آیا داعش، طالبان را به هند نزدیک می‌کند؟

رسانه‌های هندی گزارش داده‌اند که دولت این کشور پس از حمله مرگبار روز شنبه بر معبد هندوها در کابل تصمیم گرفته‌است که برای بیش از 100 شهروند اهل هنود و سیک افغانستان ویزای فوری الکترونیک بدهد.
 
رهبران جامعه سیک در افغانستان اخیرا تخمین می‌زنند که فقط ۱۴۰ سیک از جمعیت ۱۰۰ هزار نفری در دهه ۱۹۷۰ در افغانستان باقی مانده‌اند.
 
گروه داعش، مسئولیت حمله مرگبار روز شنبه را که در آن 9 تن کشته و زخمی شدند بر عهده گرفته‌است.
 
داعش مسئولیت این حمله را پذیرفته و گفته است که آن را در پاسخ به اهانت به پیامبر اسلام از سوی دو عضو حزب حاکم هند انجام داده است.
 
فرماندهی امنیه طالبان در کابل گفته که در حمله مهاجمان بر عبادتگاه‌ هندوها در پایتخت دو نفر کشته و ۷ نفر دیگر زخمی شده‌اند. شاهدان عینی اما تعداد تلفات را به مراتب بیش‌تر می‌دانند.
 
سوبرامانیام جی شنکر؛ وزیر خارجه هند این حمله را محکوم کرده و افزوده‌ که هند از این حمله جدا نگران است.
 
شماری از کارشناسان در برداشتی کلاسیک و کلشیه ای معتقد اند که حمله روز شنبه بر اقلیت هندو و سیک کشور که واکنش و نگرانی هند را نیز برانگیخته، به هدف تخریب روابط در حال احیای طالبان و دهلی نو صورت گرفته است؛ روابطی که در پی سفر اخیر یک هیات هندی به کابل و گزارش مثبت آن به استراتژیست های سیاست خارجی دهلی درباره تضمین، تعهد و تمایل طالبان به تامین امنیت مراکز دیپلماتیک هند و احیای روابط میان دوطرف، انتظار می رود در آینده نزدیک از سر گرفته شود؛ اگرچه پیش بینی می شود که این روابط، هرگز مانند گذشته، راهبردی نخواهد بود؛ بلکه هند به طور محدود و صرفا به منظور نظارت بر طالبان، صیانت از منافع خود در معادلات افغانستان و منطقه، پیگیری نگرانی های امنیتی اش در کشمیر و سایر مناطق، ایجاد موازنه میان نفوذ اسلام آباد و دهلی در افغانستان و البته تسهیل روند صدور ویزا برای هزاران دانشجو، تاجر، بیمار و فعالان عرصه های مختلف برای سفر به هند و بالعکس، سفارت خود در کابل را خواهد گشود.
 
با این حال، نکته مهمی که در این میان باید مورد توجه قرار بگیرد این است که طالبان به سرعت تلاش کردند حمله بر هندوها را مهار کنند. آنها با حداکثر قدرت وارد شدند و سخنگویان شان نیز به طور عامدانه بر این امر تاکید کردند که «خیلی زود» توانستند حمله را مهار کنند، مهاجمان را از پا درآورند و از بزرگتر شدن ابعاد فاجعه، جلوگیری کنند.
 
یکی از انگیزه های کوچک نشان دادن آمار تلفات این رویداد نیز به احتمال قوی همین است که طالبان نگذاشتند آسیبی جدی به عبادت کنندگان سیک وارد شود.
 
به این ترتیب، برخلاف حمله های مشابه در سال های گذشته بر اقلیت هندو و سیک و نیز مراکز دیپلماتیک هند در کابل، جلال آباد و...، این بار به نظر نمی رسد دهلی نو انگشت اتهام را به سوی طالبان نشانه برود؛ بلکه بالعکس، این حمله که داعش مسئولیت آن را پذیرفته، حتی می تواند طالبان و هند را به برقراری روابط نزدیک تر ترغیب کند.
 
دلیل آن از سوی طالبان این است که آنها می توانند از کارت داعش و هراس امنیتی که پیرامون آن برای قدرت های همسایه و منطقه ایجاد می شود، به خوبی برای تحکیم موقعیت خود استفاده کنند. همین کارت تاکنون توانسته کشورهای قابل توجهی را به همکاری با طالبان مجبور کند. روسیه، ایران، جمهوری های آسیای میانه و... بخشی از نمونه ها در این زمینه هستند.
 
نکته دیگر هم این است که طالبان پیش از این، از پاکستان خواسته بودند که مانع از ورود جنگجویان داعش از خاک خود به قلمرو افغانستان شود؛ درخواستی که با خواسته ای مشابه از سوی پاکستان پاسخ داده شد. با این حال، این واقعیت که پاکستان هم در عقب این پروژه ضد امنیتی منطقه ای قرار دارد، قابل تردید نیست. بنابراین، هند به دلیل دشمنی سنتی اش با پاکستان از یکسو و نگرانی از گسترش پروژه داعش در منطقه از جانب دیگر، مجبور است با طالبان همکاری کند تا به نیابت از دهلی نو با داعش بجنگند و آن را در افغانستان مهار و متوقف کنند.
 
در این میان، اگرچه داعش مسئولیت حمله بر اقلیت دینی سیک را برعهده گرفته؛ اما وضعیت امنیتی این اقلیت یک نگرانی دایمی برای هند به حساب نمی آید؛ زیرا همانگونه که در تصمیم وزارت خارجه هند هم اعلام شده، چند ده نفر باقیمانده این جمعیت دینی، به زودی افغانستان را ترک می کنند؛ اما نگرانی بزرگتر هند از توسعه نفوذ داعش و تروریزم منطقه ای در افغانستان همچنان پا برجا خواهد ماند. همین نگرانی می تواند به شکل گیری روابط نه چندان خوشایند میان طرف های قبلا متخاصم برای مهار این دشمن مشترک نوظهور کمک کند.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور