داعش و طالبان؛ تهدید بزرگ دشمن کوچک

ذبیح الله مجاهد؛ سخنگوی طالبان بار دیگر حضور داعش در افغانستان را ضعیف خواند و گفت که آوازه‌های پیوستن نظامیان پیشین به داعش نیز از اساس غلط است. به گفته او، اعضای داعش در افغانستان جنگجویان خارجی نیستند.
 
مجاهد در یک نشست خبری در کابل گفت: «برای تمامی کشورها اطمینان می‌دهیم که گروه داعش برای آن‌ها تهدیدی نخواهد بود؛ گروه داعش در افغانستان زیر کنترل است.»
 
به گفته او، نیروهای طالبان طی سه ماه اخیر 21 مرکز داعش را در ولایت‌های کابل، بلخ، ننگرهار و هرات منهدم کرده‌اند.
 
در همین حال، خلیل همراه؛ سخنگوی ریاست استخبارات «امارت اسلامی» می‌گوید که در سه ماه گذشته بیش از 600 نفر را به اتهام عضویت در داعش و دیگر جرایم بازداشت کرده‌اند. به گفته او 33 نفر در جریان عملیات‌ کشته شده اند.
 
اگرچه طالبان همچنان مصر اند که داعش تهدیدی جدی برای حاکمیت آنها در افغانستان محسوب نمی‌شود؛ اما اظهارات سخنگوی استخبارات طالبان درباره دستگیری صدها عضو داعش و از میان بردن چندین پناهگاه آن گروه در ولایت‌های مختلف نشان می‌دهد که گستره فعالیت داعش در افغانستان بسیار وسیع است و این نیرو و حامیان آن با قدرت وارد عمل شده اند.
 
افزون بر این، عملیات هایی که پس از به قدرت رسیدن طالبان از سوی داعش صورت گرفته نیز نشان می‌دهد که طالبان ضعف‌هایی جدی برای کنترل و مهار این نیروی اهریمنی دارند و هنوز از آمادگی کامل برای استقرار امنیت سراسری و مواجهه مؤثر با چالش های امنیتی موجود و پیشین برخوردار نیستند.
 
کوچک انگاری و تحقیر قدرت داعش در افغانستان از سوی طالبان نیز اشتباهی بزرگ تر است که که با وجود انتقال این پیام به جنگجویان و نیروهای طالبان که آنها همچنان قدرتمند اند و هیچ نیرویی رقیب آنها در عرصه امنیت افغانستان نخواهد بود در عین حال می تواند این پیام را نیز به همراه داشته باشد که تهدیدهای جدی ناشی از فعالیت های داعش و دیگر نیروهای ضد طالبان دست کم گرفته شود و آنها در سایه این سهل‌انگاری قدرت خود را روز به روز گسترش دهند.
 
از سوی دیگر، یک قاعده معروف می‌گوید که دشمن هرچند کوچک باشد باید بزرگ انگاشت و تهدید آن را جدی گرفت که طالبان درست عکس آن رفتار می کنند و این می تواند خطرناک و بحران آفرین باشد.
 
مساله دیگری که به نظر می‌رسد در رابطه با داعش از سوی طالبان نادیده گرفته می شود این است که آنها ریشه های داعش در بیرون از افغانستان را شناسایی نمی کنند و یا از دخالت قدرت های دور و نزدیک برای تقویت داعش در افغانستان بی خبر اند یا عمدا در این زمینه تجاهل می ورزند. این در حالی است که به باور بسیاری از کارشناسان، امریکا و قدرت‌های همسو با آن در پشت پروژه داعش قرار دارند و می خواهند با احیا و تقویت این پروژه در افغانستان هم حکومت طالبان را به چالش بکشند و هم در مسیر رقبایی که قصد دارند با خروج نیروهای غربی از افغانستان جای آنها را پر کنند موانع و چالش های بزرگ امنیتی به وجود آورند.
 
طالبان برای انکار ریشه های قدرتمند داعش در بیرون از افغانستان حتی ادعا می‌کنند که جنگجویان داعش خارجی نیستند؛ این در حالی است که آنها پیش از این در مصاحبه با شماری از رسانه‌های منطقه به طور مستند نشان داده بودند که تعدادی از نیروهای خارجی داعش از ملیت های مختلف و اتباع کشورهای خاورمیانه، آسیایی، افریقایی و حتی اروپایی را در مناطق غربی افغانستان دستگیر کرده اند.
 
از جانب دیگر، ادعای طالبان درباره عدم حضور جنگجویان خارجی در صفوف داعش درست در نقطه مقابل ارزیابی‌های کارشناسان و سازمان های استخباراتی جهان قرار دارد که مدعی اند داعش، ارتشی فراملیتی متشکل از ملیت ها، نژادها و مذاهب گوناگون است که همه آن‌ها را در زیر یک چتر بزرگ ایدئولوژيک فراهم آورده و برای آرمان‌های جهادی به خدمت گرفته است.
 
مسأله دیگر که از سوی طالبان اهمیتی به آن داده نمی شود و به آن توجهی صورت می‌گیرد پیوندهای عمیق موجود میان داعش و سلفیت تکفیری است.  طالبان در حالی از مبارزه خود با داعش سخن می گویند که هیچ اظهار نظر صریحی درباره نفوذ و گسترش خطرناک ایدئولوژی وهابیت در افغانستان ارائه نمی کنند.
 
به این ترتیب کارشناسان می گویند حتی اگر طالبان مبارزه ای مؤثر و کارآمد را با پایگاه ها و جنگجویان و رهبران و فرماندهان داعش در افغانستان راه اندازی کنند و هزاران نفر از اعضای این گروه را دستگیر کرده یا بکشند؛ ولی در عین حال هیچ برنامه‌ای برای جلوگیری از اشاعه و توسعه ایدئولوژی وهابیت در افغانستان در دستور کار نداشته باشند نمی‌توانند در بلندمدت بر چالش‌های امنیتی ناشی از این رویداد از جمله ظهور فرقه ها و گروه های خطرناک تکفیری در کشور غلبه کنند.
 
داعش به صراحت نیروهای طالبان را «مرتد» می داند و آنها را به دلیل معامله با کشورهای خارجی و مذاکره با امریکا و روسیه و چین، خارج از دین می شمارد. به این ترتیب به سادگی جوانان مستعد افراط گرایی و تروریزم را برای حمله بر مواضع طالبان به خدمت می‌گیرد. این همان چیزی است که ماده اولیه آن را تفکر تکفیری برخاسته از آموزه‌های وهابیت در اختیار ایدئولوگ های تبلیغی و تروریست های تکفیری داعش قرار می دهد.
 
بنابراین، داعش در افغانستان، نه دشمنی کوچک برای طالبان محسوب می‌شود و نه ایدئولوژی وهابیت و گسترش آن در کشوری که هیچ پایگاه و ریشه ای در آن نداشته، عاری از پیامدهای خطرناک خواهد بود.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور