روسیه، طالبان و انتظاراتی که برآورده نشد

روسیه گزارش‌ها درباره ارسال اسلحه به «جبهه مقاومت ملی افغانستان» در ولایت پنجشیر را رد کرده‌است.
 
ماریا زاخارووا؛ سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه‌ای گفته‌است که متوجه ادعاها مبنی بر ارسال تجهیزات روسی به جبهه مقاومت است و «روسیه به هیچ وجه در مسلح‌کردن طرف‌های متخاصم افغانستان مشارکت نداشته و نخواهد داشت».
 
زاخارووا افزوده‌است که ارسال سلاح به طرف‌های درگیر به ثبات وضعیت در افغانستان کمک نخواهد کرد؛ بلکه برعکس، منجر به تشدید اختلافات بین افغان‌ها خواهد شد که می‌تواند باعث بروز جنگ داخلی به دلایل اختلافات قومی شود.
 
گفته می‌شود برخی از کارشناسان امریکایی مدعی ارسال تجهیزات از سوی روسیه به جبهه مقاومت شده‌اند.
 
جبهه مقاومت به رهبری احمد مسعود؛ فرزند احمدشاه مسعود پس از سقوط ولایات در پنجشیر شکل گرفت و در این ولایت برای چند روز در برابر طالبان جنگید.
 
بدیهی است که در حال حاضر هیچ سند معتبری درباره ارسال سلاح از سوی روسیه به جبهه مقاومت ملی ضد طالبان در شمال افغانستان وجود ندارد. از جانب دیگر با توجه به روابط تیره و تنش آلود مسکو و واشنگتن، طرح اتهامات بی بنیاد از سوی مقام‌های امریکایی علیه روسیه برای تخریب روابط آن کشور با طالبان یا جبهه مقاومت نیز کاملاً قابل انتظار است.
 
با این حال و بی توجه به اینکه ادعای تازه مقامات امریکایی مبنی بر ارسال سلاح از سوی مسکو به جبهه مخالف طالبان و رد این ادعا از سوی روسیه تا چه حد درست است یا نیست، این رویداد بهانه‌ای مناسب برای بررسی رابطه روسیه و طالبان و چشم انداز این روابط به حساب می آید.
 
پیش از خروج کامل نیروهای امریکایی و تسلط طالبان بر افغانستان، روسیه از معدود کشورهایی محسوب می شد که متهم به برقراری روابط همه جانبه با طالبان می‌شد. شاید همان مقام های امریکایی که امروز روسیه را به ارسال سلاح به مخالفان طالبان متهم می‌کنند در آن زمان به طور پیوسته ادعا می کردند که مسکو به شبه نظامیان طالبان تسلیحات پیشرفته و دوربین‌های دید در شب می دهد تا نیروهای امنیتی افغان و حامیان خارجی آنها را هدف قرار دهند.
 
پس از به قدرت رسیدن طالبان نیز روابط روسیه با آن گروه کماکان ادامه داشته است. سفارت روسیه در کابل از معدود مراکز دیپلماتیک خارجی به حساب می‌آید که حتی در روزهای پرالتهاب سقوط افغانستان به دست طالبان نیز به کارش ادامه داد و تعطیل نشد.
 
افزون بر این، روس ها با استفاده از مناسبت‌های گوناگون تلاش کردند تا دارایی‌های مسدود شده افغانستان توسط امریکا آزاد شود و فشار اقتصادی بر دولت طالبان کاهش یابد. اخیراً حتی ادعاهایی درباره اعزام دیپلمات های طالبان به مسکو به منظور در اختیار گرفتن کنترل سفارت افغانستان منتشر شد؛ ادعاهایی که البته به طور رسمی تایید نگردید.
 
با وجود همه اینها اما به نظر می رسد که مشکلی در این میان وجود دارد؛ زیرا طالبان دیگر از روسیه نمی خواهند تا به عنوان عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و یکی از قطب های قدرت در جامعه بین المللی، راه را برای شناسایی رسمی دولت آن گروه در کابل هموار سازد یا به آزادی پول های بلوکه شده افغانستان توسط امریکا کمک کند.
 
از سوی دیگر، پس از تنش های شدید میان طالبان و دولت تاجیکستان که حتی به استقرار نیروهای نظامی دوطرف در امتداد خط مرزی منجر شد، موضع روسیه در قبال طالبان به طور ملموسی تغییر کرد. مسکو در دعوای طالبان و تاجیکستان به طور طبیعی جانب کشوری را می‌گیرد که متکی به حمایت استراتژیک روسیه است، نظامیان روس در آنجا پایگاه دارند و امنیت و ثبات در آن کشور بخشی از اولویت امنیت ملی روسیه به حساب می آید.
 
اعتراضات مرگبار اخیر در قزاقستان نیز مزید بر علت شد و تردید روس ها در زمینه تعامل بی‌پروا با طالبان را تشدید کرد؛ زیرا دولت قزاقستان که به کمک روسیه توانست اعتراضات را مهار و سرکوب کند و عملاً جلو یک انقلاب یا کودتا را بگیرد، ادعا کرد که بخشی از معترضان، اتباع کشورهای خارجی بودند که از افغانستان و خاورمیانه وارد قزاقستان شده بودند. به دنبال آن، امامعلی رحمان؛ رئیس جمهوری تاجیکستان، هم در نشست فوق العاده پیمان امنیت جمعی و هم در گفتگوی مستقیم با ولادیمیر پوتین؛ رئیس جمهوری روسیه، خواستار تشکیل یک کمربند امنیتی در اطراف افغانستان شد؛ زیرا به گفته او ده ها کمپ آموزش تروریسم در ولایات شمال شرقی افغانستان فعال هستند و هزاران تروریست فراملیتی را برای تحصیل به آسیای میانه آموزش می‌دهند.
 
مجموعه این رویدادها سبب شده است تا روابط روسیه و طالبان به طور محسوسی تغییر کند. کابل دیگر از مسکو انتظار ندارد که دولت جدید را به رسمیت بشناسد یا به عنوان یک حامی امنیتی و استراتژیک، جای خالی امریکا را پر کند. در مقابل، روسیه نیز برخلاف تصورات اولیه به طالبان به عنوان یک نیروی ضد تروریستی نگاه نمی کند که در برابر پروژه توسعه تروریسم به آسیای مرکزی بایستد، ریشه داعش در افغانستان را برکند و به حضور فعالانه گروه‌های تروریستی منطقه ای در خاک افغانستان به طور کامل و برای همیشه پایان دهد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور