آیا تروریزم به افغانستان بازگشته است؟

آندره رودنکو؛ معاون وزیر خارجه روسیه درباره ناامنی در مناطق مرزی افغانستان ابراز نگرانی کرده و گفته است که «اوضاع مناطق شمالی افغانستان پیچیده‌تر می‌شود و نمی‌شود خطرهای موجود در مرزهای افغانستان را نادیده گرفت.»
 
او در دومین کنفرانس «آسیای مرکزی باشگاه گفتگوی بین‌المللی والدای» گفت که «وضعیت مرزهای شمالی افغانستان نگرانی روسیه و تمام کشورهای آسیای میانه به ویژه تاجیکستان را برانگیخته است.»
 
وی افزوده که «روسیه از طریق سازمان پیمان امنیت جمعی به کشورهای آسیای میانه کمک می‌کند و آمادگی خود را برای همکاری بیش‌تر با کشورهای منطقه اعلام می‌دارد.»
 
این در حالی است که گروه داعش با انتشار ویدیویی ادعا کرده بود که چندین موشک به خاک تاجیکستان از ولایت تخار افغانستان شلیک کرده است.
 
تاجیکستان نیز تأیید کرد که چند موشک به خاک آن‌ شلیک شده؛ اما گفته‌بود که این موشک‌ها در جریان درگیری میان طالبان و داعش «به طور تصادفی» به سوی این کشور پرتاب شده است.
 
با اینهمه به نظر می رسد که نگرانی ها درباره امنیت افغانستان روز به روز تشدید می شود. اگرچه طالبان تاکید می کنند که خطر تروریزم در افغانستان بیش از آنچه هست، بزرگنمایی می شود و اطمینان می دهند که هیچ کشوری از خاک افغانستان هدف حمله تروریستی قرار نخواهد گرفت؛ اما این مواضع تاکنون نتوانسته از نگرانی های روزافزون کشورهای همسایه و قدرت های منطقه بکاهد.
 
از سوی دیگر، وقتی روسیه در این باره، ابراز نگرانی می کند، به نظر می رسد وضعیت وخیم است؛ زیرا انتظار می رود که مسکو درک دقیق تری از تحولات میدانی و تحرکات امنیتی در داخل خاک افغانستان به ویژه در مناطق شمالی دارد و می داند که چه برنامه ای برای امنیت منطقه در جریان است.
 
اگرچه شاید تصور شود که روس ها برای تحکیم سلطه و هژمونی خود به طور عامدانه و سازمان یافته، ترس و هراس و ناامنی روانی را به ملت های منطقه القا می کنند و در صدد ایجاد رعب و وحشت اند تا در آن سرمایه گذاری راهبردی انجام دهند و دولت های منطقه را بیشتر از پیش به خود وابسته سازند؛ اما از جانب دیگر، این واقعیت را نیز نباید نادیده گرفت که افغانستان از سال ها پیش تاکنون مورد توجه تروریست های بین المللی قرار داشته و هر کشوری تلاش کرده است تا نیروهای نیابتی خود را در چارچوب گروه های تروریستی در خاک وطن ما پرورش دهد.
 
اکنون که طالبان بر کشور تسلط یافته اند، نگرانی ها درباره بازگشت دوباره تروریزم به افغانستان نیز تشدید شده است؛ این نگرانی ها البته صرفا به سابقه روابط پیچیده طالبان با گروه های جهادی جهانی، مربوط نیست؛ بلکه بخش عمده آن به تردیدها درباره توانایی دولت کنونی کابل در زمینه مهار ناامنی ها بستگی دارد.
این به ویژه درباره کشورهایی مانند روسیه و ایران و پاکستان و چین و ازبکستان، بیش از دیگران صدق می کند؛ زیرا این کشورها روابط تنگاتنگی با طالبان دارند؛ اما در عین حال، نگران رشد دوباره تروریزم و توسعه آن به ورای مرزهای افغانستان نیز هستند.
 
به این ترتیب، به نظر می رسد که در پی تحولات چند ماه اخیر در افغانستان، جو منطقه به شدت امنیتی شده و نگرانی ها و هراس های پنهان، از زیر به سطح آمده است و به مساله ای محوری و مبتلابه در نشست ها، کنفرانس های منطقه ای و رایزنی های دوجانبه تبدیل شده است.
 
این هرگز به نفع افغانستان نیست؛ زیرا دولت کنونی کابل برای بقا و دوام خویش، نیازمند کسب اعتماد کشورهای دیگر به ویژه همسایگان و قدرت های منطقه ای است و این اعتماد هنوز به وجود نیامده؛ زیرا این کشورها مطمئن نیستند که تروریزم به طور کامل از میان رفته باشد و بستر احیا و رشد دوباره آن پس از تسلط طالبان در کشور فراهم نشود.
 
در این میان، ارزیابی های اطلاعاتی دشمنان طالبان از جمله امریکا هم به این ترس و هراس دامن می زند؛ زیرا آنها پیوسته نتیجه می گیرند که گروه هایی مانند القاعده، متحد طالبان هستند و اراده ای برای مبارزه با آن وجود ندارد. افزون بر این، به باور آنها داعش روز به روز قدرتمندتر می شود و طالبان به اندازه کافی آماده مبارزه نابودگرانه با آن گروه نیست.
 
صرف نظر از درستی یا نادرستی این گزارش ها، انتشار منظم آن به ناامنی روانی در منطقه و بی اعتمادی نسبت به توان امنیتی دولت طالبان دامن می زند و آن را در نزد کشورهای همسایه، ضعیف و آسیب پذیر نشان می دهد.
 
بنابراین، انتظار می رود که طالبان افزون بر موضع گیری سیاسی و رسانه ای در رد این نوع گزارش ها و برداشت ها و نگرانی ها، اقدامات عملی مؤثری را نیز در زمینه مبارزه با تروریزم و برچیدن بساط همه گروه های تروریستی خارجی بدون اعتنا به رویکردهای ایدئولوژيک شان در خاک افغانستان راه اندازی کنند و نتایج آن را به افکار عمومی افغانستان و جهان ارائه کنند.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور