دارایی مردم افغانستان، وجه‌المعامله امریکا و طالبان؟

کریم خرم؛ رییس دفتر حامد کرزی به گزارش مذاکره امریکا و طالبان بر سر ذخایر ارزی افغانستان واکنش نشان داده و گفته است: "اگر گزارش واشنگتن پست درست باشد، امریکا و طالبان بر سر چگونگی استفاده از پول ذخایر ارزی غصب شده افغانستان گفتگو می‌کنند. در حالی که این ذخایر برای مصرف نیست."
 
او گفته که در ابتدا غصب دارایی عامه افغانستان توسط امریکا کاری غیرقانونی بود. دوم این‌که این پول برای مصرف نیست، و سوم این‌که امریکا چگونه در مورد سرمایه یک ملت با کسانی مذاکره می‌کند که حاضر نیست خودش آنان را به رسمیت بشناسد؟
 
روزنامه واشنگتن پست به تازگی گزارش داده که مقام‌های ارشد حکومت امریکا با طالبان در مورد چگونگی استفاده از ذخایر ارزی بانک مرکزی افغانستان کار می‌کنند.
 
این روزنامه افزوده که دوطرف روی ایجاد سازوکاری گفتگو می‌کنند تا طالبان برای مهار گرسنگی و بحران بشری از ذخایر ارزی مسدودشده بانک مرکزی افغانستان در امریکا استفاده بتوانند.
 
بر این اساس، مذاکرات امریکا و طالبان به نقطه ای حساس و حیاتی رسیده است؛ به ویژه برای طالبان که آزادی پول های ملی کشور برای ادامه حیات حاکمیت شان، ارزشی تعیین کننده و سرنوشت ساز دارد.
 
با وجود اینکه امریکایی ها تصریح می کنند که دارایی های مسدودشده افغانستان حتی اگر آزاد هم شود در اختیار طالبان قرار نخواهد گرفت؛ اما واقعیت این است که طالبان حاکم بلامنازع کشور هستند و هیچ راه دیگری جز تصاحب این پول ها توسط آنان وجود ندارد.
 
این در حالی است که ملاحظات و دغدغه های مطرح شده از سوی کریم خرم کاملا درست و واقع بینانه است؛ زیرا اول اینکه این پول متعلق به طالبان و هیچ دولت دیگری نیست. صرف حاکمیت یک دولت لزوما به معنای آن نیست که حق دسترسی و مصرف ذخایر بانک مرکزی در حیطه صلاحیت آن دولت باشد. این پول ها مانند گنجینه باختر، یک سرمایه ملی است که هیچ دولتی نباید به آن دست ببرد. اما آیا طالبان به چنین اصلی پایبند اند؟ آیا برای امریکا رعایت این اصل، اهمیت دارد؟
 
این پول، پشتوانه ارزی پول ملی است و اگر مصرف شود دیگر هیچ تضمینی برای حفظ ثبات پول ملی وجود نخواهد داشت. بنابراین، آزادی پول های بلوکه شده به بهانه بازگرداندن ثبات اقتصادی به کشور، دقیقا نتیجه عکس می دهد؛ زیرا پشتوانه ارزی کشور را به یک اقتصاد مریض، از هم گسیخته، بحران زده و نابسامان تزریق می کند؛ بدون آنکه تضمینی برای حفظ آن وجود داشته باشد.
 
دوم اینکه هیچگونه ضمانت و شفافیتی وجود ندارد که بربنیاد آن، پول های ملی صرف اهداف ایدئولوژيک طالبان نشود و برای مصالح بزرگتر متعلق به حیات جمعی مردم افغانستان، هزینه شود. بنابراین، این تاکید که طالبان نباید به آن دسترسی داشته باشند و این پول نباید در خدمت اهداف جناحی، قومی و ایدئولوژیک آنها باشد، یک فرافکنی محض و غیرقابل باور است.
 
مساله دیگر هم این است که امریکا در صدد کسب امتیاز از طالبان به مثابه حاکم بر سرنوشت افغانستان است. این برداشت که هدف امریکا از انسداد دارایی های ملی، صرفا صیانت از این پول به نفع مردم افغانستان است، یک تصور ساده لوحانه است. امریکا به تنها چیزی که می اندیشد، منافع و اهداف استراتژيک و هژمونیک خودش است و این کاملا عقلانی و قابل انتظار می باشد. بنابراین، نمایندگان واشنگتن با طالبان درباره بهبود وضعیت مردم افغانستان، گفتگو نمی کنند؛ زیرا برای امریکایی ها هرگز وضعیت افغان ها ارزش و اولویت نداشته است؛ چه زمانی که آنها به طور مستقیم بر افغانستان مسلط بودند، چه هنگامی که با طالبان برای ساقط کردن دولت قبلی و فرار از کشور، به طور پنهانی تبانی کردند و چه اکنون که با طالبان روابط مستقیم و رسمی ندارند.
 
این اشاره کریم خرم که امریکا پول مردم افغانستان را به دولتی می دهد که خود آنها را به رسمیت نمی شناسد، نکته قابل تأملی است و نشان می دهد واشنگتن برای دستیابی به منافع و اهدف خود، حتی به مشروعیت ملی و بین المللی طرف مقابل خود هم اهمیت نمی دهد، مهم این است که آزادی این پول تا چه اندازه می تواند به تامین منافع مشروع و غیرمشروع امریکا کمک کند.
 
نتیجه اینکه دارایی های ملی مردم افغانستان، همانگونه که انتظار می رفت، سرانجام وجه المعامله امریکا و طالبان قرار می گیرد؛ بدون آنکه به آسیب های این معامله توجه شود، سرنوشت این پول ها اهمیتی داشته باشد و اثرگذاری آزادی آن بر زندگی میلیون ها نفر دغدغه و اولویت دوطرف این تعامل باشد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور