ائتلاف روسیه و چین؛ قدرت به شرق منتقل می‌شود؟

ولادیمیر پوتین؛ رئیس جمهور روسیه برای حضور در نشست سران سازمان همکاری شانگهای وارد ازبکستان شد.
 
او قرار است به زودی با شی جین پینگ؛ همتای چینی خود دیدار کند.
 
این اولین دیدار آنها از زمان حمله روسیه به اوکراین خواهد بود.
 
روابط اقتصادی و راهبردی دو کشور از زمان گفتگوهای مستقیم پوتین و شی در ماه فبروری در پایتخت چین تقویت شده است.
 
کرملین پیش از این اعلام کرده بود که این دیدار و اجلاس، «جایگزینی» بر جهان غربی خواهد بود که پس از جنگ اوکراین، روسیه را در عرصه جهانی منزوی کرده است.
 
یوری اوشاکوف؛ سخنگوی سیاست خارجی کرملین گفت که آقای پوتین همچنین با رهبران هند، پاکستان و ترکیه دیدار خواهد کرد؛ اما دیدار او با رهبر چین «از اهمیت ویژه ای برخوردار است».
او گفت که این نشست «زمینه ساز تغییرات سیاسی بزرگ» خواهد بود.
 
بربنیاد همین نگرش است که غرب با وسواس و دقت فزاینده ای دیدار مهم پوتین و شی در ازبکستان را رصد خواهد کرد. برای غربی ها اهمیت فراوانی دارد که دو رهبر قدرتمند در نهایت به چه توافقاتی دست می یابند.
 
به جز توافقات، سایر جزئیات این دیدار هم اهمیت زیادی دارد و بدون شک، تحلیلگران غربی به طور دقیق همه آنها را زیر نظر خواهند داشت تا با آنالیز آن به یک جمع بندی نزدیکتر از روابط دو کشور و تاثیرش بر قطب بندی قدرت جهانی دست پیدا کنند.
 
همان گونه که سخنگوی روابط خارجی کرملین هم تصریح کرده، روسیه در نظر دارد بیش از هر زمان دیگری به چین نزدیک شود. این نیازی است که به ویژه پس از جنگ اوکراین و تحریم های فزاینده غرب علیه روسیه، تشدید شده است.
 
روس ها اگرچه طی روزهای اخیر در حال عقب نشینی از شرق اوکراین هستند و این امر، قدرت های اروپایی و امریکا را که به طور آشکار از دولت کی‌یف حمایت می‌کنند و در یک جنگ نه چندان نیابتی با روسیه در زمین اوکراین شرکت دارند، خوشحال و امیدوار به شکست پوتین کرده است؛ اما انتظار نمی رود که رهبری کرملین در آینده نزدیک تن به شکست بدهد؛ شکستی که در نتیجه آن، موقف غرب برای رهبری جهان، مستحکم تر خواهد شد و برنامه های آرمان گرایانه پوتین برای انتقال قدرت به شرق با احیای تسلط روسیه بر نیمکره شرقی جهان، نقش بر آب خواهد گشت.
 
یکی از راه های روسیه برای درهم شکستن جبهه غرب در اوکراین و سایر عرصه ها ایجاد یک ائتلاف قدرتمند با چین است. این از نظر سیاسی، نظامی، اقتصادی و ژئوپولیتیک، اهمیت به سزایی برای روسیه دارد. روس ها از نظر سیاسی می توانند از انزوای مورد نظر غرب، خارج شوند و علیرغم تقلای مذبوحانه امریکا و اروپا برای منزوی کردن پوتین، او متحدان تازه ای در شرق پیدا می کند. به لحاظ نظامی هم آنالیز غربی ها حاکی است که ارتش روسیه هزاران نیروی خود را در جنگ اوکراین از دست داده و به دلیل تحریم های غرب، کارخانه های تولید تسلیحات آن نیز به شدت با محدودیت در تامین قطعات، رو به رو شده اند. بنابراین، کرملین تلاش می کند از کشورهایی مانند ایران و چین کمک بگیرد. از حیث اقتصادی، غرب تصور می کرد که با تلاش اروپا برای کاهش وابستگی به انرژی صادراتی روسیه، اقتصاد شدیدا وابسته به نفت و گاز آن کشور به شدت آسیب ببیند و در نتیجه بیش از گذشته، کوچکتر شود؛ اما توسعه روابط اقتصادی با چین می تواند یک مشتری ثروتمند و پرمصرف تازه برای انرژی صادراتی روسیه پیدا کند و از آنسو، شرکت های چینی هم با سرمایه گذاری در بازار روسیه، جای خالی شرکت های غربی را پر می کنند. از منظر ژئوپولیتیک اما وضعیت کمی پیچیده است. چینی ها نسبت به قدرت گیری روسیه در شرق، نگرانی دارند و دو کشور حتی در گذشته هم رقبای سنتی برای تسلط بر سرنوشت ملت های دیگر بوده اند.
 
از جانب دیگر، پکن تاکنون تلاش کرده است در جنگ اوکراین، میان دو خط حرکت کند به گونه ای که نه با تحریم روسیه و کمک تسلیحاتی غرب به اوکراین همراه شود و نه به اندازه ای به روسیه نزدیک شود که ظن مشارکت اش در یک ائتلاف نظامی و راهبردی علیه اوکراین و حتی غرب، قوت بگیرد و ناخواسته در معرض مجازات های اقتصادی، تحریم، انزوا و... واقع شود.
 
با اینهمه برای پکن هم درست مانند کرملین، انتقال قدرت به شرق، ایده ای عالی محسوب می شود که در پی قطبی گری های داخلی در امریکا و تضعیف موقعیت جهانی ایالات متحده برای رهبری جهان چندقطبی که روز به روز، نظم نوین ۷۵ ساله را به چالش می کشد، امروز یک زمینه مناسب برای تحقق پیدا کرده است؛ اما اینکه آیا ائتلاف با روسیه درگیر یک جنگ پرهزینه، مرگبار و فرسایشی، گزینه مناسبی برای رهبران محتاط و محافظه کار چین برای دستیابی به هدف انتقال قدرت به شرق محسوب می شود یا نه، موضوعی است که هنوز در ابهام است.