حکومت طالبان در دوره اول نیز از سوی سه کشور همسایه و منطقه به رسمیت شناخته شده بود؛ اما هرگز نتوانست مشروعیت جهانی کسب کند و از لاک انزوا بیرون بیاید.
آیا همسایگان به طالبان مشروعیت میدهند؟
30 سنبله 1400 ساعت 19:50
حکومت طالبان در دوره اول نیز از سوی سه کشور همسایه و منطقه به رسمیت شناخته شده بود؛ اما هرگز نتوانست مشروعیت جهانی کسب کند و از لاک انزوا بیرون بیاید.
عمران خان؛ نخست وزیر پاکستان در مصاحبه اختصاصی با بیبیسی گفتهاست که پاکستان در تعامل با همسایگان افغانستان و بهطور جمعی در مورد به رسمیت شناختن یا نشناختن دولت طالبان تصمیم خواهند گرفت.
عمران خان گفتهاست که تصمیم جمعی این کشورها به عملکرد دولت طالبان بستگی دارد و به سه شرط اشاره کرده که به گفته وی مورد نظر همسایگان افغانستان هم است.
او گفته تصمیم آنها بستگی خواهد داشت به اینکه آیا طالبان یک دولت فراگیر خواهند داشت، آیا رعایت حقوق بشر را تضمین خواهند کرد، و اینکه خاک افغانستان نبایستی مامنی برای تروریزم شود؛ این چیزی است که کشورهای همسایه بیش از هر چیز نگران آن هستند.
در این شکی نیست که هدف اصلی پاکستان به رسمیت شناخته شدن سریع طالبان است؛ اما اسلام آباد به تنهایی قادر به این کار نیست؛ زیرا از این هراس دارد که پیشدستی در شناسایی طالبان این برداشت خطرناک را در میان کشورهای همسایه و منطقه و حتی جهان تقویت کند که حکومت طالبان در افغانستان دستنشانده پاکستان است و در واقع این رهبران پاکستانی هستند که مقدرات سیاسی و امنیتی افغانستان را تعیین میکنند.
این چیزی نیست که از سوی کشورهای همسایه، منطقه و حتی قدرت های جهانی مورد پذیرش قرار بگیرد. افغانستان کشوری دارای اهمیت و جایگاه ژئوپلیتیک فوق العاده ای است؛ به گونه ای که هیچ کشوری در همسایگی آن نمی خواهد نقش و سهم و منافع خود در آن به دیگری واگذار کند و شاهد اعمال قدرت تنها یکی از کشورهای همسایه باشد.
اینکه رهبران پاکستان تاکنون علیرغم فشارهای داخلی، درخواست های فزاینده رهبران مذهبی و فشار شدید جامعه رسانه ای خویش در برابر شناسایی رسمی طالبان مقاومت کرده و حتی همان شرایطی را برای این امر مطرح می کنند که دیگر کشورهای منطقه و جهان از آن سخن میگویند، بربنیاد آنچه در بالا اشاره شد امر شگفت انگیزی نیست.
با این وجود نمیتوان قبول کرد که شرایط مطرح شده از سوی عمران خان؛ نخست وزیر پاکستان برای شناسایی رسمی حکومت طالبان در افغانستان خواستهها و اهداف واقعی اسلام آباد می باشد. برای پاکستانی ها هیچگاه تشکیل دولت فراگیر و همه شمول با مشارکت همه اقوام و اقلیت های افغانستان، مساله حقوق بشر و مهم تر از همه، جلوگیری از فعالیت گروه های تروریستی در افغانستان نه تنها اولویت اصلی نبوده؛ بلکه بالعکس، رهبران اسلام آباد تشکیل حکومت صرفاً قومی و شدیدا ایدئولوژیک در کابل و نیز استفاده از گروههای تروریستی به منظور تحقق اهداف و پیشبرد برنامهها و پروژههای ضد امنیتی خویش در افغانستان را همواره به مثابه ابزارهایی برای تحمیل سلطه و هژمونی خود بر کشور همسایه به کار بسته اند.
در حال حاضر اما پاکستان به این امر مهم نیاز دارد که برای کسب مشروعیت بین المللی حکومت مورد حمایت خود در کابل، پیش شرط های تشکیل حکومت فراگیر، تضمین حقوق بشر و جلوگیری از تبدیل افغانستان به پناهگاه امن تروریزم بین المللی را همصدا با جامعه جهانی برای شناسایی رسمی طالبان مطرح کند؛ زیرا می داند که دستکم تظاهر نمادین به تحقق این پیش شرط ها از سوی طالبان، دشوار نیست و از جانب دیگر، اگر طالبان همچنان در برابر این شرایط مقاومت نشان دهند خطر تکرار تجربه شکست خورده دوره اول حاکمیت آن گروه همچنان وجود خواهد داشت و ممکن است کشورهای همسایه و جهان همانند ۲۰ سال پیش، حکومت طالبان را به رسمیت نشناسند و افغانستان تحت سیطره طالبان بار دیگر به انزوا فرورود.
اما اینکه پاکستان تلاش میکند کشورهای همسایه را نیز با خود برای به رسمیت شناختن طالبان در افغانستان همراه و همرای کند به این دلیل است که نسبت به مواضع خوشبینانه این کشورها در قبال طالبان و روابط و زد و بند های پنهانی آنها با رهبران این گروه اطمینان دارد و بربنیاد همین اطمینان امیدوار است که شناسایی رسمی حکومت طالبان در کابل از جانب کشورهای همسایه با چالشی جدی روبرو نشود. ضمن آنکه میداند خودش به تنهایی قادر به این کار نیست؛ زیرا پیامدهای منفی آن بیشتر از بازخوردهای مثبتاش خواهد بود.
به این ترتیب انتظار میرود که یکی از اصلی ترین موضوعات در دستور کار نشست چهارجانبه قریب الوقوع با حضور نمایندگان روسیه، چین، پاکستان و ایران درباره افغانستان، تصمیمگیری درباره به رسمیت شناختن حکومت طالبان در کابل باشد.
پیش از برگزاری این نشست نیز فرستادگان ویژه کشورهای روسیه، چین و پاکستان در دیداری مشترک با ملا محمد حسن آخوند؛ نخست وزیر دولت طالبان در ارگ ریاست جمهوری حضور یافتند؛ دیداری که از دید برخی کارشناسان می تواند مقدمهای برای تصمیمگیری جمعی مورد اشاره عمران خان درباره به رسمیت شناختن حکومت طالبان باشد.
با این حال پرسش این است که حتی اگر کشورهای همسایه افغانستان در به رسمیت شناختن طالبان پیشگام شوند این امر برای حکومت طالبان در کابل، مشروعیت کافی را به عنوان نماینده مردم افغانستان در جامعه جهانی به همراه خواهد آورد؟
پاسخ به این سؤال دست کم بر بنیاد رویه حقوقی و سیاسی حاکم بر رابطه بین الدول و مناسبات بین الملل، منفی است؛ زیرا حکومت طالبان در دوره اول نیز از سوی سه کشور همسایه و منطقه به رسمیت شناخته شده بود؛ اما هرگز نتوانست مشروعیت جهانی کسب کند و از لاک انزوا بیرون بیاید.
به این ترتیب، طالبان و پاکستان برای کسب مشروعیت حکومت جدید در کابل به چیزی بیشتر از شناسایی رسمی آن توسط چند کشور همسایه نیاز دارند. آنها باید اعتماد جامعه جهانی در زمینه تشکیل حکومت فراگیر به معنای واقعی کلمه، تضمین ارزش های حقوق بشری و آزادی های اساسی اقوام و اقلیت ها، زنان و روزنامه نگاران، و نیز ارائه اطمینان صادقانه مبنی بر عدم تبدیل افغانستان به پایگاه امن تروریزم بین المللی ارائه دهند؛ شرایطی که اگر جهان به اقدامات صرفا نمادین و سمبولیک طالبان بسنده نکند، تحقق واقعی آن به سادگی امکان پذیر نیست.
محمدرضا امینی - جمهور
کد مطلب: 142767
آدرس مطلب: https://www.jomhornews.com/fa/note/142767/