ملا یعقوب در قطر چه می‌کند؟

ملا یعقوب مجاهد؛ سرپرست وزارت دفاع طالبان که روز سه شنبه ۱۴ سرطان در رأس هیاتی وارد دوحه؛ پایتخت قطر شده بود، با تمیم بن حمد آل ثانی؛ امیر آن کشور دیدار کرده است.
 
این در حالی است که هفته گذشته امیرخان متقی؛ سرپرست وزارت خارجه طالبان نیز به قطر رفت و با نمایندگان دیپلماتیک اروپایی و امریکایی دیدارهایی داشت.
 
این نخستین سفر رسمی یک مقام نظامی بلندپایه طالبان به یک کشور خارجی خوانده می شود. این سفر در حالی صورت می گیرد که هنوز هیچ کشوری - حتی قطر- دولت طالبان را به رسمیت نشناخته و شماری از اعضای کابینه آن نیز هدف تحریم های بین المللی هستند.
 
با این حال، اینکه بلندپایه ترین مقام نظامی طالبان می تواند به طور آزادانه به یک کشور خارجی سفر کند، به تنهایی یک دستاورد دیپلماتیک برای طالبان به حساب می آید؛ زیرا نشان می دهد که تحریم ها و محدودیت های بین المللی برای منزوی کردن آنها نتیجه بخش نیست و طالبان می توانند بدون اعتنا به این تحریم ها حتی مناسبات نظامی خود را نیز با کشورهای دیگر گسترش دهند.
 
در این میان اما این پرسش مطرح است که آیا به راستی طالبان امکان توسعه همکاری های نظامی خود با کشورهای دیگر را دارند؟
 
برای پاسخ به این پرسش، کشورها را باید به دو دو دسته کلی تقسیم کرد: یکی کشورهایی که از طالبان هم در گذشته و هم در حال حاضر، حمایت کرده و می کنند، و دوم کشورهایی که پس از تسلط طالبان بر افغانستان، روابط سیاسی خود با طالبان را گسترش داده اند.
 
کشورهایی مانند پاکستان و قطر در گروه اول قرار می گیرند؛ کشورهایی که حتی قبل از واگذاری قدرت سیاسی و نظامی کشور توسط امریکا و دولت سرنگون شده به طالبان، از آنها حمایت می کردند و پول، سلاح و تجهیزات نظامی در اختیارشان می گذاشتند.
 
قطر اما یک قدرت نظامی قابل اعتنا به حساب نمی آید؛ میکروکشوری کوچک و کم جمعیت در حاشیه خلیج فارس که مانند اغلب رژيم های عربی، امنیت خود را مرهون حضور نظامیان امریکایی است. قطر در عین حال، سالانه مبالغ هنگفتی از پترودالرهای انبوه اش را صرف خرید سلاح از امریکا و اروپا می کند؛ کاری که دیگر کشورهای عربی هم به آن مبادرت می ورزند.
 
چنین کشوری بدون شک به منظور برقراری روابط نظامی یکجانبه برای یک دولت نوبنیاد، یک گزینه مناسب به حساب نمی آید؛ زیرا انتظار نمی رود که مثلا قطر برای طالبان از امریکا و اروپا سلاح بخرد؛ زیرا خودش تولیدکننده و صادرکننده سلاح نیست.
 
بنابراین، سفر ملا یعقوب به دوحه، اهمیت نمادین دارد؛ به ویژه از این حیث که راه او برای سفر به کشورهای دیگر را باز می کند و تابو و طلسم همکاری نظامی با طالبان از سوی کشورهای دیگر را می شکند.
 
از جانب دیگر، قطر به گونه ای قطب ارتباطات طالبان با دنیای بیرون به شمار می رود. نخستین دفتر سیاسی مشروع طالبان در دوحه واقع شده است؛ جایی که طالبان با استفاده از آن توانستند به یک توافق تاریخی با امریکا دست پیدا کنند که از رهگذر آن دولت را در کابل بدون جنگ، تصاحب کردند.
 
امیرخان متقی و دیگر مقام های دولت طالبان هم بارها برای گفتگو با نمایندگان جهان به قطر سفر کرده اند. بنابراین، یکی دیگر از اهداف ملا یعقوب برای سفر دو روزه به دوحه، تلاش او برای برقراری ارتباط با کشورهای دیگر و امکان سنجی ایجاد همکاری های نظامی با جهان می باشد.
 
صرف نظر از اینکه سرپرست وزارت دفاع طالبان در جریان این سفر از نظر نظامی چه به دست می آورد یا نمی آورد، نفس انجام این سفر برای طالبان یک دستاورد به حساب می آید؛ زیرا به شکستن حلقه انزوای آنها کمک می کند و در آینده به عادی سازی برقراری ارتباطات نظامی میان طالبان و کشورهای جهان، منجر خواهد شد. شاید مهم ترین انگیزه سفر فرزند ملا عمر به قطر نیز همین باشد؛ نه لزوما امضای یک توافقنامه نظامی بزرگ و ارزشمند با دولتی که خود برای تامین امنیت خویش، نیازمند حمایت های امریکا است.
 
نرگس اعتماد - جمهور