نشست مسکو با حضور نمایندگان طالبان و نمایندگان ده کشور از جمله روسیه، چین، ایران، هند و پاکستان آغاز شد. آمریکا اما در این نشست شرکت نکرده است.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در این نشست گفت "تلاش" طالبان برای ثبات اوضاع در افغانستان را میستاید اما راه حل بلند مدت را در تشکیل یک دولت واقعاً فراگیر میبیند "که از منافع همه گروههای قومی و سیاسی نمایندگی کند".
ضمیر کابلوف؛ نماینده ویژه ولادمیر پوتین در امور افغانستان هم گفته که طالبان اگر خواستار به رسمیت شناخته شدن هستند، باید انتظارات جامعه جهانی در رابطه با حقوق بشر را رعایت کنند.
آقای لاوروف هم ابراز نگرانی کرد که افغانستان هنوز باثبات نیست و گروههای تروریستی متعددی مثل داعش حملات مرگباری را انجام میدهند و مواد مخدر هنوز مشکلساز است.
او گفت طالبان باید به تعهد خود مبنی بر استفاده نشدن از خاک افغانستان علیه کشورهای همسایه پایبند باشند.
پیش از برگزاری نشست مسکو و هم در جریان آن، اظهارنظرها و موضعگیری های مقامات روسی حاکی از آن است که قرار نیست در این نشست اتفاقی بزرگ برای طالبان رخ دهد. آنها نمیتوانند به طور یکجانبه و با استفاده از نفوذ و قدرت روسیه یا کشورهای شرکت کننده در نشست مسکو مشروعیت سیاسی بینالمللی مورد نظر خود را به دست آورند.
به لحاظ اقتصادی نیز روسیه در موقعیتی نیست که بتواند اقتصاد بحران زده افغانستان را نجات دهد و جای خالی کمک های قطع شده قدرت های ثروتمند غربی در افغانستان را پر کند.
با این وجود نمیتوان انکار کرد که هم روسیه و هم طالبان از این بازی جدید، بهره های مورد نظر خود را خواهند برد.
برای روسیه این اهمیت زیادی دارد که به عنوان یک بازیگر راهبردی در افغانستان پس از استقرار طالبان عرض اندام کند. این در شرایطی است که امریکا دیگر به طور مستقیم در افغانستان حضور ندارد و قدرتهای غربی شریک استراتژیک واشنگتن نیز به تنهایی قادر نیستند جای خالی غرب در افغانستان را پر کند.
به نظر میرسد که تصمیم واشنگتن برای عدم شرکت در نشست مسکو نیز ناشی از درک درست امریکاییها از اهداف منفعت جویانه و جاه طلبانه سران کرملین از برگزاری نشست مسکو با طالبان است. واشنگتن نمیخواهد بخشی از یک پروژه روسی باشد که در آن روسیه به عنوان بازیگر نقش اول در معادلات راهبردی افغانستان جای امریکا را بگیرد.
از جانب دیگر، قدرتگیری پرسش برانگیز داعش و متحدان تروریست اش در افغانستان نگرانیهای جدی و بزرگی را برای روسیه و کشورهای همپیمان آن در آسیای مرکزی ایجاد کرده است.
موج حملات خونین و خشونت بار اخیر علیه نمازگزاران شیعه و برخی از اهداف طالبان در افغانستان که به داعش نسبت داده شده بر دامنه این نگرانیها افزوده و یافته های استخباراتی روسیه نیز نشان میدهد که پیکارجویان داعش به طور پنهانی و منظم از روسیه و عراق به افغانستان منتقل میشوند.
افزون بر این، شواهد زیادی وجود دارد که نشان میدهد شمال افغانستان به کانون اجتماع جنگجویان چندملیتی داعش تبدیل شده است. آنها اخیراً به مدت دو روز پرچم خود را در دو ولسوالی ولایت جوزجان برافراشتند.
همچنین تنش و تقابل میان نیروهای طالبان و دولت تاجیکستان که علی القاعده از جبهه مقاومت ضد طالبان در افغانستان حمایت می کند و خواستار سهم سیاسی تاجیکان در ساختار قدرت است همچنان ادامه دارد و گفته میشود دوطرف برای تقابل و درگیری احتمالی در دو سوی مرز صفآرایی نظامی کرده اند.
همه این موارد ، هراس روسیه درباره چشمانداز امنیتی افغانستان و منطقه را دوچندان میکند. به همین دلیل سرگی لاوروف؛ وزیر خارجه روسیه در نشست مسکو تاکید کرد که طالبان باید به تعهد خود مبنی بر عدم حمله از خاک افغانستان بر کشورهای همسایه پایبند بمانند. این توصیه از یکسو اشاره به تنشهای جاری میان طالبان و تاجیکستان دارد و از جانب دیگر نشان دهنده هراس شدید مسکو از قدرت گیری داعش در افغانستان و خطر توسعه این تهدید به کشورهای منطقه مورد حمایت روسیه است.
علاوه بر این، طالبان نیز از هر فرصتی برای پیشبرد کارزار بزرگ و فشرده خود برای کسب وجاهت و مشروعیت بینالمللی استفاده می کنند. از نظر آنان نشست مسکو بستری مناسب برای رساندن پیام شان به جامعه جهانی و قدرتهای بزرگ است که افغانستان متحول شده و آنها باید واقعیت های جدید را به رسمیت بشناسند.
عبدالسلام حنفی؛ معاون رییس الوزرای دولت طالبان که هیات این گروه را در نشست مسکو سرپرستی میکند در سخنرانی خود تاکید کرد که ایجاد دولت فراگیر و انجام تعهدات ملی و بین المللی طالبان نیاز به زمان طولانی دارد و رهبران آن گروه متعهدند که به تمام وعده های خود در این زمینه عمل کنند.
با این وجود او بار دیگر خواستار برداشته شدن تحریم های بین المللی علیه طالبان، آزادی پول های بلوکه شده افغانستان در امریکا و به رسمیت شناختن دولت طالبان از سوی جامعه بین المللی شد.
فرستاده طالبان در عین حال اطمینان داد که از خاک افغانستان هیچ یک از کشورهای همسایه مورد هدف قرار نخواهد گرفت و طالبان متعهد به استقرار نظم و ثبات و امنیت در افغانستان و منطقه می باشند.
بر این اساس، رویداد مهم و تازهای در نشست مسکو برای افغانستان اتفاق نیفتاد؛ ولی هم روسیه و هم طالبان استفاده مورد نظر خود از این نشست را به عمل آوردند؛ زیرا برای طالبان این مهم بود که آنها به طور انحصاری به نمایندگی از افغانستان در آن شرکت کنند؛ در حالی که هیچیک از رهبران نامدار سیاسی و قومی کشور از سوی روسیه در نشست مسکو دعوت نشده بودند.
از جانب دیگر برای روسیه هم اهمیت زیادی داشت که در غیاب امریکا و با حضور کشورهای همسو یا هم پیمان با خودش «فرمت مشورتی مسکو درباره افغانستان» را به مثابه گامی مهم در جهت نقش آفرینی در معادلات راهبردی آینده کشور بدون حضور مؤثر و مستقیم قدرتهای غربی به ویژه ایالات متحده راه اندازی کند.
محمدرضا امینی - جمهور