد.
 
هند نیز برداشت مشابهی دارد و این دو قدرت، علیرغم منافع ناهمگونی که در افغانستان دارند، از این نظر که در جریان معامله استعماری دوحه میان امریکا و طالبان، نادیده گرفته شدند، وضعیت مشابه و مشترکی دارند و نگاه شان نسبت به آینده افغانستان نیز همسان است.
 
با توجه به این واقعیت، اغلب کشورهایی که در نشست مشاوران امنیت ملی کشورهای منطقه در مسکو شرکت کردند، نسبت به طالبان بدبین اند، قدرت گیری آنها را یک خطر ارزیابی می کنند، توسعه تروریزم در افغانستان را یک تهدید بالفعل و آنی می دانند و اصولا بازگشت طالبان به قدرت را یک پروژه امریکایی تلقی می کنند که هدف غایی آن، توسعه ناامنی و بی ثباتی از مبدأ افغانستان به سراسر منطقه است.
 
در این میان، وضعیت نامساعد اقتصادی و فاجعه فراگیر انسانی نیز به تروریزم به سادگی امکان توسعه و تقویت را اعطا می کند و تصور می شود که این شرایط هم در راستای هدف بزرگتر امریکا – طالبان یعنی تبدیل افغانستان به کانون امن و مصون رشد و توسعه تروریزم می باشد.
 
افزون بر این، پروژه داعش که در آستانه خروج نیروهای غربی از افغانستان، ایجاد شد و به طرز پرسش برانگیزی توسعه پیدا کرد و همزمان با خروج نیروهای امریکایی، وارد مرحله عملیاتی شد نیز برداشت های بالا را تقویت می کند.
 
گزارش های تازه حاکی است که داعش به طور شتابناکی به شبکه تولید و قاچاق تریاک در افغانستان ملحق شده و این امر، امکان رشد سریع این نیروی جهنمی را چندین برابر افزایش می دهد.
 
البته هیچیک از این تحولات، بدون دخالت قدرت های استعماری و سازمان های استخباراتی، امکان پذیر نیست و این همان چیزی است که به نگرانی های بیشتر درباره چشم انداز امنیتی افغانستان و منطقه دامن می زند و فاصله دولت طالبان به مثابه بستر امن رشد و گسترش تروریزم و بی ثباتی را با کشورهای همسایه و منطقه افزایش می دهد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور