بحران بلخاب؛ طالبان به زور متوسل می‌شوند

بربنیاد گزارش منابع رسانه ای، طالبان تصمیم گرفته‌اند که برای پایان دادن به مخالفت‌ها در ولسوالی بلخاب سرپل، به این منطقه ۲۰۰ نیروی نظامی اعزام کنند. این مخالفت‌ها از سوی مولوی مهدی مجاهد ابراز شده است.
 
یکی از افراد نزدیک به مولوی مهدی گفته هزاره‌ها در هیچ جایی «احساس امنیت نمی‌کنند» و آنها در نظام کنونی در تصمیم‌گیری‌ها سهیم نیستند.
 
او همچنین گفته که مولوی مهدی از «ده میلیون هزاره شیعه» در افغانستان نمایندگی می‌کند و هشدار داده که هیچ کسی ولسوالی بلخاب را به زور گرفته نمی‌تواند.
 
مولوی مهدی از مدتی به این طرف در ولسوالی بلخاب مستقر شده است و تلاش حکومت طالبان برای انتقال او به کابل بی‌نتیجه بوده است. در تازه‌ترین مورد، مولوی مهدی پیشنهاد سمت معاونت وزارت شهرسازی را رد کرد که اخیرا از سوی هیاتی به ریاست انعام‌الله سمنگانی؛ معاون سخنگوی طالبان، که از کابل به بلخاب رفته بود، مطرح شد.
 
به نظر می رسد که طالبان همه شگردهای پیشین خود برای تطمیع مولوی مهدی را به کار گرفته اند؛ اما نتیجه ای در پی نداشته است؛ شگردهایی که پیش از این، برای کنترل شماری دیگر از متحدان قومی خود از اقوام غیرپشتون نیز به کار بسته بودند.
 
یکی از این شگردها فراخواندن اعضا و فرماندهان غیرپشتون طالبان از ولایات به کابل و اعطای سمت های تشریفاتی به آنها بوده است. ظاهرا هدف از این کار این است که آنها در مرکز زیر نظارت باشند و به این ترتیب، خطر همدستی شان با دشمنان قومی طالبان در ولایات به حداقل ممکن کاهش یابد.
 
مولوی مهدی اما تاکنون در برابر همه این تلاش ها مقاومت کرده و آنگونه که یکی از طرفداران او گفته، پیش شرط هایی دارد که فراتر از دایره نفوذ و فعالیت او است. این نشان می دهد که بحران قومیت در درون صفوف طالبان بسیار جدی است.
 
در روزهای اخیر، گزارش ها و ادعاهای فراوانی درباره درگیری طالبان پشتون و غیرپشتون در فاریاب و تخار منتشر شده است؛ درگیری هایی که پیش از این نیز سابقه داشته و در برخی موارد به بحران های امنیتی جدی منجر شده و حتی پای مقام های درجه یک امنیتی طالبان را به ولایات بحرانی کشانده است.
 
پس از بروز بحران در بلخاب هم روز چهارشنبه 18 جوزا ملا فاضل مظلوم؛ معاون وزیر دفاع، وزیر انکشاف دهات، و معاون رئیس عمومی استخبارات «امارت اسلامی» طی یک سفر رسمی به ولایت سرپل با مسئولین محلی این ولایت روی موضوعات امنیتی، انکشافی و اقتصادی، اصلاحات حکومت‌داری و روابط نیک، ارائه خدمات صادقانه و عادلانه حکومت به مردم دیدار و گفتگو کردند. ضمن اینکه پیشتر انعام الله سمنگانی؛ سخنگوی دولت طالبان نیز به بلخاب رفته و پیشنهادهای کابل را با مولوی مهدی در میان گذاشته بود.
 
صرف نظر از سایر موضوعات مطرح شده، عمده ترین هدف سفر مقام های ارشد دولت طالبان به سرپل، مهار مولوی مهدی و فرونشاندن تنش در بلخاب است؛ جایی که چند روز پیش شاهد یک درگیری خونین میان طالبان محلی و نیروهای مولوی مهدی مجاهد هم بود که در آن شماری از دوطرف کشته و زخمی شدند.
 
با اینهمه آنگونه که از قراین پیداست بلخاب به طور کامل در کنترل نیروهای مسلح مولوی مهدی مجاهد است و او حتی فرد مورد نظر خود را به عنوان ولسوال بلخاب، منصوب کرده است؛ چیزی که بدون شک، دولت محلی سرپل و دولت مرکزی طالبان در کابل هرگز آن را تحمل نخواهند کرد.
 
در این صورت، پرسش این است که اگر با اعزام نیروهای طالبان از فاریاب به بلخاب، کار به درگیری مستقیم بکشد، چه نتیجه ای رقم خواهد خورد و پیامدهای آن برای دولت طالبان، روابط آن به هزاره های شیعه و در مجموع، اعتبار و حیثیت دولتی که مدعی است «فراگیر» است و در آن نمایندگان «همه اقوام» حضور دارند، چه خواهد بود؟
 
پاسخ دادن به این پرسش، دشوار نیست؛ زیرا در موارد مشابه میان طالبان تاجیک یا ازبک‌تبار و طالبان پشتون که قدرت اصلی را در اختیار دارند، درگیری هایی رخ داده و به شدت سرکوب شده است؛ اما این نخستین بار است که یک «طالب هزاره» علیه هسته قومی اصلی طالبان یعنی پشتون ها می ایستد و از آنان برای «قوم»‌ خود مطالبه حق می کند.
 
همین اکنون نگاه ها نسبت به مولوی مهدی تغییر کرده و افکار عمومی برای حمایت از او آماده می شود. بر این اساس، رهبران پشتون تبار طالبان، کار سختی برای استفاده از نیروی نظامی برای کنترل بحران بلخاب خواهند داشت.
 
اگرچه درهم شکستن قدرت نظامی مولوی مهدی، دور از انتظار نیست؛ اما عواقب سیاسی و تاثیر آن بر مناسبات قومی در درون حکومت طالبان، چیزی نیست که با قدرت نظامی و تسلط تام طالبان پشتون تبار قابل کنترل و مدیریت باشد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور