داعش در افغانستان؛ کوچک اما مرگبار

‏داملا شعیب رسالت؛ والی طالبان در جوزجان گفته‌است که جهان باید از آنچه او «بزرگ‌نمایی گروه داعش در افغانستان» خوانده، دست بردارد.
 
او گفته‌است که داعش در افغانستان جایگاه و پایگاه ندارد و مردم برای عدم رشد این پدیده با «امارت اسلامی» همکاری می‌کنند.
 
مقام‌های طالبان همواره داعش در افغانستان را ضعیف خوانده، می‌گویند که این گروه تهدیدی جدی نیست. این در حالی است که برخی کشورها و نهاد‌های بین‌المللی نگران گسترش نفوذ داعش در افغانستان به ویژه شمال کشور هستند.
 
در همین حال، به تازگی، دیبرا لاینز؛ نماینده ویژه سازمان ملل در امور افغانستان گفت که شاخه خراسان داعش تقریبا در تمام ولایات حضور دارد و به طور فزاینده‌ای فعال است. به گفته او طالبان در مهار داعش ناتوان نبوده‌اند.
 
طالبان همواره قدرت داعش در افغانستان را زیر سؤال برده و حملات آن گروه علیه مردم بی گناه و نیز جنگجویان خود را نادیده گرفته اند؛ اما واقعیت این است که این دشمن به ظاهر کوچک، بسیار مرگبار ظاهر شده و در حال حاضر بزرگترین تهدید امنیتی علیه حاکمیت طالبان و امنیت ملی افغانستان محسوب می‌شود.
 
با این حال، درباره هویت، ریشه ها و دست‌های پشت پرده پروژه داعش در افغانستان اما و اگرهای فراوانی وجود دارد. بسیاری از صاحب نظران معتقد اند که داعش آدرسی گمراه کننده و نشانی کاذبی برای توجیه جنایت های هولناک و تکان دهنده ای است که برای سبوتاژ وضعیت امنیتی افغانستان از سوی عوامل داخلی و قدرت‌های خارجی صورت می‌گیرد.
 
بر بنیاد این تحلیل، داعش پوششی برای آغاز موج جدید خشونت‌های مرگبار و هدایت افغانستان به ورطه جنگ های بنیان برانداز تازه است؛ جنگ هایی که یک طرف آن طالبان خواهند بود.
 
با این وجود، شماری دیگر از کارشناسان با برداشت والی طالبان برای ولایت جوزجان موافق اند. آنها می‌گویند که رسانه‌های غربی و شماری از قدرت‌های جهانی عمداً خطر داعش در افغانستان را بزرگنمایی می کنند تا راه را برای دخالت های مستمر و یا اجرای پروژه های پنهان خود در کشور هموار سازند.
 
واقعیت هرچه باشد این چالش اکنون به دردسری برای طالبان تبدیل شده است؛ درد سری که رهبران طالبان ظاهراً آن را چندان جدی نمی‌گیرند؛ اما در پشت پرده اقدامات گسترده‌ای برای مهار و سرکوب داعش در جریان است؛ اقداماتی که نگرانی های حقوق بشری را نیز در پی داشته؛ زیرا گمان می‌رود که جنگجویان و فرماندهان طالبان هم به نام داعش در پی اجرای یک سیاست انتقام جویانه برای مهار تهدیدهای بالقوه و از میان برداشتن خطرات بالفعل هستند.
 
از این منظر، داعش خود به کمک طالبان می آید؛ زیرا به آنها امکان می دهد که بدون آنکه تعهدات اولیه خود در زمینه «عفو عمومی» همه فرماندهان، سربازان و مقامات حکومت پیشین را نادیده بگیرند در یک نبرد پنهان به نام داعش، از عناصری که از دید آنها خطرناک محسوب می شوند و یا در گذشته اعمال و رفتارهایی را مرتکب شده اند که از طالبان قربانی گرفته و برای آنها هزینه داشته به طرزی بی رحمانه انتقام بگیرند.
 
گزارش‌های متعدد از ولایت‌های مختلف حاکی است که جنگ پنهان طالبان علیه داعش، روز به روز گسترده‌تر می‌شود؛ جنگی که تنها به این دوطرف اصلی محدود نمی شود؛ بلکه یکی از بزرگ‌ترین قربانیان آن مهره های امنیتی و استخباراتی حکومت پیشین اند؛ کسانی که رسانه‌های غربی می‌گویند مهیای نام‌نویسی برای پیوستن به داعش به منظور مصون ماندن از حملات انتقام جویانه طالبان و یا رهایی از فقر و گرسنگی و بیکاری هستند.
 
اگرچه هیچ مستند متقنی درباره احراز این ادعای هولناک از سوی رسانه‌های غربی و منابع محلی ارائه نشده و شماری از مقامات و مهره های امنیتی دولت پیشین نیز این ادعا را قویاً تکذیب کرده اند و از جانب دیگر، طالبان نیز موضعی مشابه اتخاذ کرده و به منظور کوچک نمایی خطر داعش در افغانستان، ادعای پیوستن نظامیان پیشین به آن گروه را زیر سؤال برده اند؛ اما به نظر می رسد که گزارش های مورد اشاره به طالبان امکان داده است تا به نام جنگ با داعش، نظامیان پیشین و فعالان استخباراتی دولت سرنگون شده را نیز بی صدا هدف قرار دهند.
 
در روزهای اخیر آمار قتل های مرموز نظامیان پیشین در ولایت های مختلف به شدت افزایش یافته است؛ کسانی که ابتدا ربوده می شوند و چند ساعت بعد اجساد بی جان شان کشف می‌شود. هیچ گروهی مسئولیت این جنایت های هولناک را به عهده نمی گیرد؛ اما به نظر می‌رسد که یک رویه عملی در سراسر کشور به منظور تصفیه پنهان این عناصر شکل گرفته که روز به روز گسترده تر می شود و افراد بیشتری را به کام مرگ می‌کشاند.
 
از جانب دیگر تصور می شود که یکی از اهداف کمیسیون تصفیه طالبان هم شناسایی، اخراج و حتی دستگیری و مرگ آن دسته از عناصر افراطی و تندرو طالبان باشد که با داعش ارتباط دارند و یا مستعد پیوستن به آن گروه در آینده هستند.
 
اگرچه درباره کارکرد و اهداف این کمیسیون، برداشت‌های دیگری نیز مطرح شده است؛ از جمله حذف «عناصر نامطلوب» از دید یکی از جناح‌های طالبان در جنگ قدرت قبایل متخاصم در درون آن گروه.
 
واقعیت هرچه باشد داعش با وجود آنکه شاید از نظر تشکیلاتی، نفوذ اجتماعی و قدرت تقابل نظامی با طالبان بسیار ضعیف باشد؛ اما این دشمن کماکان خطرناک است و هر روز فربه تر می شود. از جانب دیگر، بزرگنمایی خطر داعش در افغانستان از سوی رسانه‌ها و مقام‌های امنیتی و درجه‌داران نظامی قدرت‌های غربی نیز معنی دار و پرسش برانگیز است. بنابراین طالبان باید خود را برای برای نبردی مرگبار و طولانی با داعش و عوامل پشت پرده پروژه ای که به نام داعش به پیش می رود آماده کنند.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور