جمهور - روسیه در برابر غرب؛ صدای پای جنگ سوم

شماری از ناظران نگران اند که اقدام پوتین برای توسل به تسلیحات هسته ای یا حتی لفاظی های تحریک آمیز و تهدیدکننده با رویکرد اتمی میان روسیه و غرب، در نهایت جنگ اوکراین را به مقدمه بروز یک جنگ جهانی تمام عیار تبدیل کند و فجایع جاری در اوکراین را به سراسر جهان، تعمیم دهد.

ولادیمیر پوتین فرمان بسیج نیروهای مسلح روسیه «برای دفاع از سرزمین مادری‌» را صادر کرده و غرب را به تلاش برای نابودی روسیه متهم کرده است.

این اولین فرمان بسیج نسبی نیروهای ذخیره روسیه از زمان جنگ جهانی دوم به این سو است.

آقای پوتین به غرب هشدار داد که اگر به آنچه او «باج‌خواهی هسته‌ای» خواند ادامه دهد، روسیه با تمام توان زرادخانه وسیع خود پاسخ خواهد داد.

رئیس ‌جمهوری روسیه در سخنان خود گفت غرب نشان داده است که خواهان صلح بین اوکراین و روسیه نیست.

او پس از صدور فرمان بسیج نسبی نیرو، تهدید کرد اگر تمامیت ارضی روسیه در معرض تهدید قرار گیرد، «برای دفاع از روسیه و مردم، از تمام امکانات خود استفاده خواهیم کرد. این تبلیغات نیست.»

آقای پوتین گفت غرب از روسیه باج‌گیری می‌کند؛ اما روسیه سلاح‌های زیادی برای پاسخ دادن دارد.

سخنرانی تازه آقای پوتین، فرمان او برای بسیج عمومی نیروهای ذخیره روسیه و تهدیدش برای مقابله با باج خواهی هسته ای غرب، موجی از واکنش های منفی و ابراز نگرانی وسیع را در میان قدرت های اروپایی، ناتو و امریکا برانگیخته است.

کارشناسان مسایل استراتژيک هم می گوید که اقدام پوتین همزمان با اعلام برگزاری همه پرسی در مناطق تحت کنترل روسیه در شرق اوکراین برای منضم کردن این مناطق به خاک روسیه، نشانگر آن است که روسیه برای سناریوهای دشوارتر در جنگ اوکراین آماده می شود.

شماری از ناظران غربی حتی هشدار داده اند که ادامه دخالت بی پروای غرب در جنگ اوکراین برای درهم شکستن روسیه، ممکن است با واکنش های غیرقابل پیش بینی مسکو همراه شود که استفاده تاکتیکی از تسلیحات هسته ای و دیگر توانمندی های استراتژيک ارتش روسیه می تواند بخشی از آن باشد.

پوتین پیش از این نیز در پاسخ به تهدید تمامیت ارضی روسیه از سوی اوکراین و متحدان غربی آن، به نیروهای اتمی کشورش دستور آماده باش داده بود.

بر این اساس، فراخواندن بخشی از نیروهای ذخیره ارتش روسیه که پس از جنگ دوم جهانی بی سابقه توصیف شده، نگرانی های بزرگی را در غرب برانگیخته است. در حالی که مقام های سیاسی قدرت های غربی معتقد اند که این تصمیم، نشانگر تضعیف شدید ارتش روسیه در جنگ اوکراین و تلاش پوتین برای جبران خسارت ها و تلفاتی است که نیروهای روسی در جریان این جنگ، متحمل شده اند، است؛ اما فرماندهان نظامی و تحلیلگران مسایل راهبردی در غرب هشدار می دهند که تهدید تازه پوتین را هرگز نباید کوچک شمرد و آن را باید جدی گرفت.

خود رییس جمهور روسیه هم در نطق ویدیویی تازه اش تاکید کرد که پاسخ پشیمان کننده به تهدیدهای هسته ای غرب، یک موضع تبلیغاتی نیست. معنای سخن او این بود که غرب هرگز نباید قدرت و توان و طاقت و صبر روسیه را آزمایش کند؛ زیرا به گفته او، قدرت حداکثری روسیه، دفاع از سرزمین مادری را تضمین خواهد کرد.

نکته دیگر اینکه سخنرانی تازه پوتین و نیز اقدام به برگزاری رفراندوم در شرق اوکراین برای انضمام «دونباس» به خاک روسیه، هرگز به کاهش تنش و فروکش کردن بحران ناشی از جنگ اوکراین منجر نخواهد شد و غرب به احتمال قوی برای ضربه زدن به روسیه، همچنان روی نیروهای اوکراینی که در حال حاضر به نیابت از غرب علیه روسیه می جنگند، سرمایه گذاری خواهد کرد و به این ترتیب، جنگ جاری، همچنان طولانی خواهد بود.

انضمام شرق اوکراین به خاک روسیه، بهانه لازم برای کلید زدن یک نبرد طولانی، مرگبار و فرسایشی علیه روسیه توسط غرب را فراهم می کند. بنابراین، رهبران کرملین در پی الحاق دونباس به خاک روسیه، باید راه هایی نیز برای مهار مقاومت مسلحانه اوکراینی ها علیه خودشان پیدا کنند تا پرونده این جنگ فرساینده، ویرانگر، پرهزینه و احتمالا طولانی هرچه زودتر بسته شود.

ضرورت پایان دادن به این جنگ به نفع روسیه نیز خطر استفاده تاکتیکی و تهدیدآمیز از تسلیحات هسته ای حتی به صورت محدود از سوی روسیه را تقویت می کند؛ کاری که امریکا در جریان جنگ جهانی دوم علیه جاپان انجام داد و به پیروزی دست یافت.

با این حال، شماری از ناظران نگران اند که اقدام پوتین برای توسل به تسلیحات هسته ای یا حتی لفاظی های تحریک آمیز و تهدیدکننده با رویکرد اتمی میان روسیه و غرب، در نهایت جنگ اوکراین را به مقدمه بروز یک جنگ جهانی تمام عیار تبدیل کند و فجایع جاری در اوکراین را به سراسر جهان، تعمیم دهد.

آنچه این نگرانی را تقویت می کند این است که شرایط امروز با دوران جنگ جهانی دوم فرق می کند. شماری کشورهای مسلح به تسلیحات اتمی گسترش پیدا کرده و از سوی دیگر، هیچ اطمینانی وجود ندارد که جهان امروز، استفاده روسیه از تسلیحات اتمی برای پیروزی در جنگ اوکراین را تحمل کند و این اقدام به بروز درگیری های بزرگتر میان ابرقدرت های متخاصم در زمین اوکراین و فراتر از آن، منجر نخواهد شد.

محمدرضا امینی - جمهور