نگاه نگران همسایگان شمالی به تحولات افغانستان

عبدالعزیز کاملوف؛ وزیر امور خارجه ازبکستان درباره خطرات امنیتی ناشی از بحران انسانی در افغانستان هشدار داده ‌است.
 
او به رسانه‌های ازبکستانی گفته‌ است که عدم کمک به افغانستان منجر به بی ‌ثباتی بیشتر می‌ شود.
 
وزیر خارجه ازبکستان افزوده ‌است که وخامت اوضاع می ‌تواند منجر به گسترش گروه‌های افراطی شود.
 
وی از جامعه جهانی خواسته ‌است که افغانستان را کمک کنند تا از وقوع یک بحران انسانی جلوگیری به عمل آید.
 
کاملوف گفته ‌است که ازبکستان به همکاری‌ های تجاری و اقتصادی اش با افغانستان ادامه می ‌دهد و در مورد اجرای پروژه‌های مهم انرژی و حمل و نقل با افغانستان گفتگو می‌کند.
 
گفتنی است که در حال حاضر بیشتر کشورهای منطقه و جهان از عواقب بحران‌ بشری در افغانستان نگران‌ هستند.
 
تردیدی وجود ندارد که بحران فراگیر انسانی، ثبات سیاسی را نه تنها در افغانستان؛ بلکه هر کشور دیگری تهدید می کند. به همین دلیل طالبان هم عمیقاً نگران پیامدهای وضعیت فاجعه بار کنونی هستند و نسبت به ثبات و پایداری سیاسی و امنیتی دولت خود تردیدهای جدی دارند.
 
با این حال، نگرانی کشورهایی مانند ازبکستان فراتر از پیامدهای بحران انسانی جاری در افغانستان است. آنها از قدرت گیری افراط‌گرایان و احتمال شیوع و صدور تروریزم از مبدا افغانستان به جمهوری‌های آسیای مرکزی هراس دارند؛ همان نگرانی مشترک که دیگر همسایگان افغانستان در آسیای میانه هم با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
 
این نگرانی پس از بحران و شورش در قزاقستان بیشتر از قبل آشکار شد؛ زمانی که رئیس جمهوری قزاقستان در مقابله سرکوبگرانه با شورشیان و معترضان به افزایش دوبرابری قیمت گاز مایع ادعا کرد که شماری از رهبران و لیدرهای اعتراضات از افغانستان و کشورهای خاورمیانه وارد کشورش شده اند.
 
پس از آن، امام‌علی رحمان؛ رئیس جمهوری تاجیکستان نیز خواستار ایجاد کمربند امنیتی در اطراف افغانستان شد. تاجیکستان از معدود کشورهایی است که همچنان موضع خصمانه خود در برابر دولت طالبان را حفظ کرده و از هرگونه تعامل بدون دستیابی به اهداف خود از جمله ایجاد یک دولت فراگیر با مشارکت اقوام و اقلیت ها از سوی طالبان در کابل خودداری کرده است.
 
اخیراً وزیر امور خارجه تاجیکستان بار دیگر تاکید کرد که موضع آن کشور در قبال دولت طالبان تغییری نکرده است.
 
همین موضع گیری سبب شد تا هم طالبان و هم دولت دوشنبه، اقدامات نظامی چشمگیر و نگران کننده ای را در نوار مرزی مشترک میان دو کشور روی دست بگیرند. سازمان پیمان امنیت جمعی هم که تاجیکستان نیز عضو آن است در امتداد مرزهای افغانستان مانور نظامی برگزار کرد، دولت تاجیکستان ۲۰ هزار نیروی نظامی تازه نفس را به مرز افغانستان گسیل داشت و از این سو طالبان نیز واحدهای انتحاری خود را راهی ولایت های مرزی کردند.
 
همزمان ولادیمیر پوتین؛ رئیس جمهوری روسیه نیز در نشست مجازی رهبران سازمان پیمان امنیت جمعی که پس از بحران قزاقستان برگزار شد تاکید کرد که اجازه وقوع انقلاب در منطقه را نخواهد داد؛ پیامی روشن به همه آنهایی که برای براندازی دولت های ملی مورد حمایت مسکو در آسیای میانه تلاش می کنند مبنی بر اینکه هرگونه اقدام با پاسخ سخت و کوبنده کرملین روبه رو خواهد شد.
 
با اینهمه و علیرغم تاکید کشورهایی مانند ازبکستان بر همکاری های تجاری و اقتصادی با دولت طالبان در کابل در حوزه‌های انرژی، حمل و نقل و پروژه های زیربنایی دیگر به نظر می‌رسد که نگرانی‌های امنیتی همسایگان شمالی در قبال تحولات افغانستان همچنان پابرجاست.
 
ریشه اصلی این نگرانی ها، پیوند عمیق و پیچیده میان طالبان و پیکارجویان فراملیتی از جمله کشورهای آسیای مرکزی در گذشته است. آنها مطمئن نیستند که طالبان به راستی پیوندهای خود با گروه‌های افراطی و پیکارجوی منطقه را به طور کامل قطع کرده باشد و با تسلط بلامنازع طالبان در سراسر کشور افغانستان بار دیگر به پناهگاه امن تروریست‌های منطقه‌ای و جهانی تبدیل نخواهد شد.
 
بنابراین و با توجه به نگرانی های عمیق همسایگان شمالی از تحولات بی ثبات کننده جاری در افغانستان و چشم انداز آینده امنیت منطقه ای، انتظار نمی رود که در کوتاه مدت دولت طالبان قادر به ارائه اطمینان های لازم برای تغییر نگاه نگران این کشورها نسبت به شرایط کنونی افغانستان باشند.
 
نرگس اعتماد - جمهور